پابند الکترونیکی

بر اساس آیین نامه اجرایی مراقبت­ های الکترونیکی که تعیین می کند پابند الکترونیکی به چه کسانی تعلق میگیرد، محکومین جرایم تعزیری درجه 2 تا 8، تحت شرایطی، حق استفاده از پابند را دارند و می توانند، به واسطه نصب پابند الکترونیکی و کنترل شدن از طریق آن، حبس خود را خارج از زندان و در محدوده تعیین شده بگذرانند.

 آزادی تحت نظارت سامانه‌ های الکترونیکی، از جمله ابداعات جدید قانون گذار در سال های اخیر بوده که در راستای مواردی چون، تسهیل روند مرخصی، کاهش جمعیت زندان ها و جلوگیری از رشد بزهکاری، به واسطه همنشینی زندانیان کم خطر نظیر بدهکاران مالی با زندانیان پر خطر نظیر قاتلین یا سارقین حرفه ای، پیش بینی و اجرایی شده است.

پابند الکترونیکی، از جمله مصادیق و موارد ناشی از اجرای طرح قانونی آزادی تحت نظارت سامانه‌ های الکترونیکی است که تنها افراد واجد شرایط و آشنا با مراحل و روند درخواست دریافت پابند الکترونیک، می توانند از آن، استفاده کنند و بدین ترتیب، ادامه دوره محکومیت خود را در خارج از محدوده زندان سپری نمایند.

لذا در مقاله حاضر، توضیح داده شده، پابند الکترونیکی چیست، به چه کسانی تعلق میگیرد، محدوده آن چقدر بوده و مراحل درخواست و دریافت آن چگونه می باشد؛ سپس در تیتر آخر، فایل دانلود آیین نامه اجرایی پابند الکترونیکی، ارائه گردیده است.

پابند الکترونیکی چیست

در پاسخ به این پرسش که پابند الکترونیکی چیست؟ باید گفت، پابند الکترونیک، همانطور که از نام آن پیداست، یک وسیله الکترونیکی هوشمند و داری جی پی اس (تعیین نقطه مکانی) است که کاربرد آن در سیستم قضایی، تغییر نحوه کنترل و ردیابی متهمین، مجرمین و زندانیان، همچنین تغییر شیوه و مکان گذراندن محکومیت حبس تعزیری می باشد؛

با این توضیح که به واسطه نصب پابند الکترونیکی به مچ پای زندانی، امکان کنترل و ردیابی وی از راه دور و به صورت لحظه به لحظه، امکان پذیر می گردد و بدین ترتیب، محکومین یا متهمینی که به واسطه اتهام انتسابی یا حکم قطعی محکومیت، باید حبس شوند، می توانند بجای زندان یا بازداشتگاه، در منزل خود باشند. 

البته، پابند الکترونیکی، دارای محدودیت تردد است؛ با این توضیح که محدوده مشخصی، در تنظیمات آن، به تشخیص دادگاه، تعیین می گردد و در صورتی که متهم یا محکوم، از محدوده تعیین شده، خارج شود، آلارم های مخصوصی به مامورین قضایی، ارسال شده و فرد، بلافاصله، دستگیر خواهد شد.

این پابندها، نیازمند پرداخت هزینه و گذاشتن وثیقه کیفری و ضمانتی، توسط محکوم یا متهم بوده و از جمله ویژگی های مهم آن، ضد آب بودن، قفل الکترونیکی و نگهداری شارژ برای مدتی طولانی نظیر یک سال یا حتی بیشتر است.

در پاسخ به این پرسش که پابند الکترونیک چگونه شارژ می شود؟ باید گفت، برای شارژ، فرد دارای پابند الکترونیکی، باید در مواعد مقرر، به مراجع تعیین شده، مراجعه نماید و در برخی موارد، دستگاه شارژ، به متهم یا زندانی، تحویل می گردد؛ پابند بسته به مدل و نوع آن، برای مدت 73 ساعت یا بیشتر، در شارژ قرار خواهد گرفت و پس از آن، پابند این شارژ را برای مدت یک سال و یا بیشتر و کمتر بسته به مدل، نگاه خواهد داشت.

یک پرسش رایح در خصوص پابند های الکترونیک، مبنی بر این است که چراغ های پابند الکترونیک نشانه چیست؟ در این خصوص باید گفت، گرچه معنای رنگ هر چراغ، بسته به نوع پابند، متفاوت بوده و هنگام نصب آن، به محکوم یا متهم، در خصوص آن ها، توضیح داده می شود اما عموما و نه همیشه، در اغلب دستگاه ها، چراغ سبز چشمک زن، به معنای این است که پابند در معرض خرابی است؛ چراغ آبی، به معنای وارد شدن ضربه یا حرارت یا فشار به دستگاه بوده و چراغ قرمز، به معنای پر بودن شارژ پابند است.

باید در نظر داشت، به دلیل مشکلات و عوارض پابند الکترونیکی، سیستم قضایی، اندکی سخت گیرانه در خصوص موافقت با درخواست این پابند، برخورد می نماید که از جمله مشکلات و عوارض این پابند های الکترونیکی، می توان به خراب شدن و از کار افتادن ناگهانی آن ها، اتمام حافظه داخلی دستگاه، بریدن و باز کردن آن با ابزاری نظیر چاقو و ... توسط متهم، اختلال و قطع شدن سیگنال ارتباطی و ردیابی و... اشاره کرد.

پابند الکترونیکی به چه کسانی تعلق میگیرد؟

در بررسی و پاسخ به این پرسش که پابند الکترونیکی به چه کسانی تعلق میگیرد؟ باید ماده 62 قانون مجازات اسلامی، صدر ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری و بند چ آن، همچنین، ماده 2 آیین نامه اجرایی مراقبت­ های الکترونیکی​ را مد نظر قرار داد. 

ماده۲ آیین نامه اجرایی مراقبت­ های الکترونیکی مقرر می دارد: "افرادی که ممکن است حسب تصمیم مرجع ذی­ صلاح، تحت مراقبت الکترونیکی قرار گیرند، شامل مواردی از قبیل: ۱ـ متهمان مشمول بند چ ماده ۲۱۷ قانون؛ ۲ـ محکومان مشمول ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲؛ ۳ـ زندانیان تحت نظام نیمه آزادی و شاغل در مراکز حرفه آموزی" هستند.

صدر ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری و بند چ آن، مقرر می دارد: "بازپرس، پس از تفهیم اتهام و تحقیق لازم، در صورت وجود دلایل کافی، یکی از قرارهای تامین زیر را صادر می کند:.... چ- التزام به عدم خروج از منزل یا محل اقامت تعیین شده با موافقت متهم با تعیین وجه التزام، از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی یا بدون نظارت با این تجهیزات"

ماده 62 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد: "در جرائم تعزیری از درجه پنج تا درجه هشت، دادگاه می‌ تواند در صورت وجود شرایط مقرر در تعویق مراقبتی، محکوم به حبس را بارضایت وی، در محدوده مکانی مشخص، تحت نظارت سامانه (سیستم) های الکترونیکی قرار دهد..... تبصره ۲ [الحاقی ۱۳۹۹/۲/۲۳]- مقررات این ماده در مورد حبس ‌های تعزیری درجه دو، درجه سه و درجه چهار نیز پس از گذراندن یک چهارم مجازات‌ های حبس، قابل اعمال است."بنابر مقدمات مذکور، پاسخ پرسش پابند الکترونیکی به چه کسانی تعلق میگیرد؟ به شرح زیر است:

محکومین و زندانیان تحت نظام نیمه آزادی و شاغل در مراکز حرفه آموزی و متهمینی که بازپرس، در خصوص آن ها، قرار التزام به عدم خروج از منزل یا محل اقامت تعیین شده از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی را صادر می نماید (موافقت متهم برای اجرای این قرار شرط است)؛ 

محکومین به حبس ‌های تعزیری درجه دو، درجه سه و درجه چهار، پس از گذراندن یک چهارم مجازات‌ های حبس( درجه 2، حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال؛ درجه 3، حبس بیش از ده تا پانزده سال؛ درجه4، حبس بیش از پنج تا ده سال). باید در نظر داشت، این مورد، به اختیار دادگاه است و موافقت محکوم برای اجرای آن، شرط می باشد.

محکومین در جرایم های تعزیری درجه پنج تا درجه هشت که این جرایم، دارای حبس بیش از دو تا پنج سال در درجه 5؛ حبس بیش از شش ماه تا دو سال در درجه 6؛ حبس از نود و یک روز تا شش ماه در درجه 7 و حبس تا سه ماه در درجه 8 هستند. باید در نظر داشت، این مورد، به اختیار دادگاه بوده و موافقت محکوم برای اجرای آن، شرط است.

شایان ذکر است، محکومین در جرایم های تعزیری درجه پنج تا درجه هشت، همچنین، محکومین به حبس ‌های تعزیری درجه دو، درجه سه و درجه چهار، پس از گذراندن یک چهارم مجازات‌ های حبس، تنها در شرایطی می توانند از امکان پابند الکترونیکی استفاده کنند که شرایط مقرر برای تعویق مراقبتی در قانون مجازات اسلامی را داشته باشند؛

 این شرایط، مستفاد از ماده 40 قانون مجازات اسلامی، عبارتند از: وجود جهات تخفیف؛ پیش بینی اصلاح مرتکب؛ جبران ضرر و زیان با برقراری ترتیبات جبران؛ فقدان سابقه موثر کیفری. در ادامه، در این خصوص که مقصود از محدوده پابند الکترونیکی چیست و میزان آن چقدر است، توضیح داده خواهد شد.

محدوده پابند الکترونیکی چقدر است؟

در تیترهای قبلی مقاله، توضیح داده شد که پابند الکترونیکی چیست و به چه کسانی تعلق میگیرد، همچنین، اشاره گردید که پابندهای الکترونیکی، دارای محدوده ای مشخص بوده و متهم نمی تواند در خارج از محدوده تعیین شده توسط دادگاه، تردد نماید.

پرسشی که پیرامون توضیحات در تیترهای قبلی، مطرح می گردد، مبنی بر این بوده که محدوده پابند الکترونیکی چقدر است؟ و آیا در این خصوص، دستور العملی وجود دارد؟ در توضیح این امر، باید گفت، بله محدوده پابند الکترونیکی، دستور العمل ویژه ای تحت عنوان تعیین محدوده مراقبتی محکومان تحت نظارت سامانه های الکترونیکی داشته و برای پاسخ به پرسش پیرامون مقدار محدوده، باید به دستور العمل مذکور مراجعه کرد.

ماده ۱ دستور العمل مذکور، محدوده مراقبتی پابند الکترونیک را دارای سه درجه می داند؛ محدوده درجه یک، محل سکونت فرد تحت مراقبت است که نشانی معین داشته و شعاع تردد مجاز در آن، حداکثر ۲۰۰ متر از ساختمان محل سکونت وی می باشد.

محدوده درجه دو، محل سکونت فرد تحت مراقبت بوده و شعاع تردد مجاز در آن، حداکثر ۵۰۰ متر از ساختمان محل سکونت فرد است و محدوده درجه سه نیز محل سکونت فرد تحت مراقبت بوده و شعاع تردد مجاز در آن، حداکثر ۱۰۰۰ متر از ساختمان محل سکونت وی می‌ باشد.

مستفاد از ماده 2 دستور العمل تعیین محدوده مراقبتی محکومان تحت نظارت سامانه های الکترونیکی، تعیین محدوده مراقبتی، بسته به نوع و کیفیت ارتکاب جرم، سوابق، آثار زیانبار و خسارت های وارده به بزه دیده و جامعه و همچنین با در نظر گرفتن شخصیت و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی فرد تحت مراقبت یکی از سه محدوده ای است که در پاراگراف های قبل، توضیحات آن ارائه شد.

باید در نظر داشت، بر اساس تبصره ماده 2 دستور العمل مذکور، امکان توسعه محدوده مراقبتی، با درخواست فرد در یکی از محدوده های مراقبتی درجه ۲ و ۳ وجود دارد، به شرطی که فرد در دوره مراقبت، رفتار مناسبی از خود نشان دهد؛ رفتار وی توسط مرکز مراقبت الکترونیکی، همچنین قاضی اجرای احکام تایید گردد و دادگاه صادر کننده رای قطعی، در این خصوص، موافقت نماید.

محکومان به حبس های تعزیری درجه دو، سه و چهار به موجب حکم قطعی، باید در نظر داشته باشند، چنانچه یک چهارم مدت حبس را تحمل کرده اند و قصد دارند از تبصره 2 ماده 62 قانون مجازات اسلامی استفاده کرده و دریافت پابند الکترونیکی را درخواست نمایند، محدوده آن ها، محدوده درجه 1 خواهد بود و این امر، در ماده 3 دستور العمل تعیین محدوده مراقبتی محکومان تحت نظارت سامانه های الکترونیکی، تصریح شده است.

مستفاد از ماده 25 آیین نامه اجرایی مراقبت های الکترونیکی، در صورت وجود شرایط اضطراری که خروج از محدوده مراقبتی ضرورت داشته باشد، خروج از محدوده، تخلف محسوب نمی گردد، به شرط اینکه فرد بتواند، وضعیت اضطراری و ضرورت خروج فوری را اثبات کند و همین امر، یکی از دشواری ها و مشکلات پابند الکترونیک، برای دارندگان آن، محسوب می شود.

مراحل درخواست و دریافت پابند الکترونیکی

استفاده از امکان پابند الکترونیکی، برای واجدین شرایط، مستلزم این است که مطلع باشند، مراحل درخواست و دریافت پابند الکترونیکی چیست. مستفاد از ماده ۵۵۳ قانون آیین دادرسی کیفری، محکوم یا قاضی اجرای احکام، می توانند، درخواست صدور پابند الکترونیکی را داشته باشند؛

پس از درخواست، شورای طبقه بندی زندان و مددکاران اجتماعی معاونت اجرای احکام کیفری، گزارش و تاییدیه ای مبنی بر اینکه "اجرای یک فعالیت شغلی یا حرفه‏ ای، آموزشی، حرفه آموزی، مشارکت در تداوم زندگی خانوادگی و یا درمان پزشکی، از سوی محکوم علیه در خارج از محیط زندان، در فرآیند اصلاح وی و یا جبران ضرر و زیان بزه‏ دیده موثر است،" به قاضی اجرای احکام، ارائه می دهند؛

قاضی اجرای احکام، درخواست اجرای نظام نیمه آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه‏ های الکترونیکی را به همراه گزارش و تاییدیه، به دادگاه صادر کننده حکم، ارائه می دهد و در صورت موافقت دادگاه، قاضی اجرای احکام، اقدام به اخذ تامین کیفری و وثیقه مناسب از محکوم علیه نموده و مراتب را به زندان، اعلام می کند؛

سپس، مستفاد از مواد 7 و 9 آيين نامه اجرايی مراقبت های الکترونيکی، مفاد تصمیم دادگاه به مرکز صالح برای نصب و راه اندازی پابند الکترونیک، ارسال شده و حسب مورد محکوم، از زندان به مرکز، منتقل می گردد یا در صورتی که آزاد باشد، به مرکز، احضار گردیده و شخصا در آنجا حضور می یابد؛

در مرکز، مراتب احراز هویت محکوم، صورت گرفته، وثیقه مربوط به جبران خسارت وارده به تجهیزات و ضمانت مربوط به عدم اجرای تعهدات از او اخذ شده، نحوه شارژ پابند الکترونیک و مراقبت و استفاده از آن، به وی داده می شود و با امضای تعهد نامه مربوط به رعایت ضوابط و قواعد توسط محکوم یا متهم، نصب و راه اندازی تجهیزات، صورت می گیرد. باید مد نظر داشت، پرداخت هزینه پابند الکترونیکی، می تواند ماهانه یا یکجا باشد.

پابند الکترونیک چگونه باز می شود

اینکه پابند الکترونیک چگونه باز می شود؟ دغدغه بسیاری از افرادی است که از مراقبت الکترونیک و آزادی به واسطه آن، برخوردارند و قصد باز کردن پابند را دارند. در مواردی نیز این پرسش به این علت مطرح می گردد که متهم یا محکوم، قصد بازکردن پابند و متواری شدن را دارند.

در پاسخ به این پرسش که پابند الکترونیک چگونه باز می شود؟ باید گفت، این پابند ها، دارای رمز و قفلی الکترونیک بوده که تنها با مراجعه به مراکز نصب کننده آن ها باز خواهند شد و هیچ فردی، شخصا و بدون حکم قضایی، حق و توان باز کردن آن ها را ندارد.

شایان ذکر است، باز کردن بدون دستور قضایی پابند الکترونیکی، جرم بوده و این امر، در زمان نصب آن، به متهم یا محکوم، یادآوری می گردد و چنانچه به واسطه تلاش برای بازکردن، پابند الکترونیک، خراب شود، هزینه آن، از محل وثیقه تضمینی محکوم یا متهم، اخذ خواهد شد.

دانلود آیین نامه اجرایی پابند الکترونیکی

از آنجا که قواعد و ضوابط پابند الکترونیکی، به تفصیل در آیین نامه اجرایی آن، مشخص شده اند، علاقمندان به کسب اطلاعات در این خصوص که قواعد پابند الکترونیکی چیست می توانند، از طریق باکس زیر، اقدام به دانلود آیین نامه اجرایی پابند الکترونیکی کرده و با مطالعه آن، اطلاعات لازم را کسب کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص چیستی پابند الکترونیکی، محدوده و شرایط تعلق آن در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون چیستی پابند الکترونیکی، محدوده و شرایط تعلق آن پاسخ دهند.