مالیات اصناف و مشاغل

مالیات اصناف و مشاغل، نوعی مالیات بر درآمد می باشد که نحوه محاسبه آن با توجه به میزان خالص درآمد و نیز جدول درصد تعلق مالیات، تعیین می شود. مطابق با قانون بودجه، در سال جاری، مالیات اصناف، به درآمد بالای یک میلیارد و دویست میلیون ریال، در سال تعلق می گیرد.

مالیات در واقع برداشت دولت از بخشی از دارایی ها و درآمد اشخاص برای تامین هزینه و مخارج عمومی و دولتی می باشد. گروه های مختلف با توجه به نوع فعالیت و درآمد و دارایی خود مشمول پرداخت مالیات می باشند که از جمله آن می توان به مالیات پرداختی توسط اصناف و مشاغل اشاره نمود.

در این میان، ممکن است که برخی افراد با چیستی و ماهیت مالیات اصناف و مشاغل آشنایی نداشته و این سوال برای آن ها مطرح شود که این نوع مالیات، چه تعریفی دارد و مشمولان آن، چه افرادی می باشند؟

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که مالیات اصناف و مشاغل چیست و مشمولان آن چه کسانی می باشند؛ به موارد معاف از مالیات بپردازیم. سپس در خصوص نحوه محاسبه مالیات اصناف و مشاغل و محاسبه آنلاین مالیات بر درآمد صحبت خواهیم کرد و در انتها، جدول درصد مالیات اصناف و مشاغل و مراحل پرداخت آن توضیح داده خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

مالیات اصناف و مشاغل چیست

مطابق با ماده 95 قانون مالیات های مستقیم، صاحبان مشاغل و اصناف موظفند دفاتر و یا اسناد و مدارک حسب مورد را که با رعایت اصول و ضوابط مربوط از جمله اصول و ضوابط مربوط به تنظیم دفاتر تجاری موضوع قانون تجارت در خصوص تجار تنظیم می‌گردد، برای تشخیص درآمد مشمول مالیات، نگهداری و اظهارنامه مالیاتی خود را بر اساس آن ها تنظیم کنند.

یکی از سوالات رایجی که در این میان برای افراد مطرح می شود این است که مالیات اصناف و مشاغل چیست و منظور از این نوع مالیات چه می باشد؟ برای پاسخ به این پرسش می بایست به ماده 93 قانون مالیات مستقیم، مراجعه شود. مطابق با این ماده، «درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر، غیر از موارد مذکور در سایر فصل های این قانون در ایران، تحصیل‌ کند؛ پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می‌ باشد.»

بنابراین، می توان بیان داشت که مالیات اصناف و مشاغل، نوعی مالیات بر درآمد می باشد که میزان آن با توجه به درآمد صاحبان مشاغل، اصناف، بنگاه‌ ها و .... تعیین می‌ شود. منظور از درآمد مشمول مالیات مودیان عبارت است از کل فروش کالا و خدمات به اضافه سایر‌ درآمدهای آنان که مشمول مالیات دیگر شناخته نشده و پس از کسر هزینه‌ ها و استهلاکات مربوط، طبق مقررات هزینه‌ های قابل قبول و‌ استهلاکات. آخرین مهلت ارائه اظهارنامه مالیاتی مشاغل برای سال گذشته، تا 15 مردادماه سال جاری می باشد.

مشمولان مالیات اصناف و مشاغل

در قسمت گذشته، به این پرسش پاسخ دادیم که مالیات اصناف و مشاغل چیست و در این خصوص بیان نمودیم که صاحبان اصناف و مشاغل باید با توجه به میزان درآمد خود، مالیاتی را تحت عنوان مالیات بر درآمد مشاغل پرداخت نمایند. در این قسمت از مقاله، قصد داریم تا به توضیح مشمولان مالیات اصناف و مشاغل بپردازیم.

در توضیح مشمولان پرداخت مالیات اصناف و مشاغل باید بیان نمود که کلیه اشخاص حقیقی که در ایران به واسطه اشتغال به مشاغل، کسب درآمد می نمایند، می بایست مالیات متعلق به آن را پس از کسر موارد معافیت، به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمایند.

توجه به این نکته ضروری است که با توجه به تبصره ماده 93 قانون مالیات های مستقیم، درآمد شرکت‌ های مدنی (‌اعم از اختیاری یا قهری) و همچنین درآمدهای ناشی از فعالیت‌های مضاربه در صورتی که عامل (‌مضارب)‌ یا صاحب سرمایه شخص حقیقی باشد، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می باشد.

اصناف و مشاغل معاف از مالیات

معافیت مالیاتی، به معنی خروج بخشی از درآمد و سرمایه اصناف و مشاغل، از شمول پرداخت مالیات می باشد. یکی از مسائلی که برای بسیاری از افراد در این میان، مطرح می شود این است که کدام اصناف و مشاغل معاف از مالیات می باشند و میزان معافیت آن ها به چه صورتی است؟

در پاسخ به پرسش فوق، باید بیان داشت که سازمان امور مالیاتی کشور می‌ تواند برخی از مشاغل یا گروه هایی از آنان را که میزان فروش کالا و خدمات سالانه آن ها حداکثر صد برابر معافیت موضوع ماده (۸۴) این قانون باشد از انجام بخشی از تکالیف از قبیل نگهداری اسناد و مدارک موضوع این قانون و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف کند و مالیات مودیان مذکور را به‌ صورت مقطوع تعیین و وصول نماید. 

توجه به این نکته ضروری است که این رقم، در قانون بودجه سال 98 و 1401، به سی برابر افزایش یافته بود. در قانون بودجه سال 1402 نیز، قانون گذار درآمد برخی مشاغل و اصناف را مشمول معافیت مالیاتی دانسته است. مطابق با بند «و» تبصره 12 این قانون، سقف معافیت مالیاتی و نرخ مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی به شرح زیر است:

سقف معافیت مالیاتی سالانه موضوع ماده (۸۴) قانون مالیات‌ های مستقیم اصلاحی ۱۳۹۴/۴/۳۱ در سال ۱۴۰۲ مبلغ یک میلیارد و دویست میلیون ریال تعیین می‌ شود. نرخ مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی به شرح زیر می‌ باشد:

نسبت به مازاد یک میلیارد و دویست میلیون ریال تا یک میلیارد و ششصد و هشتاد میلیون ریال، ده‌ درصد (۱۰%)

نسبت به مازاد یک میلیارد و ششصد و هشتاد میلیون ریال تا دو میلیارد و هفتصد و شصت میلیون ریال، پانزده‌ درصد (۱۵%)

نسبت به مازاد دو میلیارد و هفتصد و شصت میلیون ریال تا چهار میلیارد و هشتاد میلیون ریال، بیست ‌درصد (۲۰%)

نسبت به مازاد چهار میلیارد و هشتاد میلیون ریال به بالا، سی درصد (۳۰%)

بنابراین، درآمد مشاغل و اصناف تا سقف یک و میلیارد و دویست میلیون ریال در سال (ده میلیون در ماه) از پرداخت مالیات معاف است، اما نسبت به مقدار مازاد، مطابق با درصدهای فوق، مشمول پرداخت مالیات خواهد بود.

هم چنین، درآمد حاصل از کلیه فعالیت‌ های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغانداری، احیاء مراتع و جنگل ها، باغات اشجار‌ از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات‌ معاف می‌ باشد. علاوه بر این، بر اساس ماده 142 قانون مالیات مستقیم، درآمد کارگاه های فرش دستباف و صنایع دستی و شرکت های تعاونی و اتحادیه‌ های تولیدی مربوطه از پرداخت مالیات معاف است.

برخی مشاغل نیز نظیر صنف مشاغل گردشگری در سال های اول فعالیت خود از پرداخت مالیات معاف می باشند. برخی مشاغل نیز به واسطه فعالیت در منطقه خاص، نظیر مناطق کمتر توسعه یافته یا مناطق آزاد، مطابق قانون از معافیت مالیاتی بر خوردار خواهند شد.

شایان ذکر است، تشکل های صنفی که بین سال های 1390 تا 1399 مشمول مالیات شده اند و هنوز اقدام به پرداخت آن نکرده اند، می توانند تا پایان سال 1402، برای ارائه اظهارنامه مالیاتی اقدام کنند. شرط برخورداری از این امکان این است که مالیات سال مربوطه پرداخت نشده باشد. برای برخورداری از معافیت مالیاتی لازم است اظهارنامه سال عملکرد مربوطه تنظیم و اسناد و مدارک درآمدی و هزینه ای آن سال به اداره مالیاتی ذی صلاح ارائه شود. 

نحوه محاسبه مالیات اصناف و مشاغل

در قسمت های پیشین مقاله به چیستی و ماهیت مالیات اصناف و مشاغل و نیز مشمولان و موارد معاف از مالیات پرداخته شد و بیان گردید که قانون گذار، در قانون بودجه هر سال، درصد و میزان معافیت از مالیات و نیز مشمول مالیات را بیان می نماید. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به توضیح نحوه محاسبه مالیات اصناف و مشاغل بپردازیم.

همانطور که پیش تر گفته شد، تا سقف یک میلیارد و دویست میلیون ریال از درآمد مشاغل و اصناف به صورت سالانه، معاف از پرداخت مالیات می باشد و مازاد بر این مقدار، مطابق با درصدهای قید شده در قسمت زیر مشمول پرداخت مالیات است:

نسبت به مازاد یک میلیارد و دویست میلیون ریال تا یک میلیارد و ششصد و هشتاد میلیون ریال: 10 درصد مالیات

نسبت به مازاد یک میلیارد و ششصد و هشتاد میلیون ریال تا دو میلیارد و هفتصد و شصت میلیون ریال: 15 درصد مالیات

نسبت به مازاد دو میلیارد و هفتصد و شصت میلیون ریال تا چهار میلیارد و هشتاد میلیون ریال: 20 درصد مالیات 

نسبت به مازاد چهار میلیارد و هشتاد میلیون ریال به بالا: 30 درصد مالیات

بنابراین، برای محاسبه میزان پرداختی مالیات، افراد باید در ابتدا میزان سود خالص خود را در سال محاسبه کنند. پس از آن، تا سقف یک میلیارد و دویست میلیون ریال این درآمد و سود، از مالیات معاف بوده و نسبت به میزان مازاد بر صد و بیست میلیون ریال مالیات تعلق می گیرد.

سپس فرد باید مشاهده نماید که درآمد وی، جزو کدام دسته از درصدهای مالیاتی قرار می گیرد. پس از مشخص شدن گروه مالیاتی، شخص می تواند با ضرب نمودن میزان سود و درآمد خالص در درصد تعلق مالیات، مالیات متعلقه را محاسبه کند.

محاسبه آنلاین مالیات بر درآمد

در قسمت گذشته، به نحوه محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل و اصناف پرداخته و بیان نمودیم که نرخ مالیات، برای این دسته از افراد، نسبت به مازاد یک میلیارد و دویست میلیون ریال محاسبه می گردد. در این قسمت از مقاله، قصد داریم تا به توضیح محاسبه آنلاین مالیات بر درآمد بپردازیم.

در پاسخ به این پرسش که آیا محاسبه آنلاین مالیات بر درآمد امکان پذیر است یا خیر، باید بیان نمود که بله، افراد می توانند با مراجعه به سایت هایی که امکان محاسبه آنلاین مالیات بر درآمد را ایجاد نموده اند، نسبت به اطلاع از میزان مالیات، آگاهی پیدا نمایند. به منظور محاسبه آنلاین مالیات بر درآمد، شخص باید از میزان سود خالص و درآمد خود اطلاع داشته و از طریق مرورگر خود به آدرس سامانه محاسبه آنلاین مالیات بر درآمد، متصل شود.

جدول درصد مالیات اصناف و مشاغل

مودیان موضوع این فصل مکلفند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود را در سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق‌ نمونه‌ ای که وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد؛ تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات ‌متعلق را مطابق با قانون پرداخت نمایند. جدول درصد مالیات اصناف و مشاغل به شرح زیر می باشد:

همانطور که در جدول درصد فوق مشاهده می شود، درآمد نسبت تا سقف یک و دویست میلیون ریال، مشمول مالیات نبوده و درصدی به آن تعلق نمی گیرد. به منظور ارائه اظهارنامه مالیاتی، مودی می بایست با نحوه و مراحل پرداخت این نوع مالیات آشنا بوده که در قسمت بعدی مقاله به آن پرداخته خواهد شد.

مراحل پراخت مالیات مشاغل و اصناف

به منظور پرداخت مالیات مشاغل و اصناف؛ مودیان موظفند که در مهلت مقرر، یعنی تا 31 خردادماه هر سال، به سایت درگاه سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی my.tax.gov.ir مراجعه نمایند. به جهت آشنایی علاقمندان در قسمت زیر، نحوه و مراحل پراخت مالیات مشاغل و اصناف به صورت راهنمای تصویری ارائه گردیده است.

به منظور پرداخت مالیات بر درآمد مشاغل و اصناف؛ داوطلب در ابتدا می بایست نشانی my.tax.gov.ir را در مرورگر خود جست و جو نموده و مطابق با تصویر زیر، به صفحه اصلی این سایت وارد شود. بعد از آن فرد باید نام کاربری و رمز عبور خود برای ورود به سامانه مالیات بر درآمد را وارد نماید. امکان ورود از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند نیز در این قسمت وجود دارد.

پس از آن، متقاضی باید، کد ارسال شده به تلفن همراه خود، از سوی سامانه مالیات بر درآمد را وارد کرده و بر روی گزینه ورود، کلیک کند.

در مرحله بعدی، متقاضی باید، عبارت "جهت ارسال اظهارنامه عملکرد و توافق تبصره ماده 100 اینجا کلیک کنید." را انتخاب کند.

پس از آن شخص باید، پرونده مورد نظر مالیاتی خود را در سامانه مالیات بر درآمد، انتخاب کند.

پس از آن، در این قسمت، فرد باید، پس از مشاهده اطلاعات هویتی، بر روی گزینه سبز رنگ ثبت نام ظهارنامه مالیاتی و فرم استفاده از تبصره ماده 100، کلیک کند.

در گام بعدی، متقاضی باید، گزینه اظهارنامه را انتخاب و بر روی گزینه تایید کلیک کند.

پس از آن، متقاضی باید، با طی کردن مراحل و وارد کردن اطلاعات لازم، نسبت به ثبت اظهارنامه درآمد مشاغل و اصناف خود، اقدام کند. در صورتی که هر شخص حقیقی دارای بیش از یک واحد شغلی باشد، مجموع درآمد واحدهای شغلی وی با کسر فقط یک معافیت، مشمول مالیات به نرخ های مذکور در این قانون می شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه محاسبه مالیات اصناف و مشاغل در کانال تلگرام حقوق تجاری  عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه محاسبه مالیات اصناف و مشاغل پاسخ دهند.