پروانه وکالت بدون آزمون

آیین‌ نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه و لایحه قانونی استقلال کانون وکلا دادگستری، قانون اخذ پروانه وکالت بدون آزمون هستند و از شرایط دریافت این پروانه، می توان به مواردی چون، داشتن دانشنامه لیسانس؛ داشتن پنج سال سابقه خدمات قضائی و عدم سلب صلاحیت قضائی از طرف دادگاه عالی انتظامی، اشاره کرد.

با توجه به حساسیت های شغل وکالت، صدور پروانه آن، منوط به قبولی در آزمون های وکالت برگزار شده از طرف کانون وکلا یا مرکز وکلای قوه قضاییه و گذراندن دوره های کارآموزی و قبولی و کسب امتیاز در آزمون های کتبی و شفاهی می باشد.

با این وجود، آیین نامه کارآموزی مرکز وکلا ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه و لایحه قانونی استقلال کانون وکلا دادگستری، قوانینی را برای اخذ و دریافت پروانه وکالت بدون آزمون، پیش بینی کرده اند و فقط، افراد واجد شرایط و آشنا با مراحل ثبت نام، موفق به گرفتن پروانه وکالت بدون آزمون، می گردند.

لذا در مقاله حاضر، چیستی، شرایط اخذ، مدارک لازم و نحوه دریافت پروانه وکالت بدون آزمون، بررسی شده و پس از معرفی قانون اخذ این مدرک، در خصوص افراد معاف از آزمون وکالت، شرایط اخذ پروانه وکالت برای کارمندان دولت و بازنشستگان و امکان خرید و فروش این مدرک، توضیح داده شده است.

پروانه وکالت بدون آزمون چیست؟

در پاسخ به این پرسش که پروانه وکالت بدون آزمون چیست؟ باید گفت، مقصود از پروانه وکالت بدون آزمون، پروانه صادره از سوی مرکز وکلای قوه قضاییه یا کانون وکلای دادگستری می باشد که فرد دارنده آن، می تواند، همانند کسانی که پس از گذراندن مراحل مختلف، از جمله آزمون وکالت، وکیل پایه یک دادگستری شده اند، وکیل پایه یک دادگستری محسوب گردد و اقدام به قبول وکالت در دعاوی حقوقی و کیفری، به نیابت از موکل خود نماید.

برای فهم بهتر چیستی پروانه وکالت بدون آزمون، لازم به توضیح است که؛ اخذ پروانه وکالت صادره از مرکز وکلای قوه قضاییه یا کانون وکلای دادگستری، مستلزم شرکت در آزمون برگزار شده از سوی این دو مرجع، قبولی در آن ها، گذراندن دوره کارآموزی، شرکت در آزمون های کتبی و شفاهی، نظیر آزمون اختبار می باشد.

پس از طی تمامی مراحل مذکور، فرد موفق به دریافت پروانه وکالت شده و می تواند به عنوان وکیل پایه یک دادگستری، اقدام به قبول انواع دعاوی کیفری و حقوقی نماید. با این وجود، هم مرکز وکلای قوه قضاییه و هم کانون وکلای دادگستری، در قوانین جدید خود، امکانی را در نظر گرفته اند که بتوان بدون آزمون وکالت نیز، پروانه وکالت اخذ کرد و به نیابت از موکل، در محاکم دادگستری و قضایی، حاضر شد.

شرایط اخذ پروانه وکالت بدون آزمون

شرایط اخذ پروانه وکالت بدون آزمون، در مرکز وکلای قوه قضاییه و کانون وکلای دادگستری (اسکودا)، متفاوت است و از این رو، در این تیتر از مقاله، شرایط دریافت پروانه وکالت بدون آزمون هر یک از دو مرجع، به تفکیک، توضیح داده خواهد شد.

ایرانی بودن و اعتقاد و التزام به اصل نظام و قانون اساسی؛ برخورداری از حداقل شرط سنی که سالانه تعیین می گردد؛ داشتن دانشنامه معتبر؛ انجام خدمت وظیفه عمومی یا معافیت دائم؛ نداشتن اعتیاد به هر گونه مواد مخدر و الکل؛

عدم محرومیت از حقوق اجتماعی و نداشتن سوء پیشینه کیفری موثر؛ عدم تجاهر به فسق؛ شاغل نبودن در وزارتخانه‌ها، سازمان ها، ادارات و شرکت های دولتی (مشاغل آموزشی یا پژوهشی در دانشگاه ها مستثنی هستند)؛ نداشتن محکومیت به انفصال دائم از خدمات قضایی یا خدمات دولتی یا وکالت دادگستری.

 داشتن دانشنامه لیسانس؛ داشتن پنج سال سابقه خدمات قضائی؛ عدم سلب صلاحیت قضائی از طرف دادگاه عالی انتظامی. ( مستفاد از بند ب ماده ٨ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری)

 نماینده مجلس شورای اسلامی بودن برای یک دوره کامل؛ داشتن لیسانس قضائی یا گواهی پایان تحصیلات سطوح عالیه از حوزه علمیه قم و داشتن ۵ سال سابقه کار قضائی در محاکم.( به موجب بند ج ماده ٨ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری)

 داشتن لیسانس حقوق قضایی، یا گواهی پایان تحصیلات سطوح عالیه حوزه علمیه قم؛ داشتن ۵ سال سابقه در سمت های حقوقی مستمر یا ١٠ سال متناوب (این سمت های حقوقی باید در دستگاه های دولتی و وابسته به دولت و نهادها و نیروهای مسلح باشد، کار گزینی آن را تایید کند و بعد از اخذ لیسانس، گذرانده شده باشد) و بازنشسته شدن با ٣٠ سال خدمت دولتی، آن هم پس از اجرای این قانون ( به موجب بند د ماده ٨ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری)

شایان ذکر است، این دسته از متقاضیان (متقاضیان بند د)، در صورتی می توانند برای دریافت پروانه وکالت بدون آزمون، ثبت نام کنند که آخرین حوزه فعالیت یا حکم بازنشستگی آن ها، مربوط به استان های تحت شمول کانون مرکز باشد و باید هنگام انتخاب کانون، حتما یکی از شهرهای سیستان و بلوچستان را انتخاب نمایند.

 داشتن لیسانس حقوق یا فقه و مبانی حقوق اسلامی یا معادل آن ها از دروس حوزوی و دانشگاهی؛ داشتن حداقل دو سال سابقه خدمت قضائی (مستفاد از تبصره یک ماده ٨ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری). شایان ذکر است که این دسته از افراد، معاف از کارآموزی هستند، لکن باید در آزمون اختبار، قبول شوند.

گذراندن دوره های کارآموزی، جز افرادی که علاوه بر آزمون، از کارآموزی نیز معاف هستند؛

داشتن حداقل ۱۵ سال سابقه تدریس با مدرک دکتری در دروس حقوقی یا دروس تخصصی مرتبط، در خصوص اعضا هیات های علمی دانشکده های حقوق مورد تایید آموزش عالی؛

داشتن مدرک دکتری در رشته مرتبط و ۱۵ سال سابقه تدریس در رشته مذکور در خصوص اعضای هیات علمی در رشته های مرتبط کارشناسی؛

 پنج سال سابقه قضائی، داشتن شرایط مندرج در ماده ۵ آیین‌ نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه مصوب 1397، یعنی مواردی نظیر داشتن تابعیت ایرانی، شرط سنی و... در خصوص داوطلبان دارای حداقل دانشنامه لیسانس در یکی از رشته های حقوق و فقه و مبانی حقوق اسلامی (این افراد، هم از آزمون و هم از کارآموزی، معاف هستند.)

مدارک لازم برای دریافت پروانه وکالت بدون آزمون

مدارک لازم برای دریافت پروانه وکالت بدون آزمون نیز همچون شرایط، در خصوص متقاضیان اخذ این پروانه از مرکز وکلای قوه قضاییه یا کانون وکلای دادگستری، متفاوت است و در این تیتر، به تفکیک، مدارک، بررسی و ذکر خواهند شد.

کپی برابر اصل تصویر تمام صفحات شناسنامه؛ تصویر اصل کارت ملی «پشت و رو»؛ تصویر اصل کارت پایان خدمت و یا معافیت دائم ( مقصود کارت هوشمند است و کسانی که به تازگی درخواست صدور و تعویض آن را ثبت کرده اند، باید کپی برابر اصل شده اصل رسید درخواست تعویض کارت از دفاتر پلیس +١٠ را ارائه دهند)؛ 10 قطعه عکس پرسنلی رنگی آقایان و بانوان، با کت و شلوار و حجاب کامل؛ (دانشجویان دارای معافیت تحصیلی نیازی به ارائه کارت پایان خدمت ندارند.)

کپی برابر اصل شده تصویر اصل دانشنامه لیسانس؛ کپی برابر اصل شده تصویر اصل مدارک موید قطع رابطه استخدامی و احکام و ابلاغ های قضائی از بدو استخدام تا پایان آن؛ کپی برابر اصل تصویر اصل گواهی نمایندگی مجلس که از کارگزینی مجلس شورای اسلامی صادر شده و همچنین، کپی برابر اصل شده تصویر اصل حکم بازنشستگی، گواهی حسن انجام کار و احکام سوابق حقوقی؛

 فرم تقاضای صدور پروانه وکالت، پس از اینکه شخص، اقدام به ثبت نام اینترنتی و تهیه نسخه چاپی از آن کرد؛ فرم امضا شده شماره ٨ که حاوی مطالبی چون شرح مدارک مورد نیاز ثبت نام است؛ فتوکپی شناسنامه و کارت ملی و دو قطعه عکس (اضافه بر ١٠ قطعه عکس قبلی).

 یک برگ تصویر مصدق از کلیه صفحات شناسنامه و کارت ملی؛ ۶ قطعه عکس ۴×۳ ؛ گواهی مدرک تحصیلی؛ گواهی وثاقت، به امضای افراد مورد وثوق که فرد مورد نظر را برای وکالت، مناسب معرفی کند؛ گواهی سوابق اشتغال، به همراه مستندات مربوطه.

نحوه دریافت پروانه وکالت بدون آزمون

بر اساس قانون جدید، نحوه دریافت پروانه وکالت بدون آزمون در مرکز وکلای قوه قضاییه یا کانون وکلا، با جستجوی آدرس سامانه های تعبیه شده برای این امر و ثبت نام و بارگذاری مدارک، امکان پذیر است. در شرایطی که این دو نهاد، به درگاه ملی مجوز های کشور، متصل گردند، امکان دریافت پروانه وکالت، از طریق درگاه ملی مجوز های کشور سام g4b.ir نیز، میسر خواهد بود اما، تا زمان نگرش این مقاله (مهرماه 1402)، چنین امکانی، فراهم نیست.

برای دریافت پروانه وکالت بدون آزمون در مرکز وکلای قوه قضاییه، شخص باید آدرس سایت www.23055.ir را جستجو نموده تا به صفحه ای مشابه صفحه زیر، هدایت شود و از فیلد سامانه ها و خدمات، گزینه امور هیئت علمی و قضات را انتخاب کند.

در این مرحله، از نحوه و مراحل ثبت نام، فرد باید بر حسب شرایط خود، یکی از دو گزینه «ویژه قضات» و «ویژه اعضا هیئت علمی دانشگاه» را انتخاب کند که در راهنمای زیر، گزینه «ویژه اعضا هیئت علمی دانشگاه»، انتخاب شده است.

در این قسمت از نحوه و مراحل ثبت درخواست، فرد باید، شماره همراه و کد امنیتی را وارد نماید.

در این مرحله، شخص باید فرم پیش ثبت نام را تکمیل کند.

در این گام، شخص باید نام کاربری و رمز عبور ارسال شده به شماره همراه خود را در کادرهای مربوطه، وارد کند.

در این قسمت، فرد باید، رمز پیامک شده به تلفن همراه را در کادر مربوطه وارد کند.

در این گام، فرد باید، گزینه «فعالیت‌های من» را انتخاب نماید و با طی مراحل ثبت نام، همچنین با پرداخت هزینه اولیه، درخواست ثبت نام خود را تکمیل کند.

چنانچه متقاضی، تایید صلاحیت گردد، باید مابقی هزینه های لازم برای صدور پروانه وکالت بدون آزمون را بپردازد و مدارک مذکور در تیترهای قبل را ارائه کند، تا پروانه وکالت شخص، صادر شده و پس از تایید و امضای ریاست مرکز، به او، ارائه شود. 

برای دریافت پروانه وکالت بدون آزمون کانون وکلای دادگستری، شخص باید آدرس سایت کانون وکلای دادگستری مرکز icbar.ir را جستجو نموده و از فیلد صدور پروانه، به ترتیب، گزینه های متقاضیان ماده 8، ثبت نام متقاضیان ماده 8 و ثبت درخواست اولیه-مرحله اول را انتخاب کند.

سپس باید، اطلاعات لازم، نظیر کد ملی و مشخصات هویتی را در کادر مربوطه، وارد کرده و عکس خود را بارگذاری نماید.

در این قسمت از نحوه و مراحل ثبت درخواست، فرد باید، نوع درخواست و آخرین استان محل خدمت را مشخص کرده، فایل های لازم را بارگذاری کند و با ثبت درخواست و پرداخت هزینه، مرحله اول ثبت نام خود را طی نماید.

در این گام، مدارک ارسالی و شرایط قانونی فرد، از سوی کانون، بررسی خواهد شد و در صورت واجد شرایط شناخته شدن شخص و عدم وجود نقص، نتیجه درخواست از طریق ارسال پیام کوتاه به او، اطلاع رسانی می گردد و او باید، مراحل بعدی ثبت نام را انجام داده تا پروانه وی، صادر شود.

قانون جدید اخذ پروانه وکالت بدون آزمون

در خصوص قانون جدید اخذ پروانه وکالت بدون آزمون و وکیل شدن بر اساس این موقعیت، باید گفت، قانون جدید حاکم بر دریافت پروانه وکالت مرکز وکلای قوه قضاییه، آیین‌ نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه مصوب ۱۳۹۷ و سایر مواردی است که در این راستا صادر و ابلاغ می گردند و قانون جدید حاکم بر دریافت پروانه وکالت بدون آزمون کانون وکلا، لایحه قانونی استقلال کانون وکلا دادگستری است.

شایان ذکر است، پیرو تصویب قانون تسهیل صدور مجوز‌های کسب و کار، برخی افراد، این قانون را نیز به عنوان قانون جدید صدور پروانه وکالت بدون آزمون می دانند و معتقدند، در صورت اجرایی شدن آن و اتصال مرکز وکلا و کانون وکلا، به درگاه ملی مجوز‌ها، می شود در خصوص واجدین شرایط دریافت پروانه وکالت بدون آزمون، مستقیما از این درگاه، اقدام کرد.

باید توجه داشت که تا زمان نگارش این مقاله که 29 مهر ماه 1402 است، هنوز هیچ یک از دو نهاد مرکز وکلای قوه قضاییه و کانون وکلای دادگستری، به درگاه ملی مجوزها، متصل نشده اند و امکان صدور مجوز پروانه وکالت بدون آزمون، از طریق درگاه مذکور، میسر نیست. به محض امکان این امر، متن مقاله، بروزرسانی می گردد.

چه کسانی از آزمون وکالت معاف هستند

در توضیح اینکه چه کسانی از آزمون وکالت معاف هستند، باید گفت، اعضاء هیات های علمی دانشکده های حقوق مورد تایید آموزش عالی؛ اعضای هیات علمی در رشته های مرتبط کارشناسی؛ داوطلبانی که دارای حداقل دانشنامه لیسانس در یکی از رشته های حقوق و فقه و مبانی حقوق اسلامی و پنج سال سابقه قضائی بوده و حائز شرایط مندرج در ماده ۵ آیین‌ نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه مصوب ۱۳۹۷ می باشند، از آزمون وکالت مرکز وکلای قوه قضاییه معافند.

 افراد دارای پنج سال سابقه خدمات قضائی که از سوی دادگاه عالی انتظامی، سلب صلاحیت نشده اند؛ نماینده مجلس شورای اسلامی که حداقل برای یک سال نمایندگی کرده؛ افراد دارای سابقه در سمت های حقوقی در دستگاه های دولتی و وابسته به دولت و نهادها و نیروهای مسلح که بعد از 30 سال از اجرای این قانون، بازنشسته شده اند، می توانند بدون آزمون، پروانه وکالت کانون وکلا را اخذ کنند.

شایان ذکر است، افرادی که در دو پاراگراف قبل، نام برده شده اند، به ترتیب باید از شرایط و مدارک تحصیلی ذکر شده در آیین‌ نامه اجرایی ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه مصوب ۱۳۹۷ و لایحه قانونی استقلال کانون وکلا دادگستری، برخوردار باشند که این شرایط و مدارک در تیتر دوم و سوم مقاله حقوقی دینا نیز ذکر و توضیح داده شده اند.

شرایط اخذ پروانه وکالت برای کارمندان دولت

در توضیح شرایط اخذ پروانه وکالت برای کارمندان دولت، باید به لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری و آیین نامه اجرایی ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه، مراجعه کرد. بر اساس ماده 10 لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری؛

 "قضات و مستخدمین دولتی و بلدی و مملکتی و بنگاه هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن متعلق به دولت است، در حین اشتغال به خدمت" نمی توانند وکالت کنند و تنها، "استادان دانشکده حقوق که اشتغال به تدریس در یکی از شعب حقوقی دارند، در صورت اجازه شورای دانشگاه، مجازند، هم زمان با فعالیت، وکالت نیز نمایند."

بر اساس بند ز و تبصره ماده 5 آیین‌ نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه مصوب ۱۳۹۷، جز کارمندان مشاغل آموزشی یا پژوهشی در دانشگاه ها، باقی کارمندان دولتی نمی توانند، پروانه وکالت بدون آزمون صادره از مرکز وکلای قوه قضاییه را اخذ کنند، مگر اینکه واجد شرایط زیر باشند:

 در زمان صدور مجوز و پس از آن و تا مادامی که شخص به وکالت موضوع این آیین‌نامه اشتغال دارد، شاغل در هیچ گونه شغل رسمی، قراردادی، پیمانی در وزارتخانه‌ ها، سازمان‌ ها، ادارات و شرکت‌ های دولتی، نهاد‌های انقلابی، شهرداری‌ ها و موسسات مامور به خدمات عمومی، سردفتری یا دفتریاری نباشد.

صدور پروانه وکالت برای بازنشستگان

در توضیح صدور پروانه وکالت برای بازنشستگان از کانون وکلا یا مرکز وکلای قوه قضاییه، باید میان شرایط حاکم بر قوانین صدور پروانه وکالت از سوی این دو مرجع، تفاوت قائل شد. بر اساس آنچه در تبصره ماده 10 لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری آمده، تنها بازنشستگانی می توانند بدون آزمون و شرط سنی، اقدام به اخذ پروانه وکالت از کانون وکلای دادگستری (اسکودا) نمایند که هم زمان، از موارد زیر، برخوردار باشند:

لیسانس حقوق قضائی یا گواهی پایان تحصیلات سطوح عالیه از حوزه علمیه قم؛

 حداقل ۵ سال سابقه کار متوالی یا ۱۰ سال سابقه کار متناوب در سمت های حقوقی، در دستگاه های دولتی و وابسته به دولت و نهادها و نیروهای مسلح؛

بازنشستگی از خدمت با داشتن سی سال سابقه، آن هم بعد از اجرای این قانون.

 شایان ذکر است، آیین‌ نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه مصوب ۱۳۹۷، در خصوص اخذ پروانه وکالت توسط بازنشستگان، ساکت بوده و بنابراین، چنانچه فرد بازنشسته، از شرایط مندرج در تیتر دوم مقاله برخوردار باشد، می تواند اقدام به دریافت پروانه وکالت مرکز وکلای قوه قضاییه، با آزمون یا بدون آزمون نماید.

خرید و فروش پروانه وکالت

در برخی از موارد، افراد گمان می کنند، می توانند اقدام به خرید و فروش پروانه وکالت کرده و بدین ترتیب، از آزمون دادن یا گذراندن مصاحبه های کتبی و عملی یا کارآموزی وکالت، رهایی یابند. لذا ضروری است در این تیتر از مقاله، امکان یا عدم امکان خرید و فروش پروانه وکالت، بررسی قانونی و حقوقی شود.

در توضیح امکان یا عدم امکان خرید و فروش پروانه وکالت باید گفت، وکالت کردن، قائم به شخص بوده و مستلزم داشتن دانش فنی کافی و تجربه حقوقی، می باشد و این امر، جز با قبولی در آزمون، گذراندن دوره های کارآموزی و شرکت در مصاحبه و آزمون های کتبی، نظیر اختبار، یا اخذ پروانه وکالت بدون آزمون، با شرایط ذکر شده در این مقاله، میسر نمی گردد.

بنابراین، در هیچ قانونی، امکان خرید و فروش پروانه و مجوز وکالت وجود ندارد و در صورتی که وکیل یا هر شخص دیگری، اقدام به انجام این امر کند، با تبعات و مجازات های قانونی روبرو خواهد شد. باید مد نظر داشت، تنها مراجع صالح برای صدور پروانه وکالت، کانون وکلا و مرکز وکلا هستند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط اخذ پروانه وکالت بدون آزمون در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط اخذ پروانه وکالت بدون آزمون پاسخ دهند.