جهیزیه و قانون آن

مقصود از جهیزیه، اسباب لازم برای شروع زندگی مشترک است و بر اساس قانون جهیزیه، تهیه جهاز بر عهده مرد می باشد. چراکه قانون گذار، در ماده 1107 قانون مدنی، اسباب و وسایل زندگی را از مصادیق نفقه زن دانسته و مردان را مکلف به پرداخت نفقه می داند؛ بنابراین، زنان، الزامی به تهیه جهیزیه ندارند.

ازدواج، سنتی نیکو و پسندیده است که قواعد اصلی و فرعی حاکم بر آن، در قانون هایی چون قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده، به تبعیت از شرع مقدس یا بر اساس نیازهای روز، مورد پیش بینی قرار گرفته و زن و مرد، در زمان تشکیل خانواده به موجب عقد نکاح، ملزم به رعایت آن ها هستند.

تهیه جهیزیه، از جمله مسائل حاشیه ای بوده که به تبع عقد نکاح، مطرح می گردد و از آنجا که منشا اختلاف های بسیاری است، قانون گذار، اقدام به تعیین تکلیف آن در قوانین مربوط به این امر نموده و ضروری است، زن و مرد و خانواده های آن ها در زمان ازدواج، از این قواعد، مطلع باشند.

لذا در مقاله حاضر، اینکه قانون جهیزیه چیست؟و تهیه جهاز بر عهده کیست؟ بررسی شده و در خصوص جهیزیه دارای سیاهه و بدون سیاهه، مسئول پرداخت هزینه حمل و نقل جهیزیه و این مساله که دختر ( زن) ملزم به آوردن جهاز به منزل همسرمی باشد یا خیر، توضیح داده شده است.

جهیزیه چیست؟

در پاسخ به این پرسش که جهیزیه چیست؟ باید گفت، هیچ یک از قوانین، به تعریف دقیق این نهاد، نپرداخته اند و تنها، قانون مدنی در ماده 1107 خود، زمانی که اقدام به تعریف نفقه زن نموده، آن را در زمره حقوق مالی زن در زندگی مشترک و از مصادیق نفقه برشمرده است.

در کل، جهیزیه، به کلیه اسباب و اثاثیه لازم برای شروع زندگی مشترک گفته می شود که حسب مورد و بسته به اینکه زوجین، ترجیح می دهند از عرف پیروی کرده یا قانون، زن یا مرد یا هر دو آن ها، مشترکا، اقدام به تهیه آن نموده و بدین ترتیب، آماده شروع زندگی مشترک، بر زیر یک سقف، با وسایل شخصی خود می گردند.

مصادیق جهیزیه، گاز، یخچال، فرش، لوازم آشپزخانه، مبل و کلیه وسایلی است که برای شروع زندگی مشترک در زیر یک سقف، ضروری بوده و اینگونه نیست که از قبل، نوع وسایلی که باید برای جهیزیه تهیه شود، تعیین شده باشد؛ بلکه هر زوجی، بر حسب نیاز و توان مالی خود، وسایل لازم برای شروع زندگی مشترک را تهیه می نمایند.

بر اساس قانون جهیزیه، وسایل تهیه شده برای جهاز از سوی مرد، باید در شان زن باشد و تشخیص اینکه این وسایل، در شان زن هستند یا خیر، بر عهده کارشناس رسمی دادگستری است. در ادامه در این باره که در قانون جدید، تهیه جهاز بر عهده کیست؟ توضیح داده خواهد شد.

طبق قانون جدید جهیزیه بر عهده کیست؟

یکی از پرسش هایی که قبل از عقد نکاح و ازدواج دو شخص، از سوی زن و مرد یا خانواده آنان، مطرح می گردد، مبنی بر این است که طبق قانون جدید جهیزیه بر عهده کیست؟ لذا، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، به بررسی این پرسش پرداخته خواهد شد و به آن، پاسخ داده می شود.

برای بررسی اینکه تهیه جهاز بر عهده کیست؟ باید به برخی مواد قانون مدنی که از آن ها، به عنوان قواعد جهیزیه و قانون آن، یاد می کنند، مراجعه کرد. یکی از این مواد، ماده 1107 قانون مدنی است که مقرر داشته: "نفقه، عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض."

بنابر ماده فوق، جهیزیه، از مصادیق نفقه و از مهم ترین حقوق مالی زن در زندگی مشترک محسوب شده و تهیه آن، بر عهده مرد است؛ یعنی زنان، قانونا، تکلیفی بر تهیه جهیزیه نداشته و تا مادامی که مرد، اقدام به خرید اسباب و اثاثیه لازم برای شروع زندگی مشترک ننموده یا اسبابی که تهیه کرده، در شان زن نیست، زن، موظف به تمکین از مرد و زندگی با او در زیر یک سقف، نخواهد بود و همچنان، مستحق دریافت نفقه نیز می باشد.

در پاسخ به این پرسش که تهیه جهاز بر عهده کیست؟ باید این نکته را نیز مد نظر داشتن که بر اساس قانون جهیزیه، می شود بر خلاف ماده 1107 توافق کرد، یعنی، تهیه جهیزیه، صرفا بر عهده مرد، قرار نگیرد و زوجین، هردو یا خانواده دختر، به تنهایی، اقدام به تهیه آن کنند.

شایان ذکر است که در ایران، عموما، دختر و خانواده او، بر اساس عرفی که از قدیم الایام وجود داشته، اقدام به تهیه جهاز می نمایند و در برخی نقاط نیز، زن و مرد، مشترکا، جهیزیه را تهیه می کنند؛ البته، در برخی نقاط ایران، نظیر کردستان، تمام اسباب و اثاثیه لازم برای شروع زندگی را مردان و خانواده آن ها، می خرند.

جهیزیه دارای سیاهه و بدون سیاهه

یکی از مواردی که پیرامون جهیزیه مطرح می گردد، سیاهه یا لیست سیاهه جهیزیه است و مقصود از آن، لیستی است که تمامی اقلام جهیزیه، با ذکر جزئیات و فرد تهیه کننده (خانواده عروس یا خانواده داماد) در آن، درج می گردد و داماد، عروس، همچنین دو شاهد که عموما از اقوام مرد (داماد) هستند، ذیل آن را امضا می زنند.

در قانون جهیزیه، بین استرداد جهیزیه دارای سیاهه و بدون سیاهه، تفاوت وجود داد. با این توضیح که در مواقع اختلاف یا به هر علتی که زوجه یا زوج، بخواهد آن دسته از اموال مربوط به جهیزیه را که خود اقدام به تهیه آن ها نموده، مسترد کند، می تواند به لیست سیاهه و حسب مورد، امضای زوج و زوجه و شهود، استناد کرده و از آن، به عنوان مدرکی برای اثبات مالکیت خود بر برخی اموال جهیزیه و به تبع، محق بودن بر استرداد آن ها، استفاده کند.

در مواردی که لیست سیاهه جهیزیه وجود ندارد، چنانچه بحث استرداد جهاز مطرح گردد، مساله اثبات مالکیت بر اموال مصادیق جهیزیه، سخت خواهد شد و باید به شهادت شهود، امارات موجود نظیر فاکتورهای خرید اسباب و اثاثیه جهیزیه و... استناد گردد.

در صورتی که قاضی نتواند بر اساس امارات موجود، در خصوص مالکیت اموال جهیزیه، به علم و یقین برسد، حکم به تقسیم اموال داده و آن دسته از اموال که عرفا از آن مردان است را در مالکیت مرد و آن دسته که عرفا از آن زنان است را در مالکیت زن، قرار می دهد و اقدام به صدور حکم در خصوص استرداد آن ها می کند.

هزینه حمل جهیزیه با کیست؟

پس از توضیح اینکه قانون جهیزیه چیست؟ و تهیه جهاز بر عهده کیست؟، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، در خصوص مسئول پرداخت هزینه حمل جهیزیه، صحبت خواهد گردید و به این پرسش پرتکرار، مبنی بر اینکه هزینه حمل جهیزیه با کیست؟ پاسخ داده می شود.

در خصوص مسئول هزینه حمل جهیزیه، باید گفت، با توجه به اینکه بر اساس ماده 1107 قانون مدنی، جهیزیه، از مصادیق نفقه زن بوده و مرد، ملزم به تهیه آن برای شروع زندگی مشترک است، طبعا، مسئول پرداخت هزینه حمل جهیزیه نیز مرد و خانواده او هستند.

با این وجود، توافق بر خلاف این امر، منعی ندارد و زن و مرد و خانواده های آنان می توانند، در خصوص اینکه چه کسی مسئول پرداخت هزینه حمل و نقل جهیزیه باشد، توافق کنند. علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص نحوه اجرای حکم استرداد جهیزیه می توانند، مقاله پیشنهادی در لینک حتما بخوانید را مورد مطالعه قرار دهند.

آیا دختر ( زن) ملزم به آوردن جهیزیه به منزل همسر است؟

در بررسی اینکه آیا دختر ( زن) ملزم به آوردن جهیزیه به منزل همسر است؟ باید به ماده 1107 قانون مدنی و تمام آنچه در چهار تیتر قبلی مقاله حقوقی دینا ذکر شد، مراجعه گردد. در ابتدا، باید گفت که پاسخ پرسش مطروحه، منفی است، چرا که؛

بر اساس قانون مدنی، پرداخت نفقه زن، تکلیف مرد است و این نهاد حقوقی، یعنی جهیزیه نیز از مصادیق نفقه زنان، به حساب می آید؛ چرا که در عرف، مقصود از جهیزیه، اسباب و وسایل زندگی است و قانون گذار، به صراحت، تهیه اسباب و وسایل زندگی را از تکالیف مردان و از مصادیق نفقه دانسته و مرد را ملزم نموده، برای شروع زندگی مشترک، اسباب و اثاثیه در شان زن را تهیه کند.

با این وجود، در صورتی که زنی، تصمیم به آوردن جهیزیه به منزل مشترک را داشته باشد، بهتر است، اقدام به تهیه لیست سیاهه جهیزیه کرده و از داماد و ترجیحا دو نفر از اقوام وی، درخواست کند که ذیل لیست سیاهه جهیزیه را امضا نمایند تا در صورت بروز اختلاف بتواند به لیست سیاهه و امضای مرد، در آن، استناد کرده و از محکمه، تقاضای صدور حکم بر استرداد جهیزیه اش را داشته باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص جهیزیه و قانون آن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون جهیزیه و قانون آن پاسخ دهند.