شرایط استناد به اسکرین شات

 قانون گذار، تنها در صورتی پاسخ پرسش آیا اسکرین شات مدرک حقوقی است؟ را مثبت می داند که شرایط استناد به اسکرین شات، یعنی اصالت داشتن اسکرین شات و محرز شدن این امر، برای محکمه، موجود باشد و یا فردی که اسکرین شات، بر علیه او، اقامه شده، با اقرار، صحت آن ها را تصدیق نماید.

با توجه به رواج استفاده از اینترنت و تکنولوژی، استفاده از اپلیکیشن هایی چون اینستاگرام، تلگرام، واتس آپ و فیس بوک و... بسیار افزایش یافته و به تبع، وقوع جرم در فضای این اپ ها نیز بیشتر شده و اکثر افراد، قصد دارند با مواردی چون، اسکرین شات از تهدید، اقرار و... در فضای مجازی، اقدام به دفاع از خود یا اثبات ادعای خود در دعاوی حقوقی و کیفری کنند.

به همین علت، ضروری است، افرادی که قصد استناد به اسکرین شات را دارند، از شرایط استناد به اسکرین شات اکانت حذف شده و نشده، همچنین، نحوه استناد به این امر به عنوان مدرک، مطلع باشند تا بتوانند با کمک اسکرین شات، اقدام به اثبات ادعا یا دفاع از خود، در پرونده های حقوقی و کیفری نمایند.

لذا در مقاله حاضر، این پرسش که آیا اسکرین شات مدرک حقوقی است؟، همچنین، شرایط استناد به اسکرین شات، نحوه استناد و اثبات جرم با این امر در دادگاه و قوانین آن در تجارت الکترونیک، بررسی شده و در خصوص اینکه پلیس فتا چگونه اسکرین شات را تایید می کند و تشخیص اصالت آن، به چه نحو می باشد، توضیحاتی ارائه گردیده است.

آیا اسکرین شات مدرک محسوب می شود

در پاسخ به پرسش مطروحه، مبنی بر اینکه آیا اسکرین شات مدرک حقوقی است؟ باید گفت، در صورتی که اصالت آن، محرز گردد، بله مدرک است. با این توضیح که در این باره باید، دو فرض را در نظر گرفت، یکی اینکه بر اساس آیین نامه جمع آوری و استنادپذیری ادله الکترونیکی، می توان از آن، به عنوان ادله اثبات دعوا استفاده کرد و دیگری اینکه، بر اساس قوانین آیین دادرسی، صرفا اماره ای است که در به علم رسیدن قاضی، کمک کننده می باشد.

بر اساس آیین نامه جمع آوری و استنادپذیری ادله الکترونیکی، چنانچه اسکرین شات، در خصوص پیام رسان هایی باشد که امکان ارائه داده های الکترونیکی آن ها به دستور مقام قضایی، توسط ارائه دهندگان خدمات دسترسی پیام رسان ها، میسر باشد، می توان از اسکرین شات مربوط به آن پیام رسان ها، به عنوان یک ادله الکترونیک، استفاده و از خود دفاع کرد یا ادعای خود را اثبات نمود.

چراکه به موجب این آیین نامه مذکور، ارائه دهندگان خدمات دسترسی پیام رسان های داخلی یا نمایندگان پیام رسان های خارجی در ایران، موظف هستند برخی داده ها را به مدت مقرر در آیین نامه جمع آوری و استنادپذیری ادله الکترونیکی، محفوظ نگاه دارند؛

 در این شرایط، چنانچه فردی، به اسکرین شات مربوط به این پیام رسان ها استناد کند و مدتی که امکان حفظ و نگهداری داده های پیام رسان، توسط ارائه دهندگان خدمات دسترسی پیام رسان ها وجود دارد، منقضی نشده باشد، قاضی پرونده، دستور بررسی پیام های رد و بدل شده در آن پیام رسانی را که اسکرین شات آن ارائه شده، خواهد داد؛

چنانچه رد و بدل شدن پیام های موجود در اسکرین شات، در گزارشات ارائه شده توسط ارائه دهندگان خدمات دسترسی پیام رسان ها موجود باشد، اسکرین شات، دلیل اثبات دعوا، محسوب خواهد شد و قاضی بر مبنای مفاد آن، حکم صادر خواهد نمود.

اما در صورتی که سرور پیام رسان هایی که به اسکرین شات آن ها استناد شده، در خارج از کشور باشد، نظیر تلگرام و...، و به تبع، امکان ارائه گزارش داده های آن ها، به دستور مقام قضایی، توسط ارائه دهندگان خدمات دسترسی پیام رسان ها وجود نداشته باشد، اسکرین شات، اماره محسوب می گردد، نه ادله اثبات دعوا و قاضی ملزم به تبعیت از مفاد آن ها نیست، لکن می توانند در به علم رسیدن قاضی، که یکی از ادله اثبات دعوا محسوب می گردد، کمک کننده باشند.

 چراکه، ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری، در قوانینی چون، قانون آیین دادرسی مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری، تصریح شده اند و جز اقرار، سند، گواهی یا شهادت، سوگند و علم قاضی، هیچ امر دیگری، مدرک و ادله اثبات دعوا، محسوب نمی شود.

شایان ذکر است، این پرسش که آیا اسکرین شات مدرک محسوب می شود یا خیر و پیگیری رد اسکرین شات در دادگاه به چه شکل خواهد بود؟ اغلب از سوی کسانی مطرح می گردد، که قصد دارند، با کمک اسکرین شات، از خود دفاع کرده یا ادعای خود را ثابت کنند و یا می خواهند، اقدام به گرفتن طلاق با اسکرین شات، به عنوان مدرکی بر تهدید و عسر و حرج ناشی از خیانت شوهر نمایند.

با توجه به مقدمات ذکر شده، بهتر است افراد مذکور در پاراگراف قبل، به اسکرین شات چند ماه اخیر (نهایتا 6 ماه) پیام رسان هایی استناد کنند که سرور آن ها در داخل ایران است و موظف هستند به دستور مقام قضایی، گزارش پیام های رد و بدل شده در پیام رسان ها میان افراد را برای مدتی، محفوظ نگاه داشته و در صورت نیاز، ارائه دهند یا شرایطی را فراهم آوردند که فرد، بر فرستادن پیام های موجود در اسکرین شات، اقرار کند.

شرایط استناد به اسکرین شات

 پس از توضیح در این باره که آیا اسکرین شات مدرک حقوقی است یا خیر، در این تیتر از مقاله، شرایط استناد به اسکرین شات اکانت حذف شده و حذف نشده، توضیح داده خواهد شد. در توضیح شرایط استناد به اسکرین شات باید، گفت؛

در هر صورت، فرد می تواند به اسکرین شات در دادگاه، استناد کند و شرایط ویژه ای در قانون، برای این امر، پیش بینی نشده است. اما همانطور که در تیتر قبل، ذکر شد، باید مد نظر داشت، این امر که اسکرین شات، ادله الکترونیک محسوب شود یا اماره، کاملا بستگی به این داشته که امکان پیگیری رد اسکرین شات در دادگاه، وجود داشته یا خیر؛

 چنانچه پیام های رد و بدل شده در اسکرین شات، از طریق پیام رسان های داخلی باشد، امکان رد گیری آن ها، به دستور مقام قضایی، برای مدتی مشخص، وجود دارد و در صورتی که مفاد گزارش پیام رسان، حاکی از محتوای اسکرین شات باشد، اسکرین شات فرد، به عنوان یک دلیل الکترونیکی، پذیرفته خواهد شد و در غیر این صورت، اسکرین شات، صرفا اماره ای است که در به علم رسیدن قاضی، کمک کننده است و دلیلی بر اثبات دعوا، محسوب نمی شود.

نحوه استناد و اثبات جرم با اسکرین شات در دادگاه

در توضیح نحوه استناد و اثبات جرم با اسکرین شات در دادگاه باید گفت، در صورتی که فردی در یک پرونده کیفری، نظیر جرم توهین، تهدید، کلاهبرداری و... قصد استناد به اسکرین شات رد و بدل شده در پیام رسان های داخلی و خارجی را دارد، در وهله اول، بهتر است، هرچه سریع تر، اقدام به ثبت شکواییه نماید و از مقام قضایی، صدور دستور بر ارائه گزارش پیام های رد و بدل شده در پیام رسانی که به اسکرین شات آن، استناد نموده را بخواهد.

در این شرایط، بسته به نوع جرم و پیام رسانی که به اسکرین شات آن، استناد شده، مقام قضایی، دستور ارائه گزارش از پیام های رد و بدل شده در پیام رسان را به ارائه دهندگان خدمات دسترسی پیام رسان ها خواهد داد یا از پلیس فتا، می خواهد که فورا، دست به کار شده و تا حد امکان، مواردی چون IP اکانتی که به اسکرین شات آن استناد شده، صاحب اکانت، محل فعالیت و... آن را رد گیری کنند.

در کل، چنانچه اسکرین شات، مربوط به پیام رسان هایی باشد که سرور آن ها خارج از ایران است یا درصورتی که متعلق به سرورهای داخلی است، لکن مدت نگهداری داده پیام های آن، توسط ارائه دهنده خدمات پیام رسان، منقضی شده، تنها با مواردی چون؛

اقرار طرف مقابل، علم قاضی یا در مسائل مهم امنیتی و سیاسی، کنکاش های روانشناسی و تطبیق ادبیات استفاده شده در پیام ها استنادی در اسکرین شات با سایر پیام های رد و بدل شده فرد در مواقع دیگر در همان اپلیکیشن یا سایر اپلیکیشن ها و پیام رسان ها، می توان به علم رسید که وقوع جرم و تحقق مفاد اسکرین شات، ممکن است یا خیر و اقدام به صدور حکم کرد.

اسکرین شات در قانون تجارت الکترونیک

برای بررسی ارزش اسکرین شات در قانون تجارت الکترونیک، باید مواد 12، 13، 14 و 15 این قانون را مد نظر و مورد بررسی قرار داد. بر اساس مواد مذکور، در صورتی که فردی، از داده پیام های مربوط به حوزه تجارت الکترونیک، اسکرین شات ارائه دهد، تنها در صورتی مورد پذیرش قرار می گیرند که برای دادگاه، محرز گردد، داده پیام ها، به طریق مطمئن، ایجاد و نگهداری شده‌ اند.

‌ماده ۱۴ قانون تجارت الکترونیک، مقرر می دارد: کلیه «‌داده پیام»‌ هایی که به طریق مطمئن ایجاد و نگهداری شده‌ اند، از‌ حیث محتویات و امضای مندرج در آن، تعهدات طرفین یا طرفی که تعهد کرده و کلیه‌ اشخاصی که قائم‌ مقام قانونی آنان محسوب می‌ شوند، اجرای مفاد آن و سایر آثار، در حکم‌ اسناد معتبر و قابل استناد در مراجع قضائی و حقوقی است."

‌ماده ۱۵ این قانون نیز مقرر داشته: "نسبت به «‌داده پیام» مطمئن، سوابق الکترونیکی مطمئن و امضای‌ الکترونیکی مطمئن، انکار و تردید مسموع نیست و تنها می‌ توان، ادعای جعلیت به «‌داده‌ پیام» مزبور وارد و یا ثابت نمود که «‌داده پیام» مزبور، به جهتی از جهات قانونی، از‌ اعتبار افتاده است."

پلیس فتا چگونه اسکرین شات را تایید می کند؟

پس از توضیح اینکه آیا اسکرین شات مدرک حقوقی است؟ همچنین، بررسی شرایط استناد به اسکرین شات اکانت حذف شده و حذف نشده، در این تیتر از مقاله دینا، این مساله که پلیس فتا چگونه اسکرین شات را تایید می کند؟ مورد بررسی و توضیح، قرار خواهد گرفت.

در اولین مرحله، باید مد نظر داشت که بهتر است افراد، بلافاصله پس از اینکه در فضای مجازی و به ویژه در اپلیکیشن ها و پیام رسان هایی که سرور آن ها داخل ایران نیست و امکان استعلام اطلاعات آن ها وجود ندارد، مورد تهدید، توهین و.... قرار گرفتند، بهتر است اینترنت خود را خاموش کرده و سریعا به کلانتری یا پلیس فتا، مراجعه کنند.

در این شرایط، تطبیق اطلاعات اسکرین شات با آنچه در پیام رسان داخلی یا خارجی، رد و بدل شده و در گوشی تلفن فرد موجود می باشد، توسط پلیس فتا، بررسی خواهد شد و در صورت نیاز، در مواردی که سرور پیام رسان، داخل ایران باشد، پلیس فتا در متن صورت‌ جلسه از مراجع قضایی، صدور دستور پرینت گفتگوهای رد و بدل شده در پیام رسان را درخواست خواهد نمود.

در سایر پیام رسان هایی که سرور آن ها، خارج از ایران است، پلیس فتا، آی پی متصل شده به اینترنت در پیام رسان را با آی پی فردی که به اسکرین شات پیام های وی، استناد شده، تطبیق می دهد و در مواردی، فرد را دعوت می کند و با طرح پرسش هایی روانشناسانه، همچنین، بررسی باقی رفتارها و ادبیات وی در سایر پیام رسان ها، نظر خود را در خصوص امکان درست بودن یا نبودن مفاد اسکرین شات، نوشته و به مرجع صالح، ارجاع می دهد که برای قاضی، در حکم اماره است.

تشخیص اصالت اسکرین شات

نحوه پیگیری رد اسکرین شات در دادگاه و چگونگی تشخیص اصالت اسکرین شات، پرسش افراد بسیاری است که می خواهند در مقام دفاع یا دعوا، از اسکرین شات پیام رسان های داخلی و خارجی، استفاده نمایند و به حق خود برسند.

در این باره باید گفت، تشخیص اصالت اسکرین شات، با مواردی نظیر اقرار طرف مقابل بر صحت آن ها؛ داخلی بودن سرور پیام رسانی که مفاد اسکرین شات، از طریق آن، رد و بدل شده، عدم انقاضای مهلت نگهداری داده های مربوط به پیام رسان (که به عنوان مثال، در خصوص اس ام اس، 6 ماه است) و دستور مقام قضایی به مراجع صالح، برای ارائه گزارش از موارد رد و بدل شده در پیام رسان، میسر می باشد.

همچنین، در صورتی که قاضی، در خصوص اصالت اسکرین شات ها، علم پیدا کند نیز می توان اصالت اسکرین شات را تایید کرد و بر مبنای آن، اقدام به صدور حکم نمود. علاقمند ان به کسب اطلاعات در خصوص کلاهبرداری از طریق پیامک و اثبات آن، می توانند مقاله پیشنهادی در لینک در ادامه بخوانید را مطالعه کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط استناد به اسکرین شات در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط استناد به اسکرین شات پاسخ دهند.