مالیات بر مصرف

مالیات بر مصرف نوعی از مالیات است که بر کالاها و خدمات تعلق می گیرد. انواع این مالیات؛ شامل مالیات بر فروش، مالیات غیرمستقیم، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر کالاهای وارداتی می شود. نحوه محاسبه مالیات بر مصرف نیز به دو صورت طرح تفریقی و تجمعی صورت می گیرد.

همواره یکی از منابع مهم درآمد دولت ها برای اداره کشور و رفع نیازهای جامعه اخذ مالیات از مردم می باشد. مالیات نوعی پرداخت اجباری و بلاعوض می باشد که به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می شود. یکی از انواع مالیات ها، مالیات بر مصرف می باشد.

این نوع از مالیات بر روی کالاها و خدمات اعمال می شود و توسط مصرف کننده نهایی، یعنی مردمی که آن کالا یا خدمات را دریافت می کنند، پرداخت می شود. از آن جایی که این مالیات ها را مردم می پردازند، اطلاع از جزئیات و شرایط آن می تواند به جلوگیری از تضییع حقوق افراد کمک کند.

به جهت اهمیت این موضوع، در این مقاله، ابتدا به این سوالات که مالیات بر مصرف چیست و به چه کالاهایی تعلق می گیرد؛ پاسخ داده می شود، سپس، در خصوص انواع مالیات بر مصرف و نام دیگر آن، تفاوت آن با مالیات بر ارزش افزوده، نحوه محاسبه و مقایسه این مالیات با مالیات بر درآمد پرداخته شده و به این پرسش که مالیات بر فروش چیست و به چه کالاهایی تعلق می گیرد، پاسخ داده خواهد شد.

مالیات بر مصرف چیست و به چه کالاهایی تعلق می گیرد

قانون گذار مالیات را به دو نوع تقسیم بندی کرده است که شامل قانون مالیات مستقیم یا مالیات بر درآمد و مالیات غیر مستقیم یا مالیات بر مصرف می شود. برای این که دانست مالیات بر مصرف چیست و به چه کالاهایی تعلق می گیرد؛ باید به این نکته توجه داشت که نحوه اخذ مالیات بر مصرف یا همان Indirect Tax به این شکل است که مالیات هر خرید به مبلغ آن کالا افزوده می شود و شخص خریدار در هنگام خرید کالا آن را می پردازد. این پرداخت مالیات به گونه ای است که حتی شخص خریدار از پرداخت مالیات مطلع نیست.

به طور معمول کالاهایی که جامعه نسبت به تغییرات قیمت آن ها واکنش زیادی نشان نمی دهد، مشمول مالیات بر مصرف می شوند. بسیاری کالاهایی که از آن ها مالیات بر مصرف اخذ می شود، یک ویژگی مشترک دارند و آن هم این است که از اقلام ضروری زندگی انسان ها نمی باشند؛ مثلا دخانیات، کالاهای تجملاتی و زینتی جزو این دسته هستند. البته یک استثنا در این زمینه وجود دارد و آن هم کالاهایی است که در ساخت آن از طلا و جواهر استفاده شده است. این کالاها از مالیات بر مصرف معاف هستند، اما در مقابل از مبلغ اجرت ساخت و سود و کارمزد مالیات اخذ می شود.

مهم ترین مسئله در مورد مالیات بر مصرف این است که کالاهای ضروری و مایحتاج روزانه عموم جامعه از پرداخت مالیات معاف شده اند. از جمله کالاها و اقلام ضروری می توان به لبنیات، محصولات گوشتی، محصولات کشاورزی فرآوری نشده و دارو و ... اشاره کرد. البته از سال ۱۴۰۰ قند و شکر که قبلا معاف از پرداخت مالیات بر مصرف بودند، مشمول مالیات شده اند.

انواع مالیات بر مصرف

پیش تر به این مسئله اشاره شد که، یکی از انواع مالیات های تعیین شده توسط دولت، مالیات بر مصرف می باشد که بر روی کالاها و خدمات مصرفی مردم اعمال می شود. مالیات بر مصرف خود دارای چهار حالت مختلف می باشد که در این بخش از مقاله، به طور دقیق انواع مالیات بر مصرف تشریح می شود.

مالیات بر فروش: منظور از مالیات بر فروش مالیاتی است که به واسطه فروش کالا یا خدمات از مصرف کننده نهایی آن کالا یا خدمات گرفته می شود. یکی از منابع مالی بسیار مهم برای افزایش درآمد بسیاری از دولت ها مالیات های فروش می باشند. شهرداری ها و استانداری ها یا ایالت های برخی از کشورها ممکن است، مالیات جداگانه خود را نیز بر مالیات سراسری اضافه کنند. 

مالیات غیرمستقیم: مالیات غیر مستقیم نوعی مالیات بر فروش محسوب می شود که  بر روی بعضی از کالاها، خدمات و فعالیت ها اعمال می شود. این نوع مالیات برای دسته ای خاص از کالاها و محصولات مانند سیگار و بنزین و تنباکو و ... می باشد و در واقع برخی از مالیات های غیرمستقیم را مالیات بر گناه گویند. علت این نام گذاری این است که دولت ها می خواهند با افزایش مالیات از مصرف آن کالاها جلوگیری کنند.

مالیات بر ارزش افزوده: منظور از ارزش افزوده این است که ارزش و قیمت یک کالا در زمان شروع به تولید به نسبت زمان فروش افزایش پیدا می کند. مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیات بر مصرف می باشد که در هر مرحله از تولید تا فروش ممکن است بر روی کالا اعمال شود. 

مالیات بر کالاهای وارداتی: معمولا دولت ها با هدف حمایت از مصرف تولیدات داخلی و کاهش واردات بر روی کالاها یا خدمات وارداتی از سوی کشور دیگر مالیات اعمال می کنند. مالیات بر کالاهای وارداتی یا بر روی مواد خام یا بر روی محصول نهایی اعمال می شود. البته نکته مهم این است که مالیات بر کالاهای وارداتی با عوارض واردات متفاوت است.

نام دیگر مالیات بر مصرف چیست؟

پرداخت مالیات از گذشته های دور همواره یکی از راه های درآمدزایی دولت ها و رفع نیازهای مالی کشور بوده است. مردم با پرداخت مالیات از دولت، در پرداخت هزینه های روزمره حمایت می کنند. مالیات ها به طور کلی به دو دسته ی مستقیم و غیرمستقیم تقسیم بندی می شوند.

در واقع مالیات غیرمستقیم قبل یا در زمان فروش کالا یا خدمت به مشتریان، به قیمت محصول افزوده شده و از مشتری ها دریافت می شود. به همین علت در بیشتر مواقع مشتریان متوجه این امر نمی شوند و نمی دانند چه مقدار از مبلغ خرید، مربوط به قیمت خود کالا و چه مقداری از آن مربوط به مالیات خرید کالا می باشد.

یکی از انواع مالیات های غیرمستقیم که توسط دولت اخذ می گردد، مالیات بر مصرف می باشد. این نوع مالیات بر روی تمامی کالا های مصرفی کشور لحاظ شده و در زمان خرید کالا توسط مشتریان دریافت می شود. برای برخی از افراد سوالی پیش می آید که نام دیگر مالیات بر مصرف چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت نام دیگر مالیات بر مصرف، همان مالیات بر ارزش افزوده می باشد.

تفاوت مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده

مالیات یکی از زیر بناهای اصلی کشور و یکی از پشتوانه های دولت برای پرداخت هزینه های جاری کشور می باشد. متقاضیان باید در جریان این امر باشند که مالیات ها در ایران به طور کلی به دسته بندی ها و انواع گوناگونی تقسیم بندی می شود که یکی از مهم ترین آن ها، مالیات بر مصرف می باشد. 

همانطور که گفته شد، یکی از انواع مهم مالیات ها در ایران، مالیات بر مصرف می باشد که بر روی تمامی کالاها و خدمات موجود در کشور از مشتریان دریافت می گردد. از فاکتور یک رستوران گرفته تا خرید از فروشگاه ها، همه شامل مالیات بر مصرف می شوند، اما یکی از مواردی که برای مشتریان اهمیت دارد، دانستن تفاوت مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده است.

در این باره باید گفت در کشور ایران تفاوتی میان مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده وجود ندارد و در واقع هر دوی آن ها یکی هستند. به دلیل اهمیت بالای پرداخت این نوع مالیات و آشنایی بیشتر مردم با عبارت مالیات بر ارزش افزوده، بسیاری گمان می کنند تفاوتی میان این دو وجود دارد، در صورتی که هر دوی آن ها یکی هستند.

نحوه محاسبه مالیات بر مصرف

یکی از انواع مهم مالیات در ایران، مالیات بر مصرف می باشد. این مالیات به شکل های گوناگونی مانند مالیات بر فروش، مالیات غیر مستقیم، تعرفه و... وجود دارد. پرداخت این مالیات بر عهده کسانی است که کالا ها یا خدمات خود را در قیمت بالاتری به فروش می رسانند. 

برای دانستن نحوه محاسبه مالیات بر مصرف باید گفت این محاسبه به دو حالت قابل انجام است. در حالت اول که طرح تفریقی نامیده می شود، در واقع تفاوت ارزش فروش و ارزش خریدهای انجام شده محاسبه می گردد. به عبارت دیگر خروجی منهای ورودی می گردد.

در حالت دوم محاسبه مالیات بر مصرف که طرح تجمعی نام دارد، دو صورت مستقیم و غیر مستقیم وجود دارد. در حالت مستقیم نرخ مالیات در مجموع عوامل پرداختی ضرب می شود. این عوامل پرداختی شامل سربار، اجاره، سود و دستمزد می باشند، اما در حالت غیرمستقیم نرخ مالیات باید در تک تک عوامل پرداختی به صورت جداگانه ضرب شود.

مالیات بر فروش چیست و به چه کالاهایی تعلق می گیرد؟

مالیات در کشور ایران انواع مختلفی دارد که یکی از آن ها مالیات بر فروش می باشد. سوالی که در اغلب موارد ممکن است برای افراد ایجاد شود این است که مالیات بر فروش چیست و به چه کالاهایی تعلق می گیرد؟ برای پاسخ به این سوال در ابتدا باید با مفهوم مالیات بر فروش آشنا شد.

مالیات بر فروش یکی از انواع مالیات است که در دو حالت، یعنی در هنگام خرید کالا یا خدمت از مصرف کنندگان و در هنگام فروش کالا یا خدمت از مشاغل دریافت می شود. البته با توجه به این نکته که هزینه این مالیات به مصرف کنندگان در هنگام خرید منتقل خواهد شد، این مالیات در دسته مالیات بر مصرف قرار دارد.

این نوع مالیات به اکثر کالاهای قابل فروش در خرده فروشی ها تعلق می گیرد، در نتیجه خرده فروشان مسئول محاسبه و جمع آوری مالیات بر فروش در هنگام خرید هستند. پس از آن طبق برنامه ریزی های تعیین شده توسط دولت، خرده فروشان مالیات های جمع آوری شده را به دولت پرداخت می کنند.

مقایسه مالیات بر مصرف و مالیات بر درآمد

پیش از پرداختن به مقایسه مالیات بر مصرف و مالیات بر درآمد، بهتر است علاقه مندان با این دو نوع مالیات بیشتر آشنا شوند. مالیات بر مصرف در واقع همان مالیات بر ارزش افزوده می باشد که بر روی کالا های مصرفی موجود در بازار قرار گرفته و از خریداران دریافت می شود.

در صورتی که مالیات بر درآمد، همانگونه که از نامش پیداست، از سوی دولت بر درآمدهای افراد جامعه اعمال می شود. البته مبالغ قابل پرداخت برای افراد مختلف ممکن است؛ تفاوت هایی داشته باشد. سالیانه افراد و مشاغل باید درآمد خود را به سازمان مالیاتی کشور گزارش کنند تا پس از بررسی مشخص گردد آیا مشمول پرداخت مالیات می باشند یا خیر. سپس سازمان مربوطه میزان مالیات قابل پرداخت را به مودیان مالیاتی اعلام می کند.

در مقایسه مالیات بر مصرف با مالیات بر درآمد، که از انواع مالیات در ایران می باشند، می توان نتیجه گرفت مالیات بر مصرف، برای کالاها لحاظ می شود و هر چه میزان مصرف بالاتر باشد؛ مالیات پرداختی فرد نیز بیشتر خواهد بود. در صورتی که مالیات بر درآمد بر روی درآمد مشاغل و افراد محاسبه می گردد.

هر دو این مالیات ها ممکن است در شرایطی خاص دچار تغییراتی شوند. به طوری که مالیات بر مصرف ممکن است برای برخی کالاهای ضروری محاسبه نشود، در خصوص مالیات بر درآمد نیز در صورتی که درآمد شخص به سقف مقرر از سوی سازمان امور مالیاتی نرسد، فرد از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه محاسبه مالیات بر مصرف در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه محاسبه مالیات بر مصرف پاسخ دهند.