حکم رشد

گواهی رشد، مدرکی است که از سوی دادگاه خانواده، پس از ثبت دادخواست صدور حکم رشد، توسط محجور یا نماینده قانونی وی و ارائه مدارک لازم، نظیر مدارک هویتی، صادر می گردد و پس از صدور آن، دختران و پسران زیر 18 سالی که به سن رشد در قانون رسیده اند، می توانند علاوه بر امور غیر مالی امور مالی خود را نیز اجرا کنند.

افراد، به محض تولد، توانایی و حق بهره مندی از انواع حقوق مالی و غیر مالی را دارند و بسته به سنی که در آن هستند، می توانند شخصا یا توسط نماینده قانونی یا ولی، وصی و قیم، در امور مالی و غیر مالی خود، تصرف کرده و آن ها را اجرا کنند.

به جهت اهمیت امور مالی افراد و ضرر و زیان بزرگی که ممکن است در اثر اشتباه اجرا کردن آن ها، متوجه فرد گردد، قانون گذار، تصرف دختران و پسران بالغ در اموال و امور مالی خود را، منوط بر اخذ گواهی رشد از مرجع صالح برای این امر می داند که اخذ و صدور این گواهی، مراحل پیچیده و ویژه ای دارد و تنها متقاضیان مطلع از اینکه نحوه صدور گواهی رشد چگونه است، موفق به اخذ آن خواهند شد.

لذا در مقاله حاضر، به این پرسش که گواهی رشد چیست و نحوه صدور آن چگونه است؛ پاسخ داده شده، شرایط و مدارک صدور حکم رشد دختر و پسر، مرجعی که باید برای اخذ این گواهی به آن مراجعه کرد، مراحل قانونی و چگونگی صدور این حکم، سوالات قاضی برای صدور آن، هزینه های لازم این امر، زمانی که برای صدور لازم است و کارهایی که می توان با حکم رشد انجام داد، بررسی گردیده و فایل دستورالعمل چگونگی احراز رشد افراد بالغ کمتر از 18 سال در جرایم آمده است.

گواهی رشد چیست

در پاسخ به این سوال که گواهی رشد چیست؛ می توان بیان داشت که، مدرکی است که از سوی دادگاه صالح، صادر می گردد و پس از صدور آن، دختران و پسران زیر 18 سال که به سن رشد در قانون رسیده اند، می توانند علاوه بر امور غیر مالی، امور مالی خود را نیز اجرا کنند؛ زیرا صدور حکم رشد، به منزله تایید بلوغ فرد و برخورداری وی، از قدرت تجزیه و تحلیل امور مالی می باشد.

شایان ذکر است بر اساس آخرین رای وحدت رویه صادره، دختران و پسران، بعد از سن بلوغ، دارای رشد تلقی می گردند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود و می توانند در امور غیر مالی خود، دخالت کرده و آن ها را اجرایی کنند و تنها در خصوص امور مالی است که صرف رسیدن به بلوغ، برای تصرف و اجرایی سازی آن ها، کافی نبوده و دخالت و اجرایی ساختن آن ها، نیاز به اثبات رشد و صدور حکم گواهی رشد از سوی دادگاه دارد.

تبصره الحاقی ماده 1210 قانون مدنی نیز تاییدی بر پاراگراف بالا است که مقرر می دارد: "اموال صغیری را که بالغ شده است، در صورتی می‌ توان به او داد که رشد او ثابت شده باشد." بر اساس این ماده، نمی توان مانع اجرای حقوق مالی، توسط دختر و پسر بالغ زیر 18 سالی شد که حکم و گواهی رشد آن ها، صادر گردیده است؛ سن بلوغ در دختران، نه سال تمام قمری و در پسران، 15 سال تمام قمری است.

 برای فهم بهتر در خصوص گواهی رشد و اینکه نحوه صدور گواهی رشد چگونه است، باید اندکی در خصوص اهلیت و انواع آن، اعم از اهلیت تمتع و استیفا، توضیح داد. مقصود از اهلیت، شایستگی دارا شدن حق یا اجرای آن است که با تولد، عقل، بلوغ و رشد، تحقق می یابد.

مقصود از اهلیت تمتع، شایستگی برخورداری و بهره مندی از حقوق مالی و غیر مالی بوده که تمامی افراد، به محض تولد، از آن، برخوردار می گردند و مقصود از اهلیت استیفا، توانایی اجرای حقوقی است که شخص، با تولد از آن ها برخوردار شده که این امر، یعنی اهلیت استیفا، زمانی محقق می گردد که فرد، محجور نباشد، یعنی عاقل، بالغ و رشید بوده و علاوه بر سن بلوغ، به 18 سال، رسیده باشد.

شرایط و مدارک لازم برای دریافت گواهی رشد

پس از توضیح در این باره که گواهی رشد چیست، در این تیتر از مقاله، شرایط و مدارک لازم برای دریافت گواهی رشد، مورد بررسی قرار می گیرند. برای بررسی مدارک حکم رشد و شرایط لازم، باید به قوانینی چون قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی، مراجعه کرد. 

شرایط صدور حکم رشد عبارتند از: دختر یا پسر متقاضی صدور حکم رشد، باید، از مدارک لازم این امر که در پاراگراف بعدی همین تیتر، ذکر می شوند، برخوردار باشد؛ به سن قانونی بلوغ که 9 سال تمام قمری، برای دختران و 15 سال تمام قمری، برای پسران است، رسیده باشد؛ و رشد او، به موجب نامه پزشکی قانونی و نظر قاضی پرونده (پس از پرسیدن سوالات حکم رشد از دختر و پسر و بررسی پاسخ ها)، تایید گردد.

مدارک صدور حکم رشد عبارتند از: حساب کاربری ثنا که قابل تشکیل از طریق مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی یا مراجعه به سایت adliran.ir می باشد؛ مدارک هویتی متقاضی صدور حکم رشد؛ متن دادخواست صدور گواهی رشد که به صورت فایل ورد، بر روی یک سی دی یا رم و... ذخیره شده است؛ استشهادیه محلی و کارت بانکی برای پرداخت هزینه دادرسی.

برای گرفتن حکم رشد به کجا مراجعه کنیم؟

این پرسش ها که سامانه حکم رشد چیست و برای گرفتن حکم رشد به کجا مراجعه کنیم؟ پرتکرار ترین سوالاتی است که از سوی متقاضایان صدور حکم رشد، مطرح می گردد، لذا در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، این پرسش ها بررسی و به آن ها، پاسخ داده خواهد شد.

در خصوص اینکه سامانه گواهی رشد چیست باید گفت، امکان درخواست صدور حکم رشد، به صورت اینترنتی وجود ندارد و از این لحاظ، نمی توان سامانه ای را تحت عنوان سامانه حکم رشد، معرفی کرد اما، پس از ثبت دادخواست صدور حکم رشد، سامانه ابلاغ ثنا، سامانه ای است که، تشکیل جلسات دادگاه و آرای صادره در خصوص گواهی رشد، در آن قرار خواهد گرفت و افراد برای برخورداری از حساب کاربری ثنا، باید به دفاتر خدمات قضایی یا سامانه عدل ایران adliran.ir مراجعه نمایند.

در پاسخ به پرسش پیرامون این امر که برای گرفتن حکم رشد باید به کجا مراجعه کرد، می توان گفت، در ابتدا، متقاضی صدور حکم رشد، باید دادخواست این امر را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کند و سپس، در جلسات تشکیل شده در دادگاه صالح که دادگاه خانواده می باشد، شرکت نماید.

شایان ذکر است، در صورت ثبت این دادخواست، مراجعه متقاضی گواهی رشد به پزشکی قانونی نیز مورد نیاز بوده که برای این امر، دادگاه، دستور مراجعه به پزشکی قانونی را صادر خواهد کرد و پس از آن، فرد باید با در دست داشتن نامه قضایی، برای معاینه و پاسخ به برخی سوالات، به پزشکی قانونی، مراجعه کند.

مراحل قانونی و چگونگی صدور حکم رشد

از آنجا که صدور حکم و گواهی رشد، مستلزم طی کردن مراحل قانونی این امر می باشد، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، مراحل قانونی و چگونگی صدور حکم رشد، بر اساس قوانین آیین دادرسی مدنی، ذکر شده و به این پرسش که نحوه صدور گواهی رشد چگونه است؟ پاسخ داده خواهد شد.

اولین مرحله از مراحل قانونی صدور حکم رشد، این است که متقاضی این امر، اقدام به تهیه استشهادیه محلی در خصوص تایید رشد خود نماید و دادخواست صدور گواهی رشد را شخصا یا با کمک یک وکیل یا مشاور حقوقی تنظیم کرده و فایل ورد دادخواست تنظیمی را بر روی یک حافظه، نظیر سی دی یا رم، ذخیره کند.

دومین مرحله از مراحل قانونی صدور حکم رشد، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، برای ثبت دادخواست صدور گواهی رشد می باشد، از آنجا که افراد برای ثبت دادخواست، باید از حساب کاربری ثنا برخوردار باشند، می توانند قبل از مراجعه، از طریق سایت adliran.ir اقدام به تشکیل حساب کاربری ثنا کنند یا هم زمان با درخواست ثبت دادخواست، از مسئول مربوطه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بخواهند، حساب کاربری ثنای آن ها را نیز تشکیل دهد.

پس از پرداخت هزینه دادرسی و هزینه خدمات دفاتر قضایی، دادخواست فرد ثبت و به مرجع صالح، ارسال می شود. با ارسال دادخواست به مرجع صالح که دادگاه خانواده محل سکونت متقاضی است، پرونده مربوط به دادخواست او تشکیل شده و دستور قضایی برای ارجاع وی به پزشکی قانونی، صادر می گردد؛

سپس، تاریخی که فرد باید با نامه پزشکی قانونی، در محکمه حاضر شده تا به سوالات حکم رشد دختران و پسران، پاسخ دهد، اطلاع رسانی خواهد گردید و پس از تشکیل جلسه و بررسی مدارک و پاسخ سوالات توسط قاضی، حکم و گواهی رشد، صادر خواهد شد.

سوالات قاضی برای صدور حکم رشد

پس از پاسخ به این دو پرسش که گواهی رشد چیست و نحوه صدور گواهی رشد چگونه است؟ همچنین بررسی مدارک حکم رشد، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، در خصوص سوالات قاضی برای صدور حکم رشد، صحبت خواهد شد، چرا که یکی از مهم ترین مراحل برای صدور گواهی رشد، پاسخ دختر و پسر متقاضی صدور این گواهی، به سوالات حکم رشد دختر و پسر است که توسط قاضی پرسیده می شوند.

سوالات قاضی برای صدور حکم رشد دختران و پسران، سوالات مشخص و از پیش تعیین شده نیستند که بتوان آن ها را از قبل، مطالعه کرد و در محکمه، به آن ها پاسخ داد اما از آنجا که حکم رشد، برای اجازه تصرف فرد بالغ زیر 18 سال در اموال و امور مالی اش صادر می گردد، می توان گفت، سوالات قاضی برای صدور حکم رشد، عمدتا پیرامون مسائل مالی و اقتصادی است. 

با در نظر گرفتن پاراگراف قبل می توان گفت، سوالات قاضی برای صدور حکم رشد، عمدتا موارد و مفاهیمی چون قیمت روز دلار و سکه، مفهوم تورم و رکود، نحوه صحیح انعقاد و انجام معاملات و عقود از جمله عقود مالی، آینده نگری مالی فرد، میزان نوسان بازار در چند ماهه اخیر و... را در برخواهد داشت.

هزینه گرفتن حکم رشد

هزینه گرفتن حکم رشد، به دو دسته هزینه اصلی و فرعی، قابل تقسیم است و با توجه به اهمیت این موضوع برای متقاضیان صدور گواهی رشد، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، هزینه های اصلی و فرعی صدور گواهی رشد، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

هزینه های اصلی صدور حکم رشد، شامل هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی که در سال 1402، در حدود 40 تا 180 هزار تومان می باشد، هزینه برگه های دادخواست، هزینه الصاق دلایل و منضمات، هزینه تایپ دادخواست، تعرفه خدمات دفاتر خدمات قضایی برای ثبت دادخواست، همچنین، هزینه مراجعه به پزشکی قانونی و ویزیت پزشک پزشکی قانونی می باشد.

هزینه های فرعی صدور حکم رشد، شامل هزینه های مربوط به تنظیم دادخواست، در صورتی که فرد از وکیل یا مشاور حقوقی برای تنظیم دادخواست صدور حکم رشد، کمک بگیرد، همچنین، هزینه های رفت و آمد به محاکم و مراجع قضایی می باشد.

گرفتن حکم رشد چقدر زمان می برد

علاوه بر دو پرسش گواهی رشد چیست و چگونه صادر می گردد؟ پرسش گرفتن حکم رشد چقدر زمان می برد؟ نیز در بین متقاضیان صدور این گواهی، بسیار پر تکرار است و از همین رو، این تیتر از مقاله حقوقی دینا، به بررسی این پرسش، اختصاص خواهد یافت.

در پاسخ به پرسش مطروحه باید گفت، نمی توان موعد دقیقی را برای صدور حکم رشد توسط دادگاه، مطرح کرد چرا که بسته به شلوغی و خلوتی دادگاه های شهری که خواهان در آن سکونت دارد، همچنین، بسته به سرعت عمل فرد برای طی مراحل قانونی، این مهلت، می تواند متغییر باشد.

اما عموما و بر اساس رویه قضایی حاکم، صدور حکم رشد توسط دادگاه، بیشتر از 6 الی 7 ماه، زمان نخواهد برد، لکن با این اوصاف، ممکن است که به دلایلی مختلف، این روند، طولانی تر گردد و خوانندگان محترم مقاله، باید این مهم را مد نظر داشته باشند.

با حکم رشد چه کارهایی می توان انجام داد

برای توضیح این امر که با حکم رشد چه کارهایی می توان انجام داد، باید یک بار دیگر، تمام مواردی که در پاسخ به مسئله گواهی رشد و نحوه صدور آن مطرح شد را مد نظر قرار داد و یادآوری کرد. در تیتر یک تا پنج مقاله، طی توضیحات مختلف، ذکر شد که؛

 حکم رشد، در خصوص دختران و پسرانی قابل صدور می باشد که به سن بلوغ رسیده اند، لکن زیر 18 سال بوده و به همین علت، از اهلیت استیفای حقوق مالی خود، برخوردار نمی باشند و نمی توانند حقوق مالی خود را اجرا کنند.

بنابراین، در صورتی که حکم و گواهی رشد، صادر گردد، فرد می تواند علی رغم اینکه زیر 18 سال است، امور و حقوق مالی خود را انجام داده و به اجرا بگذارد؛ یعنی، در بانک، افتتاح حساب کند، معاملات مالی منعقد نماید و در خصوص خرید، فروش، اجاره و اداره اموال خود، تصمیمات حقوقی نافذ بگیرد.

شایان ذکر است، حکم رشد در اخذ گواهینامه قبل از سن 18 سالگی و در موردی مثل ازدواج دختران باکره که به اذن پدر یا جد پدری نیاز است، بی تاثیر بوده و در این موارد، به ترتیب، لازم است تا فرد به 18 سالگی برسد و در آزمون گواهینامه، قبول شود و از اذن پدر و جد پدری خود برای ازدواج یا از حکم دادگاه مبنی بر اجازه ازدواج، برخوردار باشد.

دستورالعمل چگونگی احراز رشد افراد بالغ کمتر از 18 سال در جرایم

ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران؛ در آبان ماه سال 1402 دستورالعمل چگونگی احراز رشد و کمال عقل افراد بالغ کمتر از ۱۸ سال تمام شمسی در جرایم مستوجب حد یا قصاص را به زبان فارسی و انگلیسی منتشر نمود. به منظور آشنایی بیشتر متقاضیان، با مندرجات این گزارش، فایل دستورالعمل چگونگی احراز رشد افراد بالغ کمتر از 18 سال در جرایم در قسمت زیر، قرار گرفته است.

مطابق با دستورالعمل چگونگی احراز رشد افراد بالغ کمتر از 18 سال در جرایم، قاضی نیز مکلف شده است در صورت احراز این موارد، مرتکب را به جای حد یا قصاص، بر اساس گروه سنی مرتکب، وی را به یکی از مجازات های تعزیری مذکور در فصل دهم قانون مجازات اسلامی محکوم نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص چیستی گواهی رشد و نحوه صدور آن در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون چیستی گواهی رشد و نحوه صدور آن پاسخ دهند.