اوراق اجاره

در پاسخ به این سوال که اوراق اجاره چیست؛ باید گفت که اوراق اجاره؛ اوراق بهادار با نام قابل معامله ای است که نشان دهندە مالکیت مشاع دارندە آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است. برای صدور انواع اوراق اجاره، از جمله اوراق اجاره مبتنی بر سهام، باید شرایط دستورالعمل انتشار این اوراق رعایت شود.

گاهی اوقات اشخاص حقوقی یا شرکت ها، ناگزیرند که برای انجام فعالیت و کسب سود، اقدام به انتشار اوراقی تحت عنوان اوراق اجاره بنمایند. اوراق اجاره، اوراقی است که با انتشار آن، شرکت، سرمایه لازم برای شروع و انجام فعالیت های اقتصادی را کسب نموده و به این ترتیب، بدهکار افرادی می شود که اقدام به خرید اوراق اجاره نموده اند.

برای این که یک شرکتی بتواند، نسبت به انتشار اوراق اجاره و تامین سرمایه، اقدام نماید، لازم است که در ابتدا؛ با چیستی و ماهیت این اوراق آشنا بوده و نسبت به انواع آن آگاهی داشته باشند. از طرف دیگر، نحوه مشاهده و فرآیند معامله اوراق اجاره برای خریداران آن، امری ضروری تلقی می شود.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که اوراق اجاره به زبان ساده چیست و مدت زمان اوراق اجاره چه می باشد؛ به انواع اوراق اجاره در بازار بورس بپردازیم. سپس در خصوص نحوه مشاهده و معامله اوراق اجاره صحبت خواهیم کرد و بازدهی، شرایط اجاره به شرط تملیک با خرید اوراق اجاره مبتنی بر سهام و نکات مهم آن ارائه خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

اوراق اجاره به زبان ساده چیست؟

یکی از ابزارهای مالی قابل داد و ستد، که دارای ارزش مالی می باشد، اوراق بهادار است. اوراق بهادار خود به انواع و اقسام گوناگون تقسیم می شود که از جمله آن می توان به اوراق اجاره اشاره نمود. یکی از سوالات متدوالی که در خصوص این اوراق مطرح می شود، این است که اوراق اجاره به زبان ساده چیست؟

برای پاسخ به این پرسش می بایست به ماده 1 دستورالعمل انتشار اوراق اجاره، مصوب سال 1389 و اصلاحیه آن در سال 1390، از جانب شورای عالی بورس مراجعه نمود. مطابق با این دستورالعمل؛ «اوراق اجاره؛ اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقالی است که نشان دهندە مالکیت مشاع دارندە آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است.»

به عبارت دیگر، اوراق اجاره، در حکم بدهی برای شرکت و شخص حقوقی منتشر کننده آن بوده و خریدار و دارنده اوراق؛ مالکیت مشاع نسبت به دارایی های پایه موضوع اوراق دارد. دلیل انتشار اوراق اجاره این است که گاهی شرکت برای خرید دارایی های ثابتی از قبیل ماشین آلات، تجهیزات، زمین و....، سرمایه لازم را در اختیار نداشته و از طریق انتشار اوراق اجاره سرمایه لازم برای خرید این دارایی ها را تامین می کند.

در عوض شرکت متعهد می شود که در طی بازه‌ های زمانی معین به دارندگان اوراق اجاره، سود پرداخت کند. بنابراین، اوراق اجاره، در حکم اوراق بدهی برای شرکت بوده و مشابه اوراق مشارکت؛ درصد سود ثابتی داشته که در فواصل زمانی مشخص به دارنده اوراق پرداخت می گردند.

مدت زمان اوراق اجاره

در قسمت گذشته، به سوال اوراق اجاره به زبان ساده چیست؛ پاسخ داده و بیان نمودیم که یکی از انواع اوراق بهادار، اوراق اجاره است. در واقع؛ اوراق اجاره یک ابزار سرمایه گذاری است که همانند اوراق مشارکت، بازدهی مشخص و مطمئنی را نصیب دارنده و سرمایه گذار آن می نماید. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به توضیح مدت زمان اوراق اجاره بپردازیم.

پیش از انتشار اوراق، می بایست مدت زمان اجاره مشخص شود و همچنین، سررسید اوراق اجاره نمی تواند بیش از مدت زمان باقی مانده از عمر اقتصادی دارایی باشد. همچنین، ماده 18 دستورالعمل انتشار اوراق اجاره، مصوب سال 1389 در خصوص مواعد پرداخت سود اوراق اجاره بیان می دارد که: «مواعد پرداخت منافع مرتبط با اوراق اجاره با تقاضای بانی باید در اعلامیه پذیره نویسی ذکر گردد.» بانی، شخص حقوقی است که نهاد واسط برای تامین مالی وی در قالب عقود اسلامی، اقدام به انتشار اوراق اجاره می نماید.

سودی نیز که به دارنده اوراق اجاره پرداخت می شود ممکن است به صورت ماهانه، فصلی و یا سالانه باشد. همچنین، همانطور که در تعریف اوراق اجاره بیان شد، این اوراق قابل نقل و انتقال بوده و دارنده می تواند در هر زمان، نسبت به فروش آن در بازار بورس اقدام نماید.

انواع اوراق اجاره در بازار بورس

در قسمت های قبلی مقاله، به چیستی و ماهیت اوراق اجاره و مدت زمان پرداخت آن توضیح داده شد و بیان گردید که اوراق اجاره، نوعی اوراق بهادار بانام قابل نقل و انتقال است. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به توضیح انواع اوراق اجاره در بازار بورس بپردازیم.

اوراق اجاره در بازار بورس را می توان از لحاظ بازپرداخت سرمایه اصلی افراد و نیز اهداف انتشار اوراق اجاره به دسته های گوناگون طبقه بندی نمود. در مورد اول، یعنی تقسیم بندی اوراق اجاره از لحاظ بازپرداخت سرمایه اصلی افراد، این اوراق به دو دسته، اوراق اجاره عادی و اوراق اجاره به شرط تملیک تقسیم می شوند.

در اوراق اجاره عادی، شرکت منتشر کننده اوراق اجاره، تعهدی بابت خریداری تجهیزات یا دارایی مورد اجاره، پس از پایان سر رسید اوراق ندارد، اما در اوراق اجاره به شرط تملیک؛ شرکت منتشر کننده اوراق اجاره، تعهد می کند که نسبت به خریداری تجهیزات یا دارایی مورد اجاره، پس از پایان سر رسید اوراق، اقدام کند.

همچنین، در دسته بندی اوراق اجاره از لحاظ اهداف انتشار اوراق؛ می توان این اوراق را به چهار دسته گوناگون، یعنی اوراق اجاره تامین دارایی، اوراق اجاره تامین نقدینگی، اوراق اجاره رهنی و اوراق اجاره جهت تشکیل شرکت لیزینگ تقسیم بندی نمود. 

نحوه مشاهده و معامله اوراق اجاره

یکی از سوالات متداولی که ممکن است در این میان، برای افراد مطرح شود این است که چگونه می توانند اوراق اجاره را مشاهده و معامله نمایند. به همین دلیل، این بخش از مقاله به بیان نحوه مشاهده و معامله اوراق اجاره اختصاص داده شده است.

به جهت مشاهده اوراق اجاره، شخص می بایست به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com مراجعه نماید. پس از ورود به این سایت، شخص باید مطابق با تصویر زیر بر روی گزینه، بورس اوراق بهادار تهران و سپس ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی کلیک نماید.

با ورود به این صفحه افراد می توانند نسبت به تقاضا و عرضه اوراق بدهی و نمادهای آن، قیمت، حجم، ارزش و تعداد اوراق، اطلاعاتی را کسب نموده و سپس نسبت به معامله کردن آن ها اقدام نمایند.

بازدهی اوراق اجاره

از جمله مسائل بسیار مهم در حوزه اوراق اجاره، نحوه سوددهی و در واقع بازدهی این اوراق می باشد. همانطور که پیش تر اشاره شد، شرکت بانی، موظف است سود حاصل از خریداری دارایی ثابت را به دارنده اوراق اجاره پرداخت نماید.

بازدهی اوراق اجاره، معمولا به صورت سود ثابت و تضمین شده بوده، اما نسبت به سهام های معمولی در بورس، حاشیه سود پایین تری دارد. در یک مقایسه دیگر، می توان بازدهی و سوددهی اوراق اجاره را همانند سود سپرده های بانکی و یا اندکی بیشتر قلمداد نمود.

برخی افراد بازدهی اوراق اجاره را از این لحاظ که دارای نرخ سود ثابتی هستند و در مدت زمان مشخص پرداخت می شوند، با اوراق مشارکت یکی دانسته اند. با این حال، اوراق اجاره با اوراق مشارکت، دارای تفاوت هایی بوده که از جمله آن می توان به این موضوع اشاره کرد که اوراق مشارکت در جهت تامین مالی پروژه های بزرگ منتشر می‌ شوند؛ اما اوراق اجاره، برای تامین انواع دارایی ثابت همچون زمین, ساختمان و تاسیسات یا ماشین‌ آلات و تجهیزات منتشر می گردند.

شرایط اجاره به شرط تملیک با خرید اوراق اجاره مبتنی بر سهام

یکی از انواع قراردادهای اجاره مورد قبول در انتشار اوراق اجاره؛ اجاره به شرط تملیک می باشد که در آن، بانی، دارایی را به مرور زمان به تملک خود در می آورد. از طرف دیگر در اوراق اجاره مبتنی بر سهام، سهام، مبنای انتشار اوراق اجاره قرار گرفته و شرکت می تواند از آن برای تامین مالی تسویه بدهی های خود استفاده کند.

در اوراق اجاره مبتنی بر سهام، که عموما برای شرکت های دولتی استفاده می شود؛ دولت دارایی های خود نزد شرکت های دولتی (نظیر شرکت مخابرات) که به صورت سهام هستند را فروخته و سپس اجاره به شرط تملیک می کند. اوراق اجاره ای که به منظور انتشار می بایست دارای شرایطی باشند که در قسمت زیر به برخی از شرایط اجاره به شرط تملیک با خرید اوراق اجاره مبتنی بر سهام اشاره شده است که عبارتند از:

بانی (شخص حقوقی که نهاد واسط برای تامین مالی وی، اقدام به انتشار اوراق اجاره می نماید) می بایست دارای توانایی پرداخت مبالغ اجاره بها باشد.

بانی به طور مستقیم یا غیر مستقیم مجاز به خرید اوراق اجاره منتشر شده به منظور تامین مالی خود نخواهد بود.

زمان پرداخت منافع مرتبط با اوراق اجاره با تقاضای بانی باید در اعلامیه پذیره نویسی ذکر شود.

نکته ای که در این میان، حائز اهمیت است این است که برای صدور مجوز انتشار اوراق اجاره، تهیه مدارک و مستنداتی نظیر، مشخصات بانی، مشخصات اوراق، صورت های مالی حسابرسی شدە دو سال مالی اخیر بانی یا حسب مورد سال گذشته و ... نیز ضروری است.

نکات مهم در مورد اوراق اجاره

در بخش های قبلی مقاله، چیستی و ماهیت اوراق اجاره، انواع و نحوه مشاهده و معامله آن بیان گردید. در این بخش از مقاله قصد داریم به منظور آشنایی بیشتر افراد با این اوراق، به بیان نکات مهم در مورد اوراق اجاره بپردازیم.

مهم ترین نکته در انتشار اوراق اجاره این است که دارایی موضوع اوراق اجاره می بایست دارای شرایط دستورالعمل انتشار اوراق اجاره، مصوب سال 1389 باشد که از جمله آن می توان به موارد قید شده در قسمت زیر اشاره نمود:

 دارایی امکان واگذاری به غیر را داشته باشد.

هیچ گونه محدودیت یا منع قانونی، قراردادی یا قضایی برای انتقال دارایی مورد نظر در اوراق اجاره، منافع و حقوق ناشی از آن وجود نداشته باشد.

تصرف و اعمال حقوق مالکیت در دارایی برای نهاد واسط  دارای هیچ گونه محدودیتی نباشد.

 مالکیت دارایی به صورت مشاع نباشد.

توجه به این نکته ضروری است که دارایی مشاع؛ به شرط واگذاری مالکیت کل دارایی، می تواند مبنای انتشار اوراق اجاره قرار گرفته و بر اساس آن، اوراق اجاره منتشر نمود. هم چنین، انواع قراردادهای اجاره مورد قبول در انتشار اوراق اجاره، تنها شامل دو نوع  اجاره به شرط تملیک و اجاره با اختیار فروش دارایی در سررسید اجاره با قیمت معین می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه معامله اوراق اجاره در کانال تلگرام سرمایه گذاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه معامله اوراق اجاره پاسخ دهند.