اصول حسابداری

اصول حسابداری مجموعه قواعدی است که  نحوه اندازه گیری، ثبت، گزارش رویدادهای مالی و به طور کلی، چگونگی وضعیت مالی یک مجموعه را مشخص می کند. اصولی نظیر اصل بهای تمام شده و اصل تحقق درآمد از اصل های کاربردی و فرض عینیت و فرض تداوم فعالیت از مفروضات آن می باشد.

علم حسابداری که به زبان تجارت نیز معروف است یکی از عوامل بقا هر کسب و کار محسوب می شود. این علم دارای اصولی است که به ارائه دستورالعمل های این حوزه می پردازد. جلوگیری از ثبت و ارائه اظهارات نادرست در امر حسابرسی از جمله مزایای اصول حسابداری محسوب می شود.

امروزه علم حسابداری در اکثر کسب و کارها جایگاه ویژه ای پیدا کرده و مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع بدون وجود حسابدار و استفاده از علم حسابداری، ادامه حیات بسیاری از شرکت ها و مجموعه ها با مشکل مواجه می شود. لذا رفع ابهام نسبت به اصول حسابداری امری حائز اهمیت تلقی می شود.

از این رو، در این مقاله، ابتدا اصول حسابداری به زبان ساده و اهمیت اصول حسابداری بیان می شود. سپس اصل های کاربردی در اصول حسابداری بررسی و پس از آن مفروضات حسابداری مورد مطالعه قرار می گیرد و در نهایت، درباره مزایای اصول حسابداری مطالبی ارائه خواهد شد.

اصول حسابداری به زبان ساده

حسابداری علمی است که در آن اطلاعات مالی یک واحد تجاری شناسایی، اندازه گیری و ثبت می شود. علم حسابداری نیز مانند هر علم دیگری از اصولی پیروی می کند که این اصول در واقع به ارائه دستورالعمل های این حوزه می پردازد. در این قسمت از مقاله، اصول حسابداری به زبان ساده مورد بحث قرار می گیرد.

اصول حسابداری به زبان ساده، مجموعه قواعد، مفاهیم و دستورالعمل هایی است که نحوه اندازه گیری، طبقه بندی، ثبت، گزارش رویدادها و صورت های مالی و به طور کلی، چگونگی وضعیت مالی یک مجموعه را مشخص می کند. به عبارت دیگر اصول حسابداری قواعد مشخصی را برای تهیه و ارائه گزارش های مالی بیان می کند.

اصول حسابداری با ارائه قواعد و دستورالعمل ها به شفافیت تهیه و تنظیم صورت های مالی کمک می کند. این اصول نه تنها اهمیت و مزایایی دارد، بلکه دارای اصل های کاربردی و مفروضاتی می باشد که در ادامه مقاله تمام این موارد مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

اهمیت اصول حسابداری

در قسمت پیشین مقاله، بیان شد که به طور کلی، اصول حسابداری، قواعد مشخصی را برای تهیه و ارائه گزارش های مالی بیان می کند، اما سوالی که در این قسمت مطرح می شود آن است که این اصول چه اهمیتی دارند؟ لذا در ادامه این مقاله، درباره اهمیت اصول حسابداری بحث می شود.

در بیان اهمیت اصول حسابداری می توان به مواردی مانند ارزیابی عملکرد شرکت، جلوگیری از تقلب در تهیه و ارائه گزارشات، تطبیق صورت های مالی با استانداردهای حسابداری، آگاهی از درآمدها و هزینه های شرکت، تشخیص نقاط ضعف و نقاط قوت شرکت و همچنین تهیه و تنظیم صورت های مالی مطابق استانداردها اشاره کرد.

در واقع با تعیین قواعد و دستورالعمل هایی تحت عنوان اصول حسابداری، عملکرد حسابداران شفاف و آن ها موظف می شوند، صورت های مالی را مطابق قواعد مشخص و دقیق اصول حسابداری تهیه، تنظیم و ارائه نمایند. همچنین تعیین این قواعد در علم حسابداری باعث یکسان سازی صورت های مالی در نقاط مختلف می شود.

اصل های کاربردی در اصول حسابداری

پس از بیان اهمیت اصول حسابداری در قسمت قبل، در این قسمت درباره اصل های کاربردی در اصول حسابداری صحبت می شود. از اصل های کاربردی در اصول حسابداری می توان به اصل تحقق درآمد، اصل بهای تمام شده، اصل افشای کامل اطلاعات، اصل تطابق درآمد، اصل دو وجهی ثروت، اصل هزینه، اصل انطباق و اصل استمرار اشاره کرد که که در ادامه این بخش از مقاله، درباره هر یک از این اصل ها توضیحاتی ارائه می شود.

اصل تحقق درآمد: بنابر اصل تحقق درآمد در حسابرسی شرکت، درآمد زمانی تحقق می یابد که شرکت مطمئن از پرداختی مشتری باشد. پرداختی مشتری می تواند به صورت نقدی، دارایی یا وعده پرداخت باشد. در واقع مطابق این اصل، درآمد زمانی که کسب می شود باید ثبت شود. بر اساس اصل تحقق درآمد برای ثبت درآمد باید سه شرط محقق شود: 

عملیات مربوط به تحصیل درآمد تکمیل شده باشد.

مبلغ درآمد به طور معقول و مطمئن قابل اندازه گیری باشد.

قابلیت وصول آن به طور معقول، مطمئن باشد.

اصل بهای تمام شده: در علم حسابداری، بهای تمام شده به معنای محاسبه بهای تمام ‌شده محصولات یک واحد تولیدی و یا خدماتی به وسیله تکنیک هایی مشخص می باشد. مطابق این اصل تمامی مبادلات باید در تاریخ وقوع به‌ عنوان بهای تمام‌ شده در دفاتر به ثبت برسند. واقعی و قابل اتکا بودن، قابل رسیدگی و ردیابی بودن و نشان دهنده ارزش متعارف دارایی در تاریخ تحصیل بودن، از جمله مزایای این اصل و عدم توجه به تغییرات ارزش پول در طول زمان، از جمله معایب اصل بهای تمام شده می باشد.

اصل افشای کامل اطلاعات: بر اساس اصل افشای کامل لازم است تمام رویدادها و وقایع مالی با اهمیت مربوط به کسب و کار  به طور کامل افشاء شود. در واقع در این اصل تمام اطلاعات حسابداری برای مقامات مربوط افشا می شوند و حسابدار موظف است توضیحات خود را ارائه دهد.

اصل مقابله تطابق درآمد: اصل تطابق درآمد به اصل مقابله مقابله هزینه ها و درآمدها نیز شناخته می شود. در این اصل هزینه ‌های انجام شده برای ایجاد درآمد می بایست به حساب دوره ای که درآمد در آن تحصیل شده لحاظ شود. 

اصل دو وجهی ثروت: در این اصل، حسابدار وقایع موثر بر ثروت واحد تجاری را ثبت می کند. مطابق اصل دو وجهی ثروت، منبع ثروت و شکلی که ثروت دارد، باید مشخص شود.

اصل هزینه: اصل هزینه نقطه مقابل اصل درآمد است. بر اساس این اصل، واحد تجاری باید دارایی ها، حقوق ها و بدهی های صاحبان سرمایه خود را با همان هزینه ای که آن را خریداری کرده یا فروخته است، به ثبت برساند. 

اصل انطباق: مطابق این اصل لازم است اطلاعات مالی با واقعیت منطبق باشند.

اصل استمرار: پیش فرض اصل استمرار بر آن است که واحد تجاری در آینده منحل نمی شود و به فعالیت خود ادامه می دهد. در نتیجه، بعضی از هزینه های پیش پرداختی را به جای شناسایی تمام آن‌ ها با هم، به دوره های حسابداری آینده محول می کند.

مفروضات حسابداری

از آنجا که شناخت مفروضات حسابداری در تهیه و تنظیم صورت های مالی اهمیت بالایی دارد؛ در این قسمت از مقاله، ابتدا به این سوال پاسخ داده می شود که مفروضات حسابداری چیست و این مفروضات مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. به طور کلی 5 فرض اساسی و مهم حسابداری وجود دارد که به آن مفروضات حسابداری گفته می شود. 

در واقع به منبع اصول حسابداری و تهیه صورت های مالی، مفروضات حسابداری گفته می شود. فرض عینیت، فرض هزینه، فرض تداوم فعالیت، فرض تفکیک شخصیت و فرض واحد اندازه گیری از مهم ترین مفروضات حسابداری محسوب می شوند که در ادامه هر یک از این مفروضات به تفکیک بررسی می شود.

فرض عینیت: مطابق فرض عینیت، حسابدار در گزارش های حسابداری خود باید به طور کامل از داده های عینی و واقعی استفاده کند و استفاده از  داده های ذهنی را در گزارشات خود را کنار گذارد.

فرض هزینه: اصل هزینه در مقابل اصل درآمد قرار می گیرد. واضح است هنگامی که خدمات یا محصولی دریافت می شود؛ باید هزینه آن پرداخت شود. زمانی که شرکت یا مجموعه و موسسه تجاری خدمات یا محصولی را دریافت می کنند، فرض هزینه اتفاق می افتد.

فرض تداوم فعالیت: بر مبنای فرض تداوم فعالیت، فرض بر این است که کسب و کار واحد تجاری برای مدتی طولانی تداوم خواهد داشت. حال فرض تداوم فعالیت زمانی اهمیت پیدا می کند که نتایج بی تداومی کسب و کاری در آن مشخص شود. در واقع چنانچه کسب و کار یک واحد تجاری تداوم پیدا نکند، ارزش فروش مجدد ندارد و با عدم فروش کالاها و مواد اولیه این مجموعه ارزش گذاری سهام واحد تجاری در تزازنامه بسیار دشوار یا غیر ممکن می شود.

فرض تفکیک شخصیت: یکی دیگر از فروض اندازه گیری فرض تفکیک شخصیت است که در این فرض کسب و کار شخصیتی مستقل از صاحبان خود دارد.

فرض واحد اندازه گیری: بر اساس فرض واحد اندازه گیری، واحد اندازه گیری مناسب برای یک کسب و کار، پول رایج محلی است که آن واحد تجاری در آن مکان فعالیت دارد. به عنوان مثال، واحد اندازه گیری مناسب برای کسب و کاری که در ایران فعالیت دارد، ریال می باشد.

مزایای اصول حسابداری

پس از آشنایی با اصول حسابداری به زبان ساده و همچنین شناخت اهمیت اصول حسابداری، اصل های کاربردی در اصول حسابداری و مفروضات حسابداری در قسمت های پیشین مقاله، اکنون در این قسمت از مقاله، مزایای اصول حسابداری مورد مطالعه قرار می گیرد.

اصول حسابداری مزایای متعددی دارد. سهولت در امر حسابرسی، جلوگیری از ثبت و ارائه اظهارات نادرست در امر حسابرسی، امکان ثبت رویدادهای مالی در مشاغل مختلف و امکان مقایسه عملکرد یک شرکت تجاری با سایر شرکت ها از طریق اصول حسابداری از جمله مزایای اصول حسابداری می باشد.

همچنین اصول حسابداری نه تنها باعث شفافیت در عملکرد حسابداران می شود، بلکه آن ها را از تهیه و ارائه گزارشات خلاف واقع و دست کاری شده در امور مالی باز می دارد. علاوه بر این یکسان سازی صورت های مالی و ارائه گزارشی دقیق از دیگر مزایای اصول حسابداری محسوب می شود

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد اصول حسابداری در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اصول حسابداری پاسخ دهند.