تفاوت صلح عمری با وصیت

مهم ترین تفاوت صلح عمری با وصیت، این است که در صلح عمری، می شود تمام مال خود را به دیگری صلح کرد و عقد رخ داده، نیاز به تنفیذ هیچ شخصی ندارد، لکن در وصیت، چنانچه مازاد بر ثلث اموال، وصیت گردد، اثر وصیت بر مازاد، منوط به تنفیذ وراث است و همین امر، از فواید تنظیم صلح نامه و مزیت آن نسبت به وصیت نامه محسوب می گردد.

قانون گذار، در قوانین حقوقی، از جمله قانون مدنی، نهادهای مختلفی را برای انتقال مال یا منافع آن به دیگری، مورد پیش بینی قرار داده و افراد می توانند با استفاده از نهادهای قانونی پیش بینی شده، اقدام به ایجاد آثار حقوقی مختلف کنند.

صلح عمری و وصیت، از جمله نهادهای حقوقی پیش بینی شده، برای انتقال مال یا منافع آن به دیگری بوده لکن، علی رغم شباهت در برخی آثار حقوقی، دارای تفاوت هایی اساسی نیز می باشند که همین امر، ضرورت اطلاع از تفاوت صلح عمری با وصیت، همچنین، اطلاع از قواعد تنظیم صلح نامه عمری و مزیت آن نسبت به وصیت نامه را ایجاب می نماید.

لذا در مقاله حاضر، چیستی و انواع صلح عمری و تفاوت آن با وصیت، بررسی شده و پس از توضیح مزیت صلح عمری نسبت به وصیت، نکاتی حقوقی، در خصوص درج صلح در وصیت نامه، ذکر گردیده است که علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در این باره، می توانند ادامه مقاله را دنبال کنند.

صلح عمری چیست؟

برای ذکر تفاوت صلح عمری با وصیت و همچنین توضیح مزیت تنظیم صلح نامه عمری، نسبت به تنظیم وصیت نامه، ابتدا باید به این پرسش که مقصود از صلح عمری چیست؟ پاسخ داد. در تعریف صلح عمری باید گفت، از جمله عقود و قراردادهای لازمی که می توان به موجب آن، اقدام به انتقال مال و منافع آن به دیگری کرد، صلح عمری است.

به موجب صلح عمری، مالک یک مال (اعم از منقول یا غیر منقول)، در زمان حیات خود، اقدام به انتقال اصل مال به دیگری می نماید، لکن، حق استفاده از منافع مال را تا پایان حیات و زندگی خود، یعنی تا زمان مرگ، برای خویش، محفوظ، نگاه می دارد.

بدین ترتیب، به محض انعقاد قرارداد صلح عمری، متصالح ( کسی که صلح به نفع او شده است )، مالک اصل مال خواهد شد و بعد از فوت مصالح ( کسی که ملک و مال خود را به دیگری صلح عمری کرده است )، علاوه بر عین، مالک منافع مال نیز می گردد.

بر اساس پاراگراف قبل، چنانچه متصالح بخواهد در زمان حیات مصالح، اقدام به فروش و انتقال مال مورد صلح نماید، باید طرف دیگر قرارداد را از این امر که منافع مال موضوع قرارداد، تا پایان عمر مصالح، قابل تصرف نیست، آگاه سازد.

شایان ذکر است، مصالح می تواند در قرارداد صلح عمری که به آن، صلح نامه عمری می گویند، حق فسخ صلح عمری را برای خویش، محفوظ نگاه دارد و باید مد نظر داشت، با توجه به لازم بودن صلح عمری، در صورت فوت متصالح ( کسی که صلح عمری به نفع او شده )، صلح عمری، به ورثه او، به ارث خواهد رسید.

انواع صلح عمری

در توضیح انواع صلح عمری لازم به ذکر است که صلح عمری، انواع ندارد اما اصل نهاد صلح، مستفاد از ماده 752 قانون مدنی، می تواند به دو نوع صلح در مورد دعاوی و صلح در خصوص معاملات، تقسیم گردد و با توجه به پذیرش انعقاد عقود مختلف، در قالب عقد صلح در ماده 758 قانون مدنی، می توان گفت که صلح عمری، یکی از زیر مجموعه های عقد صلح و یکی از انواع آن است.

مقصود از صلح در مورد دعوا، عقد صلحی است که در موضوعات مختلف، با هدف رفع کردن اختلافات پیش آمده و موجود و یا پیش گیری از اختلافات احتمالی آینده، منعقد شده و مقصود از صلح در معامله، عقد صلحی که به جای انعقاد برخی از عقود، ایجاد و منعقد شده (جانشین عقود دیگر شده)، از آثار عقد مد نظر طرفین، برخوردار است لکن، احکام آن عقد خاص، بر آن، حاکم نیست.

ماده 758 قانون مدنی، در خصوص صلح در مورد معاملات، مقرر داشته: "صلح در مقام معاملات، هر چند نتیجه معامله را که به جای آن واقع شده است می دهد، لیکن شرایط و احکام خاصه آن معامله را ندارد، ‌بنابراین اگر مورد صلح عین باشد در مقابل عوض، نتیجه آن همان نتیجه بیع خواهد بود بدون اینکه شرایط و احکام خاصه بیع در آن مجری شود."

تفاوت صلح عمری با وصیت

در تیترهای قبلی مقاله، توضیح داده شد که مقصود از صلح عمری چیست و انواع آن، کدامند. یکی از رایج ترین پرسش هایی که در خصوص صلح عمری مطرح می گردد، چیستی تفاوت صلح عمری با وصیت، همچنین، فواید تنظیم صلح نامه و مزیت آن نسبت به وصیت نامه است.

 از مهم ترین تفاوت های صلح عمری با وصیت، در این است که اثر صلح عمری و انتقال مالکیت مال به موجب تنظیم صلح نامه عمری، در حیات فرد، محقق می گردد و صرفا، تکمیل آثار صلح عمری، در خصوص مواردی چون، انتقال مالکیت منافع مال مورد صلح، منوط بر فوت مصالح می شود؛ لکن بر خلاف صلح عمری، اثر گذاری وصیت، منوط بر فوت موصی است ( شخصی که عمل وصیت را انجام داده ) و تحقق مفاد وصیت نامه، بعد از فوت موصی، خواهد بود.

از دیگر موارد تفاوت صلح عمری با وصیت، این است که در صلح عمری، فرد می تواند در زمان حیات، تمام اموال خود را به دیگری، صلح عمری نماید و نیاز به اذن هیچ کس نخواهد داشت، اما در وصیت، چنانچه شخصی مازاد بر ثلث اموال خود را نسبت به یک یا برخی از وراث یا شخصی ثالث، وصیت کند، وصیت زاید بر ثلث اموال، تنها در صورتی نافذ خواهد بود که پس از فوت موصی و باز کردن وصیت نامه، باقی وراث، آن را تنفیذ کنند.

یکی دیگر از موارد تفاوت صلح عمری با وصیت، در صورتی است که وصیت بنا بر نظر مشهور فقها، عملی یک طرفه و ایقاع تلقی شود، که در این حال تنها با اراده وصیت کننده محقق میگردد، لکن صلح عمری، عقدی است لازم که برای تحقق آن، به ایجاب و قبول متصالح و مصالح، نیاز می باشد.

مزیت صلح عمری نسبت به وصیت

در تیتر قبل، تفاوت صلح عمری با وصیت ذکر شد؛ از آنجا که صلح عمری، از مزیت هایی نسبت به وصیت برخوردار است، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، مزیت صلح عمری نسبت به وصیت مورد بررسی قرار خواهد گرفت. موارد مزیت صلح عمری نسبت به وصیت، عبارت است از:

در صلح عمری، بر خلاف وصیت، انتقال مالکیت، پس از تنظیم صلح نامه شفاهی یا کتبی و اعلام ایجاب و قبول طرفین، محقق می گردد و صرفا، تکمیل آثار عقد صلح عمری در خصوص انتقال مالکیت منافع مال، منوط بر فوت مصالح می شود؛ همچنین، مالیات صلح عمری، از مالیات بر ارث، کمتر است؛ در واقع متصالح می تواند پس از فوت مصالح و بدون پرداخت مالیات بر ارث و صرفا با پرداخت مالیات نقل و انتقال، مالک مال صلح شده شود.

و اینکه، به موجب صلح عمری، فرد می تواند در زمان حیات خود، مالکیت مازاد بر ثلث اموال خویش را بدون نیاز به اذن و تنفیذ سایر وراث، به هر شخصی که بخواهد، منتقل کند و با توجه به عدم امکان محرومیت از ارث به موجب وصیت در قانون مدنی، فرد می تواند با نهاد صلح عمری، در زمان حیات خود، اموالش را به هر شخصی که می خواهد، منتقل کند و به طور غیر مستقیم، سبب محرومیت وراث از ارث گردد.

صلح در وصیت نامه

با توجه به فواید تنظیم صلح نامه و مزیت آن نسبت به وصیت نامه، این پرسش مطرح می گردد که آیا امکان درج صلح در وصیت نامه وجود دارد یا خیر و در صورت درج صلح در سند وصیت، صلح نوشته شده، اعتبار و آثار ناشی از عقد صلح را خواهد داشت؟

در پاسخ به پرسش مذکور باید گفت، بله، امکان درج صلح در وصیت نامه، وجود دارد اما، در چنین شرایطی، این صلح، صرفا در حد وصیت لحاظ خواهد شد، صرف درج آن در وصیت نامه، موجب تحقق عقد صلح و ایجاد صد در صد آثار ناشی از صلح نمی گردد.

در شرایط مذکور در پاراگراف قبل، در صورتی که صلح مندرج در وصیت، بر بیش از یک سوم اموال صورت گرفته باشد، برای اثر داشتن و نفوذ وصیت مازاد بر ثلث، به رضایت سایر وراث، احتیاج خواهد بود و تنفیذ هر ورثه، صرفا در خصوص میزان حصه خودش نافذ است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص تفاوت صلح عمری با وصیت در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تفاوت صلح عمری با وصیت پاسخ دهند.