هزینه های قابل قبول مالیاتی

لیست هزینه های قابل قبول مالیاتی توسط قانون گذار در ماده 148 قانون مالیات های مستقیم، ارائه گردیده که شامل مواردی نظیر هزینه‌ های مربوط به حفظ و نگهداری محل موسسه، مخارج حمل و نقل و پذیرایی می شود. این هزینه ها، از درآمد مودی کسر می گردند.

هزینه های صورت گرفته در واحدها و بنگاه های اقتصادی از نظر سازمان امور مالیات، به دو دسته هزینه های قابل قبول مالیاتی و هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی تقسیم می شوند که هر کدام از هزینه ها، تاثیر متفاوتی بر میزان پرداخت مالیات توسط شخص دارد.

از آن جا که هزینه های قابل قبول مالیاتی، از درآمد مودیان کسر می گردد، لازم است که افراد نسبت به این هزینه ها اطلاع داشته تا میزان درآمد آن ها و در ادامه، مالیات پرداختی از درآمد، به طور عادلانه محاسبه گردد و مودی متحمل ضرر و زیان نشود.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پرداختن به این موضوع که سرفصل هزینه های مالیاتی چیست؛ به هزینه‌ های قابل قبول و غیر قابل قبول مالیاتی در ماده ۱۴۸ قانون مالیات های مستقیم بپردازیم. سپس در خصوص لیست هزینه ها و بخشنامه آن صحبت خواهیم کرد و نکات مهم در خصوص هزینه های قابل قبول و استهلاک در ماده 149 ق.م.م و مقررات و ضوابط اجرایی آن توضیح داده خواهد شد.

سرفصل هزینه های مالیاتی

مالیات در حقوق ایران به دو دسته مالیات مستقیم و مالیات غیر مستقیم تقسیم می شود که یکی از انواع مالیات مستقیم، مالیات بر درآمد می باشد. میزان پرداخت مالیات بر درآمد، بسته به میزان درآمد فرد متفاوت بوده و می تواند مبالغ متفاوتی را برای اشخاص مختلف به دنبال داشته باشد. 

با این حال، همواره افراد نیز ناگزیر هستند که بخشی از درآمد خود را صرف هزینه هایی نمایند که در واحد و کارگاه اقتصادی می بایست پرداخت شود که از جمله این هزینه ها، می توان به مخارج حمل و نقل، هزینه‌ های ایاب و ذهاب، پذیرایی و...اشاره نمود.

در این راستا، قانون گذار سرفصل هزینه های مالیاتی را به دو بخش هزینه های قابل قبول مالیاتی و غیر قابل قبول مالیاتی تقسیم نموده است که به طور کامل، در بخش های بعدی مقاله به تعریف و موارد آن پرداخته خواهد شد.

هزینه‌ های قابل قبول مالیاتی چیست

بهره برداری و اداره یک واحد و بنگاه اقتصادی، متضمن پرداخت هزینه هایی می باشد و صاحب کسب و کار، برای این که بتواند از واحد خود به کسب سود بپردازد، لازم است که هزینه های متحمل شده را پرداخت نماید. 

سازمان امور مالیات به منظور تشویق صاحبان واحدهای اقتصادی و تولیدی به ادامه کسب و کار، شرایطی را مهیا نموده است که در آن، افراد می توانند با رعایت ضوابطی، هزینه های صورت گرفته واحد را، از مبلغ درآمد خود کسر نموده و در نتیجه میزان مالیات بر درآمد پرداختی خود را کاهش دهند که به این هزینه ها، هزینه های قابل قبول مالیاتی گفته می شود.

بنابراین، در پاسخ به این پرسش که هزینه‌ های قابل قبول مالیاتی چیست؟ میتوان بیان داشت که هزینه های قابل قبول مالیاتی، هزینه هایی است که در زمان رسیدگی مالیاتی، توسط کارشناسان مورد قبول واقع شده و هزینه و مبلغ آن، از درآمد مودیان مالیاتی کسر می گردد. ماده 147 قانون مالیات های مستقیم در این خصوص بیان می دارد که:

«هزینه‌ های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به شرحی که ضمن مقررات این قانون مقرر می گردد عبارت است از‌ هزینه‌ هایی که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصرا مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب های مقرر‌ باشد. در مواردی که هزینه‌ ای در این قانون پیش‌ بینی نشده یا بیش از نصاب های مقرر در این قانون بوده، ولی پرداخت آن به موجب قانون و یا مصوبه‌ هیات وزیران صورت گرفته باشد، قابل قبول خواهد بود.»

هزینه غیر قابل قبوال مالیاتی چیست

در قسمت گذشته، به این سوال که هزینه های قابل قبول مالیاتی چیست؛ پاسخ داده و در این خصوص، بیان نمودیم که هزینه های قابل قبول، به هزینه هایی گفته می شود که مبلغ آن از درآمد فرد کسر می شود. در این قسمت از مقاله قصد داریم به پاسخ این پرسش بپردازیم که هزینه غیر قابل قبول مالیاتی چیست.

برخلاف تعریف هزینه های قابل قبول مالیاتی؛ هزینه های غیر قابل مالیاتی به هزینه هایی گفته می شود که مورد قبول کارشناسان مالیاتی نبوده و مبلغ آن از درآمد فرد کسر نمی گردد. لیست هزینه های قابل قبول مالیاتی و شرایط پذیرش آن، در ماده 147 و 148 قانون مالیات های مستقیم بیان گردیده است. بدیهی است که مواردی غیر از موارد تصریح شده در این ماده 147 و 148 قانون مالیات های مستقیم، هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی تلقی می گردد.

از جمله هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی می توان به هزینه‌ های مربوط به درآمدهایی که به موجب قانون مالیات مستقیم، از پرداخت مالیات معاف یا مشمول مالیات با نرخ صفر بوده یا با نرخ مقطوع محاسبه می‌ شوند، اشاره نمود.

نکته قابل توجه در این زمینه این است که مبنا و اساس کارشناسان مالیاتی در قبول یا رد هزینه ها، تطبیق یا عدم تطبیق آن با ضوابط و موارد مذکور در مواد قانون مالیات مستقیم می باشد، اما در برخی موارد ممکن است که نظرات شخصی کارشناسان نیز در این زمینه، موثر واقع شود.

لیست هزینه های قابل قبول و غیرقابل قبول مالیاتی ماده 148

در قسمت های پیشین مقاله، به سرفصل هزینه های مالیاتی و نیز هزینه های قابل قبول و غیر قابل قبول پرداخته شد. در این میان ممکن است که برای برخی از افراد این سوال مطرح شود که لیست هزینه های قابل قبول و غیرقابل قبول مالیاتی ماده ۱۴۸ قانون مالیات های مستقیم چه می باشد و این ماده، چه مواردی را در این خصوص بیان نموده است؟

به جهت آشنایی متقاضیان و صاحبان شرکت ها، در قسمت زیر، جدول و لیست هزینه های قابل قبول مالیاتی مطابق با ماده 148 قانون مالیات های مستقیم ارائه شده است. بدیهی است مواردی که در این ماده مورد اشاره قرار نگرفته و یا از شرایط لازم بر خوردار نیستند، جزو هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی به حساب می آیند.

توجه به این نکته ضروری است که برخی از موارد فوق، ممکن است مشمول رعایت شرایط و یا تبصره هایی باشند. به طور مثال، حق‌ الامتیاز پرداختی و همچنین حقوق و عوارض و مالیا‌ت هایی که به سبب فعالیت موسسه به شهرداری ها و... پرداخت می شود، دارای اسثتنائاتی نیز می باشد.

 این استثنائات شامل مالیات بر درآمد و ملحقات آن و سایر مالیات هایی است که موسسه به موجب مقررات این قانون، ملزم به کسر از ‌دیگران و پرداخت آن می‌ باشد. همچنین جرائمی که به دولت و شهرداری ها پرداخت می گردد از هزینه های قابل قبول مستثنی شده اند. توجه به این نکته ضروری است که هر کدام از موارد مذکور به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی شرایط خاص خود را برای پذیرش از جانب سازمان امور مالیاتی دارا می باشد که به جهت اطلاع علاقمندان، این شرایط در جدول زیر ارائه گردیده است.

هزینه‌ های دیگری که مربوط به تحصیل درآمد موسسه تشخیص داده می‌ شود و در این ماده پیش بینی نشده است؛ به پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و تصویب وزیر امور‌ اقتصادی و دارایی، جزء هزینه‌ های قابل قبول پذیرفته خواهد شد.

بخشنامه هزینه های قابل قبول مالیاتی

در خصوص هزینه های قابل قبول مالیاتی، دولت بخشنامه های متعددی را صادر نموده و احکام و شرایط آن را بیان نموده است. به منظور اطلاع متقاضیان با مواد این بخشنامه ها، در قسمت زیر هر کدام از انواع بخشنامه هزینه های قابل قبول مالیاتی توضیح داده شده اند.

 بخشنامه شماره 20064/200 مورخ 1391/10/11: هزینه های پرداختی بابت جرایم (به استثنای جرائم پرداختی به بانک‌ ها) جزو هزینه های قابل قبول به شمار می آید.

بخشنامه شماره 28345/2401/232 مورخ 1385/07/18: ضرر و زیان اشخاص حقیقی و شرکت ها که از طریق رسیدگی به دفاتر قانونی آن‌ ها و با توجه به مقررات احراز می شود، بدون تفکیک آن به سنوات قبل یا بعد از اصلاحیه 1380 از درآمد سال یا سال‌های بعد و حداکثر تا میزان درآمد مشمول مالیات ابزاری قابل استهلاک خواهد بود.

بخشنامه شماره 81/93/200 مورخ 1393/07/20: افزایش حقوق صاحبان سهام (به جز از محل آورده‌ ها)، درآمد محسوب شده و لذا، پذیرفتن زیان توسط سهامداران شرکت و تهاتر آن از محل حساب جاری شرکا درآمد تلقی شده و مشمول مطالبه مالیات، با رعایت شرایط مقرره می شود.

بخشنامه شماره 28345/2401/232 مورخ 1385/07/18: تنها وجوه پرداختی بابت باز خرید مرخصی کارکنان، هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب می شود.

همچنین، مطابق با بخشنامه شماره 200/93/49 مورخ 93/04/22 استهلاک هزینه‌ های قراردادهای ساخت، بهره برداری و واگذاری (B.O.T) و (Buyback) از سوی مجریان ایرانی طرح، تحت عنوان هزینه‌ های پروژه یا دارایی سرمایه‌ ای ثبت شده و به نسبت درآمد هر سال و یا به نسبت سنوات دوره بهره برداری، به عنوان هزینه‌ های قابل قبول مالیاتی لحاظ می گردد.

نکات مهم در خصوص هزینه های قابل قبول

در بخش های پیشین مقاله به لیست هزینه های قابل قبول مالیاتی و هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی پرداخته شد. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به توضیح نکات مهم در خصوص هزینه های قابل قبول مالیاتی بپردازیم.

اولین نکته در خصوص هزینه های قابل قبول مالیاتی این است که طبق تبصره ماده 147 قانون مالیات های مستقیم، کلیه اشخاص حقوقی و همچنین صاحبان مشاغل موضوع ماده (۹۵) این قانون که مکلف به نگهداری دفاتر قانونی می‌ باشند، در حکم موسسه محسوب می‌ شوند. همچنین، هزینه‌ های قابل قبول مالیاتی در مورد سایر صاحبان مشاغل نیز قابل پذیرش است.

همچنین، به موجب تبصره سه همین ماده، پذیرش هزینه‌ های پرداختی قابل قبول مالیاتی موضوع این قانون که به شیوه تهاتری انجام نشود، از مبلغ دویست میلیون ریال به بالا، منوط به پرداخت یا تسویه وجه آن از طریق سامانه و سیستم بانکی خواهد بود.

هم چنین، هزینه‌ های مربوط به جبران خسارت وارده مربوط به فعالیت و دارایی، در صورتی جزو هزینه های قابل قبول به شمار می آید که شرایط در نظر گرفته شده را دارا باشد. این شرایط شامل وجود خسارت، مشخص بودن موضوع و میزان و نیز جبران نشدن به موجب قانون و یا شخص دیگر می باشد.

استهلاک در ماده 149 ق.م.م و مقررات و ضوابط اجرایی آن

ماده 149 قانون مالیات مستقیم به بین احکام و شرایط هزینه های استهلاک پرداخته و آن را جزو هزینه های قابل قبول مالیاتی در نظر گرفته است. به جهت اطلاع علاقمندان در این قسمت از مقاله، استهلاک در ماده 149 ق.م.م و مقررات و ضوابط اجرایی آن توضیح داده می شود.

مطابق با این ماده، آن قسمت از دارایی‌ های استهلاک‌ پذیر که بر اثر به‌ کارگیری یا گذشت زمان یا سایر عوامل و بدون توجه به تغییر قیمت ها، ارزش آن تقلیل می‌ یابد (مثل دستگاه های مورد استفاده در کارخانه ها و کارگاه های تولیدی) و همچنین هزینه‌ های تاسیس، قابل استهلاک بوده و هزینه استهلاک آن ها جزء هزینه‌ های قابل قبول مالیاتی تلقی می‌ شود.

توجه به این نکته ضروری است که افزایش بهای ناشی از تجدید ارزیابی دارایی‌ های شخص حقوقی، با رعایت استانداردهای حسابداری، مشمول پرداخت مالیات بر درآمد نیست و هزینه استهلاک ناشی از افزایش تجدید ارزیابی نیز به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نمی‌ شود.

علاه بر این، در صورتی که بر اثر فروش مال قابل استهلاک یا غیر قابل بهره برداری شدن ماشین‌ آلات، زیانی متوجه موسسه گردد، زیان حاصل معادل ارزش مستهلک نشده دارایی منهای حاصل فروش (در صورت فروش) یکجا قابل احتساب در حساب سود و زیان همان سال است. حکم این تبصره در مورد دارایی‌ های تجدید ارزیابی شده نسبت به ارزش دفتری بدون اعمال تجدید ارزیابی جاری است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد هزینه های قابل قبول مالیاتی در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون هزینه های قابل قبول مالیاتی پاسخ دهند.