افزایش سرمایه و انواع آن

افزایش سرمایه شرکت های مختلف، از جمله شرکت های بورسی؛ در انواع گوناگون بوده که از جمله آن می توان به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی و مطالبات حال شده اشاره نمود. بهترین نوع افزایش سرمایه، با توجه به شرایط شرکت تعیین شده، اما اکثرا به شیوه سود انباشته می باشد.

یکی از ارکان اساسی تشکیل دهنده شرکت ها، سرمایه آن ها می باشد. سرمایه به مبلغی گفته می شود که توسط موسسان و شرکا شرکت تهیه گردیده و در زمان ثبت شرکت، به اداره ثبت شرکت ها اعلام می گردد. شرکت ها ممکن است که به دلایل گوناگون، مبلغ سرمایه اولیه خود را تغییر داده و آن را افزایش یا کاهش دهند.

مطابق با ماده 106 قانون تجارت، هر گونه تغییر در مواد اساسنامه، من جمله افزایش سرمایه شرکت، می بایست در اداره ثبت شرکت ها به ثبت برسد. از طرف دیگر، از آن جایی که افزایش سرمایه شرکت، به طرق مختلف صورت می گیرد، اطلاع از نحوه و مراحل ثبت افزایش سرمایه شرکت، امری ضروری می باشد.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که افزایش سرمایه در بورس به چه معناست؛ به بیان انواع و مراحل آن بپردازیم. سپس در خصوص افزایش سرمایه شرکت های بورسی و بهترین نوع آن صحبت خواهیم کرد و در انتها؛ ثبت حسابداری افزایش سرمایه و طریقه فهمیدن افزایش سرمایه شرکت ها ارائه خواهد گردید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

افزایش سرمایه در بورس به چه معناست؟

یکی از موارد مهم مندرج در اساسنامه، سرمایه شرکت می باشد. این سرمایه به دو شکل نقد و غیرنقد تهیه گردیده و به هنگام ثبت در سامانه جامع ثبت شرکت ها، به این مرجع اعلام می گردد. سرمایه شرکت در شرکت های سهامی، به قطعات سهم تقسیم شده و به آن سهام گفته می شود، اما سرمایه در سایر شرکت ها، سهم الشرکه نامیده می شود.

 از آن جا که سرمایه شرکت، یکی از دلائل اصلی سایر اشخاص برای آغاز همکاری با شرکت ها می باشد، افراد همواره درصدد این هستند که مبلغ سرمایه خود را نسبت به میزان اولیه افزایش دهند. قانون تجارت و سایر قوانین مرتبط، این امکان را برای اشخاص حقوقی در نظر گرفته است که با رعایت شرایطی، اقدام به افزایش سرمایه شرکت خود نمایند. یکی از سوالات پر تکراری که در این میان، برای افراد مطرح می شود این است که افزایش سرمایه در بورس به چه معناست؟

در پاسخ به این پرسش می توان بیان نمود که افزایش سرمایه در شرکت های فعال در بورس، به این معناست که این نوع از شرکت ها، مبلغ اسمی سرمایه ثبت شده خود را به منظور تامین منابع مالی، افزایش قدرت رقابت پذیری و .... با رعایت شرایط و ضوابط قانونی آن؛ افزایش دهند.

انواع افزایش سرمایه

در قسمت قبلی مقاله، به این پرسش که افزایش سرمایه در بورس به چه معناست؛ پاسخ داده و بیان نمودیم که افزایش سرمایه، در واقع افزایش مبلغ اسمی سرمایه ثبت شده می باشد. به منظور آشنایی بیشتر متقاضیان با این موضوع در این قسمت؛ انواع افزایش سرمایه شرکت مورد بررسی قرار می گیرد.

به منظور اطلاع از انواع افزایش سرمایه شرکت، در شرکت های سهامی (اعم از عام و خاص) می بایست به ماده 157 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مراجعه شود که مطابق با آن؛ دو راه برای افزایش سرمایه در نظر گرفته شده که شامل افزیش سرمایه از طریق صدور سهام جدید و یا از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود می شود. خود افزایش سرمایه از طریق صدور سهام جدید نیز به چهار صورت، رخ می دهد که عبارت است از:

 پرداخت مبلغ اسمی سهم به نقد: در این روش، سهامدار مبلغ اسمی سهم خود را به صورت نقد به شرکت پرداخت می کند تا سرمایه نقدی شرکت افزایش یابد.

تبدیل مطالبات نقدی حال شده اشخاص از شرکت به سهام جدید: در این روش اشخاصی که مطالبات و طلب آن ها از شرکت حال شده، می توانند به جای طلب خود، برگه سهام از شرکت مذکور را دریافت نمایند که در این صورت، هم طلب آن ها پرداخت شده و هم سرمایه شرکت افزایش می یابد.

انتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه شرکت: سود انداخته در واقع سود سالیانه در حساب شرکت است که اندوخته و ذخیره شده و در زمان مقتضی با انتقال موجودی این حساب به حساب سرمایه و انتشار اوراق جدید سهام، سرمایه شرکت افزایش می یابد.

تبدیل اوراق قرضه به سهام: اوراق قرضه شرکت ها ممکن است قابل تعویض با سهام شرکت باشد که در این صورت؛ مجمع عمومی فوق العاده باید بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و گزارش بازرسان، افزایش سرمایه شرکت را حداقل برابر با مبلغ قرضه تصویب کند.

همچنین، ماده 222 قانون تجارت در خصوص افزایش سرمایه شرکت های غیربورسی و غیرسهامی بیان می دارد: «هر شرکت تجارتی می‌ تواند در اساسنامه خود قید کند که سرمایه اولیه خود را بوسیله تادیه اقساط بعدی از طرف شرکاء یا قبول‌ شریک جدید زیاد کرده و یا به واسطه برداشت از سرمایه آن را تقلیل دهد.» بنابراین، انواع افزایش سرمایه شرکت در شرکت های غیرسهامی، از طریق قبول شریک جدید یا افزایش سهم الشرکه صورت می گیرد.

مراحل افزایش سرمایه

به منظور افزایش سرمایه شرکت، افراد می بایست با مراحل و نحوه ثبت افزایش سرمایه شرکت آشنا بوده و از فرآیند آن، اطلاع داشته باشند. در غیر این صورت، اداره ثبت شرکت ها، افزایش سرمایه شرکت را واجد وجهه قانونی ندانسته و آن را ثبت نمی رساند. از این رو؛ در این بخش از مقاله، فرآیند و مراحل افزایش سرمایه به همراه راهنمای تصویری آن ارائه شده است.

به منظور افزایش سرمایه شرکت، در ابتدا؛ می بایست پیشنهاد آن از سوی هیات مدیره مطرح شده و در این خصوص، مجمع عمومی فوق العاده شرکت تشکیل جلسه دهد. در این مجمع، گزارش بازرس یا بازرسان شرکت قرائت گردیده و پس از بحث و بررسی حاضران در جلسه، در خصوص افزایش سرمایه شرکت تصمیم گیری می شود. 

در صورتی که در جلسه مجمع عمومی فوقه العاده رای به افزایش سرمایه شرکت داده شود، شرایط مربوط به میزان و نحوه اخذ آن توسط مجمع مشخص گردیده یا به هیات مدیره واگذار خواهد گردید. پس از آن، هیات مدیره مکلف است در هر نوبت افزایش سرمایه شرکت را، پس از عملی ساختن موضوع، حداکثر ظرف یک ماه، ضمن اصلاح‌ اساسنامه؛ در سامانه جامع ثبت شرکت ها به ثبت رساند.

به منظور ثبت افزایش سرمایه شرکت در سامانه جامع ثبت شرکت ها، فرد در ابتدا می بایست به آدرس سامانه جامع ثبت شرکت ها به نشانی irsherkat.ssaa.ir مراجعه کرده و گزینه "صورت جلسه تغییرات" را انتخاب نماید. در این قسمت می توان به دو روش یعنی، با شناسه ملی یا بدون شناسه ملی به ثبت افزایش سرمایه شرکت اقدام نمود.

پس از آن، شخص می بایست اداره کل استان و واحد ثبتی آن را از میان گزینه های نمایش داده شده، انتخاب نماید. پر کردن فیلد های دارای ستاره قرمز رنگ، برای ورود به بخش بعدی کافی می باشد.

در مرحله بعد، متقاضی به صفحه زیر هدایت شده که لازم است که اطلاعات مربوط به جلسه مثل نوع صورت جلسه، ساعت، تاریخ و ... را مطابق صورت جلسه در قسمت مربوطه وارد نماید.

در مرحله بعدی، داوطلب می بایست تک تک دستور جلسات را در این قسمت اضافه نماید. از آن جایی که در جلسه، شرکا و سهامداران شرکت تصمیم به افزایش سرمایه شرکت گرفته اند، لازم است که در این قسمت، عبارت "افزایش سرمایه شرکت" از میان گزینه های نمایش داده در قسمت نوع تصمیم، انتخاب شود.

پس از آن، داوطلب می بایست اطلاعات اشخاص حاضر در جلسه و سمت آن ها را وارد نماید و بر روی گزینه گام بعدی کلیک کند.

در مرحله بعدی، شخص لازم است که نوع ارتباط افرادی که در جلسه دارای سمت بوده اند و فرد در مرحله پیشین، اسامی آن ها را در سایت ثبت نموده است، مشخص کند.

پس از آن، شخص می بایست اطلاعات وارد کرده را مجددا کنترل نموده و در صورت اطمینان گزینه پذیرش نهایی را انتخاب کند.

پس از تایید و ارسال درخواست افزایش سرمایه شرکت، سامانه جامع ثبت شرکت ها، یک رسید پذیرش را در اختیار فرد قرار می دهد. پس از آن لازم است که شخص، مدارک لازم در این زمینه را تهیه نموده و به اداره ثبت شرکت ها پست نماید. پس از رسیدن مدارک به دست بخش داده آمایی اداره ثبت، این قسمت، مدارک متقاضی را بررسی نموده و در صورت کامل بودن مدارک آن را به کارشناسان مربوطه ارجاع می دهد.

کارشناس با توجه به اطلاعات درج شده در درخواست و مدارک و اسناد ارسالی، به رد یا تایید یا دادن اخطار رفع نقص به متقاضی اقدام می نماید. در صورت تایید کارشناس و امضای رئیس اداره، درخواست افزایش سرمایه باید در روزنامه رسمی آگهی شود. پس از روزنامه نمودن آگهی و دریافت شماره مکانیزه آن، فرآیند ثبت درخواست تغییرات شرکت به پایان می رسد.

افزایش سرمایه شرکت های بورسی

شرکت های بورسی به شرکت هایی گفته می شود که در بازار بورس فعالیت می نمایند. این شرکت ها، به منظور فعالیت در سازمان بورس، می بایست مجوز این سازمان را اخذ نموده و شرایط و ضوابط قانونی در این خصوص را رعایت نمایند.

قالب شرکت های بورسی، شرکت سهامی می باشد. بنابراین، این شرکت ها می بایست قوانین و مقررات لایحه اصلاحی قانون تجارت در خصوص افزایش سرمایه را رعایت نمایند که از جمله این شرایط می توان به ثبت افزایش سرمایه در اداره ثبت شرکت ها، اصلاح اساسنامه شرکت، تصویب تصمیم به افزایش سرمایه شرکت در مجمع عمومی فوق العاده و... اشاره نمود.

همچنین، برای افزایش سرمایه شرکت های بورسی تهیه و تنظیم مدارک لازم نیز ضروری است که این مدارک شامل یک نسخه صورت جلسه، کپی روزنامه آخرین تغییرات شرکت، نسخه ای از گزارش بازرس، مشخصات هویتی اعضا، دو نسخه از رسید پذیرش صادر شده توسط سامانه ثبت شرکت ها و... می شود.

بهترین نوع افزایش سرمایه شرکت

در بخش های پیشین مقاله در خصوص افزایش سرمایه در بورس به چه معناست و مراحل و نحوه ثبت افزایش سرمایه به چه صورت می باشد، صحبت نموده و بیان کردیم که از آن جا که شرکت های بورسی، در قالب شرکت سهامی به ثبت می رسند، مقررات لایحه اصلاح قانون تجارت، بر آن حاکم می باشد.

همانطور که پیش تر بیان شد، افزایش سرمایه به طرق مختلف صورت می گیرد که شامل افزایش سرمایه از محل سود انباشته، از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، از محل تجدید ارزیابی دارایی و به روش صرف سهام برای شرکت های سهامی می باشد. در این میان، ممکن است که این سوال برای افراد مطرح شود که بهترین نوع افزایش سرمایه شرکت چیست؟

در پاسخ به این پرسش باید بیان نمود که مدیران شرکت ها می بایست با توجه به شرایط شرکت از میان انواع روش های افزایش سرمایه، یکی را انتخاب کنند و نمی توان برای همه انواع شرکت ها، نسخه کلی تجویز نمود. به منظور راهنمایی متقاضیان برای افزایش سرمایه، در قسمت زیر، مزایا و معایب هر کدام از این روش ها که در بخش انواع افزایش سرمایه تشریح گردید، مورد بررسی قرار می گیرد :

افزایش سرمایه از محل سود انباشته: در این روش، شرکت‌ ها مقداری از سود سالیانه را در حساب اندوخته ذخیره و در زمان مقتضی با انتقال موجودی این حساب به حساب سرمایه و انتشار اوراق جدید سهام، سرمایه شرکت را افزایش می‌ دهند. مزیت اصلی روش سود انباشته در افزایش سرمایه شرکت، این است که باعث می گردد، سود انباشته شرکت از آن خارج نشده و در شرکت باقی بماند.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی‌ های شرکت: در این روش عملا پولی وارد شرکت نمی‌ شود و صرفا یک عملیات حسابداری برای اصلاح صورت‌ های مالی شرکت محسوب می شود که از جمله معایب آن، هزینه های سنگین، تجدید ارزیابی دارایی ها، می باشد.

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و محل مطالبات حال شده: این نوع افزایش سرمایه بین شرکت ها، مرسوم‌ ترین شیوه برای افزایش سرمایه بوده و در جریان آن، منابع مالی مورد نیاز از سهامداران دریافت می‌ شود. به صورت کلی آن نوع از افزایش سرمایه که باعث می گردد، منابع جدیدی به شرکت وارد شده، همچون روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی برای شرکت ها مناسب تر بوده و متقاضیان بیشتری نیز دارد.

افزایش سرمایه از محل صرف سهام: افزایش سرمایه شرکت از طریق صرف سهام به معنی تفاوت قیمت اسمی و قیمت فروش یک سهم می باشد که از جمله کم استفاده ترین روش های افزایش سرمایه در ایران نیز محسوب می شود.

در خصوص بهترین نوع و روش افزایش سرمایه در شرکت های غیرسهامی نیز می بایست بیان داشت که اگر شرکت ها تمایل به جذب شریک جدید دارند، می توانند سرمایه خود را از طریق قبول شریک جدید افزایش دهند، در غیر این صورت، یعنی در مواردی که شخصیت شرکا برای اعضا حائز اهمیت است و تمایل به جذب عضو جدید ندارند، بهترین نوع افزایش سرمایه، بالا بردن سهم الشرکه شرکا است.

ثبت حسابداری افزایش سرمایه

هر شرکت به منظور تنظیم امور مالی خود و رسیدگی به آن ها، نیازمند یک حسابدار می باشد تا امور حسابداری و مالی آن را تنظیم و نگارش نماید. از جمله وظایفی که بر عهده حسابداران شرکت ها می باشد، ثبت حسابداری افزایش سرمایه است.

در مواردی که مشکل و ایرادی در خصوص افزایش سرمایه شرکت وجود نداشته و مطابق با قانون انجام شده باشد، افزایش سرمایه می بایست توسط حسابدار شرکت تایید و ثبت شود که به آن ثبت حسابداری افزایش سرمایه شرکت گفته می شود. ثبت حسابداری افزایش سرمایه شرکت، متناسب با نوع افزایش سرمایه شرکت متفاوت بوده و ممکن است که شامل موارد مختلفی شود.

به طور مثال، ثبت حسابداری افزایش سرمایه شرکت از طریق سود انباشته به این صورت است که درصد مالکیت شخص در شرکت تغییری ننموده؛ چون به همان نسبت که سرمایه شرکت زیاد می شود؛ تعداد سهام سهامداران نیز افزایش پیدا می کند. در هنگام ثبت حسابداری افزایش سرمایه شرکت به این روش، باید به این نکته توجه داشت که ما به التفاوت سود و برداشت در پایان دوره مالی روی جمع میزان سرمایه اولیه و افزایش سرمایه تاثیر می گذارد.

در ثبت حسابداری افزایش سرمایه از محل مطالبات حال شده و محل آورده نقدی نیز حسابدار باید عملیات حسابداری را با توجه به نوع مطالبات (مطالبات مربوط به سهامداران و یا مطالبات مربوط به غیر) نگارش نماید. در ثبت سند حسابداری افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی نیز حسابدار باید دارایی شرکت را مجددا ارزیابی نموده و با این کار ارزش دارایی های شرکت را در ترازنامه به روز نماید.

ثبت حسابداری افزایش سرمایه از محل جاری شرکا در نرم افزار آن نیز باید گفت که در صورتی که مبالغ پرداختی مربوط به تامین یا افزایش سرمایه شرکا باشد، ابتدا باید در زیر مجموعه حساب کل سرمایه، حساب معینی تحت عنوان حساب جاری شرکا ایجاد شود، سپس اشخاص سرمایه گذار در قسمت تفضیلی جاری شرکا تعریف گردند.

از کجا بفهمیم کدام شرکت افزایش سرمایه دارد؟

همانطور که پیش تر بیان شد، افزایش سرمایه شرکت، در افزایش میزان اعتبار شرکت موثر بوده و سبب می شود که شرکت ها تمایل بیشتری به منظور معامله با شرکت داشته باشند. یکی از پرسش های متداولی که در این میان، مطرح می شود این است که از کجا بفهمیم کدام شرکت افزایش سرمایه دارد؟

به جهت اطلاع از جزئیات افزایش سرمایه در شرکت های بورسی، متقاضی می تواند به سایت کدال سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه نماید. به این منظور متقاضی می بایست نشانی codal.ir را در مرورگر خود وارد نموده و مطابق با تصویر زیر به صفحه اصلی این سایت وارد شود.

پس از ورود به صفحه اصلی سایت، متقاضی می تواند انواع آگهی های تغییرات را در شرکت های مختلف مشاهده نماید. همچنین افراد به منظور مشاهده سریع تر و صرفه جویی در زمان خود، می توانند از منوی بالای سایت گزینه "جستجوی اطلاعیه ها" را انتخاب نموده و با وارد کردن نام شرکت، موضوع اطلاعیه و ... آگهی افزایش سرمایه شرکت مدنظر خود را انتخاب نمایند.

همچنین، امکان مشاهده افزایش سرمایه شرکت ها با مراجعه به سایت روزنامه رسمی کشور نیز امکان پذیر می باشد. به این منظور افراد می بایست نشانی rrk.ir را در مرورگر خود وارد نموده و از قسمت جست و جو در آگهی ها و وارد کردن نام شرکت، آگهی های افزایش سرمایه شرکت مدنظر خود را مشاهده نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد افزایش سرمایه و انواع آن در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون افزایش سرمایه و انواع آن پاسخ دهند.