استشهادیه و انواع آن

استشهادیه، یک فرم کتبی است که به موجب آن، شاهد، احضارات خود را در آن قید کرده و برای تضمین اعتبار، آن را امضا می کند. شهادت شهود، با استشهادیه برابر نبوده و از جهاتی باهم تفاوت دارند. استشهادیه می تواند، در صدور حکم توسط قاضی موثر باشد. استشهادیه محلی از مهم ترین انواع استشهادیه می باشند.

استشهاد، در لغت به معنای، درخواست شاهد، شاهد آوردن، احضارات کسی را به عنوان شاهد ذکر کردن و شاهد طلبیدن برای اثبات دعوی می باشد. هرکس که ادعایی دارد، باید نزد دادگاه اقامه دعوا کند و چون خود شخص، مدعی شده است، باید ادعای خود را با دلایل و مستندات قانونی اثبات کند.

البته مدعی نمی تواند از هر دلیلی، برای اثبات ادعای خود استفاده کند و تنها دلایل و مدارکی که در قانون تصریح شده اند ، مورد قبول دادگاه هستند. طرف مقابل نیز می تواند ، دلایل مدعی را انکار کرده و دلیل یا مدرکی ارائه کند، که دلایل مدعی را بی اثر کند. طبق ماده 1258 قانون مدنی، ادله اثبات دعوی 5 مورد است که شهادت یکی از مهم ترین آنها می باشد. استشهادیه نیز، شهادت شاهدان، همراه با امضا آنها در فرم کتبی است.

با توجه به اهمیت استشهادیه در دادرسی و تاثیر آن در ادله اثبات دعوا، در این مقاله قصد داریم، در ابتدا به این سوال که استشهادیه چیست پاسخ دهیم و در ادامه، جایگاه و کاربرد استشهادیه و انواع آن را بررسی کنیم.

استشهادیه چیست ؟

هر فرد، برای آن که بتواند ادعای خود را در دادگاه به اثبات برساند و رای نهایی دادگاه را به نفع خودش اخذ کند، باید از یک سری ادله و مدارک، برای اثبات ادعای خود استفاده کند. یکی از مهم ترین ادله اثبات دعوا، شهادت شهود است که استناد به آن در رویه قضایی ایران بسیار پرکاربرد است. شاهدان، باید برای شهادت دادن، نزد قاضی دادگاه حاضر شده و شنیده ها و دیده های خود را ابراز کنند.

اما ممکن است، شاهدان به هر دلیلی، از حضور در دادگاه امتناع ورزند و تمایل نداشته باشند با خوانده رو به رو شوند و یا اینکه تعداد آنها به نحوی زیاد باشد که امکان حضور آنها در دادگاه فراهم نباشد. بنابراین، خواهان بر روی برگه و فرم مخصوصی ، اظهارات آنها را ثبت و ضبط کرده تا به عنوان سند و مدرک به دادگاه ارائه کند، آنها نیز برای تامین ضمانت، ورقه استشهادیه محلی را امضا می کنند.

با توجه به مطالب ذکر شده ، می توان استشهادیه را اینگونه تعریف کرد؛ استشهادیه، سندی است کتبی ، که شاهد، گزارشات خود را بر روی آن نوشته و برای تضمین صحت بیانات خود، آن را امضا نموده و خواهان، ورقه استشهادیه را همراه با سایر ادله و دادخواست خود، برای اقدامات قانونی و تحقیقات عمومی، به دادگاه ارائه می کند . 

جایگاه و کاربرد استشهادیه

براساس ماده 1258 قانون مدنی، شهادت شهود یکی از ادله اثبات دعوا است. شاید این گونه به نظر است، که شهادت شهود و استشهادیه، باهم برابر باشند، اما در واقع، استشهادیه با شهادت شهود فرق دارد و کاربرد آنها نیز باهم متفاوت می باشد. جایگاه استشهادیه، به طور دقیق، میان ادله اثبات دعوی مشخص نشده است. با این وجود، به نظر می رسد، استشهادیه به تحقیق محلی نزدیک باشد، زیرا، مهم ترین نوع استشهادیه، استشهادیه محلی است.

اعتبار شهادت شهود، به مراتب از استشهادیه بیشتر بوده و زمانی که شهادت شهود، در میان ادله وجود داشته باشد، دیگر استشهادیه جایگاهی ندارد. زیرا در شهادت، شاهدان در محضر دادگاه حاضر شده و هر شاهد، نزد قاضی قسم یاد می کند. همچنین، اگر شرایط شهادت شهودو تعداد آن ها فراهم باشد، استناد به شهادت به قاضی تحمیل می شود اما تشخیص ارزش استشهادیه با قاضی است. در برخی موارد، استشهادیه در پرونده پذیرفته می شود تا به جای شهادت مورد استفاده قرار بگیرد:

اولا، در جایی که به علت تعداد زیاد شاهدان، امکان حضور همگی در محضر دادگاه وجود ندارد.

دوما، در مواردی که شاهد به هر دلیلی، از حضور در دادگاه و مواجهه با خوانده یا خواهان، امتناع می ورزد.

انواع استشهادیه

همانطور، که دربخش قبل، توضیح داده شد. استشهادیه، فرم کتبی مخصوصی است که شهادت، بر روی آن درج می شود. شاهدان، اظهارات خود را برروی استشهادیه نوشته و برای تضمین اعتبار، آن را امضا می کنند. بنابراین، استشهادیه برای اثبات دعاوی مختلفی به کار گرفته می شود که محتوای آن می تواند با توجه به دعوا متفاوت باشد. استشهادیه، به انواع مختلفی تقسیم می شود که مهم ترین انواع استشهادیه، شامل موارد زیر می شود:

استشهادیه محلی

استشهادیه محل سند ازدواج

استشهادیه در خصوص حضور در دفترخانه

استشهادیه اعسار

استشهادیه درخواست دفترچه بیمه خدمات درمانی روستایی

استشهادیه توهین 

باید به این نکته اشاره شود، که استشهادیه، لزوما باید با واقعیت تطابق داشته باشد و به صورت صحیح و معتبر توسط شهود، تنظیم و امضا بشود. در صورتی که بعد از تنظیم استشهادیه، یک شخص به صورت دروغین و خلاف واقع از آن استفاده کرده و آن را تغییر دهد، یکی از مصادیق جرم جعل اتفاق افتاده که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است.

در تنظیم استشهادیه، شاهد لزوما باید آن شخصی که به نفعش استشهادیه تنظیم کرده و امضا می کند را به صورت کامل بشناسند. زیرا همان طور که در بالا اشاره کردیم تنظیم استشهادیه خلاف واقع، عواقب حقوقی و کیفری به دنبال خواهد داشت و علاوه بر مجازات مقرر در قانون در صورت ورود خسارت به طرف مقابل باید خسارات اعم از مادی و معنوی جبران گردد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد استشهادیه و انواع آن در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اینکه استشهادیه و انواع آن پاسخ دهند .