ارث در عقد موقت

در پاسخ به این پرسش که آیا زن و مردی که صیغه هستند، از یکدیگر ارث می برند؛ میتوان گفت؛ ارث در عقد موقت و با توجه به قواعد آمره؛ طرفین از یکدیگر، ارث نمی برند، ولی این قانون در مورد ارث فرزند صیغه ای حاکم نمی باشد و فرزند حاصل از عقد موقت و والدین او از یکدیگر ارث می برند. 

برای بررسی ارث در عقد موقت ابتدا به مسئله ارث خواهیم پرداخت. ارث به اموالی گفته می شود که از متوفی، باقی می ماند و بین اقوام سببی و نسبی، بر اساس طبقات ارث که در قانون، تصریح شده، تقسیم می شود، اما، متوفی می تواند، در زمان حیات، برای یک سوم از اموال خود، وصیت نماید. بر اساس ماده 867 قانون مدنی: «ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث، تحقق پیدا می کند.»

مطابق قواعد شرعی و مقررات قانون مدنی، افرادی که از یکدیگر ارث می برند، به دو گروه خویشاوندان نسبی و خویشاوندان سببی، تقسیم می شوند. منظور از خویشاوندان سببی، زن و مرد در عقد ازدواج می باشند. البته، در قانون مدنی، به پیروی از فقه شیعه، هر دو نوع نکاح دائم و موقت، مورد پذیرش قرار گرفته است. سوالی که در اینجا مطرح می شود، این است که ارث در رابطه ازدواج موقت و فرزندان حاصل از این ازدواج چگونه است؟

لذا، در این مقاله به این سوال که یا زن صیغه ای ارث می برد و آیا حقوق مرد به همسر صیغه ای تعلق می گیرد خواهیم پرداخت. سپس به بحث ارث در عقد موقت، اینکه برای زن و مرد به چه صورت خواهد بود و اینکه امکان برخورداری فرزند حاصل از این ازدواج یعنی فرزند زن صیغه ای از ارث خواهیم پرداخت.

آیا زن صیغه ای ارث می برد

در شرع مقدس اسلام علاوه بر عقد دایم نوع دیگری از عقد نیز مورد پذیرش قرار گرفته که به آن عقد موقت می گویند که همانطور که از اسمش پیداست برای زمان مشخصی تعیین می شود. بعد از تمام شدن مدت؛ دیگر زن و شوهر در نکاح یکدیگر نخواهند بود. مثلا برای مدت چند روز یا چند سال و شاید هم برای ۹۹ سال.

حال ممکن است این سوال برای بسیاری از افراد پیش بیاید که آیا زن صیغه ای ارث می برد؟ و سهم زن از ارث شوهر چقدر است؟ براساس قانون، تفاوت‌ عمده صیغه دائم و صیغه موقت با یکدیگر موضوعاتی از قبیل ارث، مهریه، طلاق، و مدت زمان مربوط به عده است. طبق ماده 861 قانون مدنی: "موجب ارث دو امر است: نسب و سبب. نسب ذکر شده در این ماده به معنای خویشاوندی و نسبت خونی بین افراد می‌باشد که به دو دسته نسب طولی یا خط مستقیم و نسب عرضی یا خط اطراف تقسیم می‌شود. نسب طولی یا خط مستقیم مانند پدر، مادر، جد و جده و هرچه بالاتر رود" 

سبب نیز به واسطه نکاح، البته نکاح دائم منتقل می شود. دلیل ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر به‌موجب رابطه سببی بوده و در نکاح دائم این‌ رابطه ی زوجیت به‌ صورت دائمی بوده و حتی گاهی منتهی به عمر زن و شوهر می شود.

حال در پاسخ به این پرسش که زن صیغه ای ارث می برد یا خیر؛ باید گفت اگر منظور از صیغه، عقد دائم یا صیغه دائم باشد، بله تعلق می گیرد؛ چون در اینجا صیغه دائم به معنای نکاح دائم خواهد بود، ولی اگر منظور از صیغه، صیغه دائم نبوده و منظور موقت باشد، خیر ارث در اینجا تعلق نمی گیرد و توارث بین آنها وجود نخواهد داشت، در واقع هیچکدام از یکدیگر ارث نمیبرند. چون صیغه موقت به هر حال صیغه موقت بوده، چه یک روزه یا دو روزه و چه صیغه و از لحاظ حقوقی شامل ارث بردن نمی شود.

آیا حقوق مرد به همسر صیغه ای تعلق می گیرد

در قسمت قبل به موضوع توارث پرداختیم و سهم الارث زن از شوهر را بیان نمودیم که صیغه به هر حال صیغه موقت بوده و در صیغه هم بحث توارث وجود ندارد. حتی اگر ارث بردن هر یک از طرفین از یکدیگر، در صیغه نامه شرط شود، این شرط اثر نخواهد داشت و هیچکدام از یکدیگر ارث نمی برند.

در این قسمت به این پرسش پاسخ داده می شود که آیا حقوق مرد به همسر صیغه ای تعلق می گیرد یا خیر؟ یکی از مواردی که بسیاری از افراد در رابطه با آن مشکل دارند، این است که آیا حقوق مرد به همسر صیغه ای تعلق خواهد گرفت یا نه؟

در این مورد باید بیان داشت زمانی که عقد بین زوجین عقد موقت باشد، همسر موقت نمی تواند حقوق و حتی مستمری شوهر خود را در دریافت کند. در صیغه موقت حتی اگر صیغه طولانی باشد، حقوق و مستمری شوهر به وی نمی رسد. به بیان دیگر زنی که در عقد موقت یا صیغه موقت مرد است، صلاحیت قانونی برای دریافت حقوق شوهر را ندارد. 

ارث در عقد موقت برای زن و مرد

در قسمت قبل به این موضوع پرداخته شد که اگر بین زوجین صیغه موقت باشد، حتی اگر صیغه طولانی باشد، باز هم زنی که در صیغه موقت مردی هست، نمی تواند حقوق شوهر را دریافت کند و هیچگونه صلاحیت قانونی برای دریافت حقوق شوهر را ندارد، و سهم الارث زن از شوهر را هم در صیغه بیان نمودیم، که توارث بین آنها وجود ندارد.

در این قسمت به موضوع ارث در عقد موقت برای زن و مرد، پرداخته خواهد شد. بر اساس ماده 864 قانون مدنی:"از جمله اشخاصی که، به موجب سبب، ارث می برند، هریک از زوجین است که در حین فوت دیگری، زنده باشند." بنابراین، از جمله شرایط دریافت ارث زوجین از یکدیگر، این است که طرفین، در رابطه زوجیت باشند و حین فوت دیگری، در قید حیات باشند.

همچنین در مورد ماده 940 قانون مدنی:"زن و شوهر در صورتی از یکدیگر ارث خواهند برد که نکاح آن‌ها دائمی بوده و مانعی برای ارث بردن نیز وجود نداشته باشد". بنابراین یکی از شرایطی که زن و شوهر از هم ارث می برند نکاح دائم یا صیغه دائم است. پس در نتیجه در صیغه موقت یا همان عقد موقت ثوارث بین زوجین وجود نخواهد داشت، زن و مرد از یکدیگر ارث نمیبرند.

 آیا به فرزند زن صیغه ای ارث تعلق می گیرد

در قسمت های پیش، پس از پاسخ به این سوال که آیا به زن و مرد در صیغه ارث تعلق میگیرد؟ شرط توارث در ضمن عقد موقت را بررسی نمودیم. پس از بررسی ارث در ازدواج موقت، ممکن است این سوال، مطرح شود که شرایط ارث، در مورد فرزند حاصل از عقد موقت چگونه است؟ در این قسمت، به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت.

قوانین ایران، در مورد اینکه آیا به فرزند زن صیغه ای ارث تعلق می گیرد ساکت مانده است. بنا به سایر مواد موجود در قانون مدنی، می توان گفت: فرزند حاصل از عقد موقت، دارای تمامی حقوق مربوط به فرزندان، که در قانون مدنی تعیین شده می باشند و نمی توان، او را به این دلیل، از حقوق مالی خود، مانند نفقه و ارث محروم نمود.

بنابراین، قواعد ارث در ازدواج موقت و آنچه در مورد عدم توارث زوجین در عقد موقت گفته شد، صرفا مربوط به رابطه میان زوج و زوجه می باشد. لیکن، احکام ارث فرزندان از والدین و ارث والدین از فرزند، در این نوع از ازدواج، مانند احکام ارث، در عقد دائم خواهد بود. بنابراین نه تنها فرزند حاصل از عقد موقت، از والدین خود، ارث می برد، بلکه والدین نیز، از او ارث خواهند برد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد ارث در عقد موقت، در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون ارث در عقد موقت پاسخ دهند.