مجازات جرم تخریب

حکم قانونی و مجازات جرم تخریب با توجه به گستردگی جرم، قصد مرتکب، عمومی و یا شخصی بودن اموال مورد تخریب متفاوت بوده و به دو صورت تحمل حبس و یا پرداخت جزای نقدی می باشد. متهمان در جهت دفاع از اتهام تخریب می توانند با تنظیم لایحه دفاعیه و ذکر دلائل و مستندات، از حق خود دفاع نمایند.

قانون تعزیرات در نظام جزایی ایران، به جرائمی اشاره نموده که در شرع مقدس اسلام، نوع و میزان و همچنین، کیفیت مجازات آن ها معین نشده، اما قانون گذار به جهت حفظ نظم و امنیت در کشور، اقدام به جرم انگاری آن ها نموده و برای آن مجازات خاصی در نظر گرفته است که از جمله آن ها جرم تخریب می باشد.

در یک بیان کلی، جرم تخریب عبارت است از لطمه زدن به مال یا اشیا متعلق به دیگران. از آن جا که تخریب عمدی و یا غیرعمدی اموال دیگران، می تواند مرتکبان را با مجازات های مقرر در قانون مواجه سازد، لازم است که افراد، از جزئیات این امر، نظیر حکم مجازات جرم تخریب و میزان آن، اطلاع داشته باشند.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که مجازات جرم تخریب چیست و حکم مجازات آن چه می باشد؛ به بیان مجازات تخریب عمدی بپردازیم. سپس در خصوص مجازات تخریم اموال و جزای نقدی آن صحبت خواهیم کرد و در انتها؛ مجازات جرم تخریب در قانون کاهش مجازات حبس تعزیری و دفاع از اتهام تخریب ارائه خواهد گردید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

مجازات جرم تخریب چیست

همانطور که پیش تر بیان شد، قانون مجازات اسلامی، در مواد مختلف خود، به بیان مجازات جرائم مختلف پرداخته که از جمله آن میتوان به مجازات جرم تخریب اشاره نمود. در این میان، ممکن است که برای برخی از افراد این سوال مطرح شود که مجازات جرم تخریب چیست؟

در پاسخ به این پرسش، لازم است که در ابتدا، به این نکته اشاره شود که مجازات جرم تخریب، با توجه به نوع آن متفاوت می باشد. به طور مثال، ماده 286 قانون مجازات اسلامی، در این خصوص بیان می دارد که هر کس به طور گسترده، مرتکب تخریب گردد به گونه ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع گردد؛ مفسد فی الارض محسوب و به اعدام محکوم می گردد.

مطابق با تبصره این ماده، هرگاه دادگاه از مجموع ادله و شواهد قصد اخلال گسترده در نظم عمومی، ایجاد ناامنی، ایراد خسارت عمده و .... را احراز نکند و جرم ارتکابی مشمول مجازات قانونی دیگری نباشد، با توجه به میزان نتایج زیانبار جرم، مرتکب به حبس تعزیری درجه پنج یا شش محکوم می شود.

علاوه بر این، ماده 677 قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات نیز به بیان مجزات جرم تخریب در موارد دیگر پرداخته و بیان می دارد که: «هرکس عمدا اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلا یا بعضا تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه، و در صورتی که میزان خسارت ‌وارده یک صد میلیون ریال یا کمتر باشد به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت ‌وارده ‌محکوم خواهد شد.» با این حال، هر گاه تخریب به وسیله مواد منفجره واقع شده باشد؛ مجازات مرتکب دو تا پنج سال حبس می باشد.

همچنین مجازات تخریب در موارد تخریب اسناد دولتی و ابنیه تاریخی متفاوت می باشد. هرگاه کسی، قسمت یا کل نوشته‌ ها یا اسناد یا اوراق یا دفاتر یا مطالبی که در دفاتر ثبت و ضبط دولتی مندرج یا در اماکن دولتی محفوظ یا نزد ‌اشخاصی که رسما، مامور حفظ آن ها هستند، تخریب کند؛ دفتردار و مباشر ثبت و ضبط اسناد‌ مذکور و سایر اشخاص که به واسطه اهمال آن ها جرم مذکور وقوع یافته است، به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهند شد.

هر کسی نیز که به تمام یا قسمتی از ابنیه، اماکن، محوطه‌ ها و مجموعه ‌های فرهنگی - تاریخی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت ‌رسیده است، یا تزئینات، ملحقات، تاسیسات، اشیاء و لوازم و خطوط و نقوش منصوب یا موجود در اماکن مذکور، که به طور مستقل نیز واجد حیثیت فرهنگی - تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد؛ علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از یک الی ده سال محکوم می شود.

همچنین، هر کس که وسایل و تاسیسات مورد استفاده عمومی از قبیل شبکه‌ های آب و فاضلاب، برق، نفت، گاز و... (دیگر مواد مندرج در ماده 687 قانون مجازات - بخش تعزیرات) را تخریب کند، منظور او اخلال در نظم و امنیت عمومی نباشد؛ به حبس از سه تا ده سال محکوم خواهد شد و در صورت داشتن قصد اخلال، مجازات وی، مجازات محارب می باشد. همچنین، تخریب محیط زیست و منابع طبیعی؛ مجازات یک ماه تا یک سال حبس را به دنبال خواهد داشت.

حکم مجازات جرم تخریب

در قسمت گذشته؛ به این پرسش پاسخ دادیم که مجازات جرم تخریب چیست؛ در این خصوص بیان نمودیم که مجازات جرم تخریب با توجه به میزان تخریب (گسترده بودن یا نبودن) متفاوت می باشد. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به توضیح حکم مجازات جرم تخریب بپردازیم.

همانطور که پیش تر بیان نمودیم؛ در صورتی که تخریب گسترده بوده و موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی گردد، مرتکب مفسد فی الارض شناخته شده و حکم مجازات وی، حکم اعدام می باشد.

اما حکم مجازات کسی که جرم تخریب را در مقیاس کوچک انجام داده و به طور عمدی، کل یا قسمتی از اموال دیگران را تخریب نموده، به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و در صورتی که میزان خسارت ‌وارده ده میلیون تومان و یا کمتر باشد؛ به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت ‌وارده ‌محکوم خواهد شد.

این حکم مجازات؛ در مواردی که تخریب به وسیله مواد منفجره صورت گرفته باشد؛ دو تا پنج سال حبس است. برای این که مرتکب به جرائم مذکور در قسمت فوق، به دلیل تخریب محکوم شود، می بایست شرایط و ضوابطی وجود داشته باشد.

به طور مثال، در مجازات اعدام در تخریب گسترده، مجرم می بایست قصد اخلال گسترده در نظم عمومی، ایجاد ناامنی، ایراد خسارت عمده و یا اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع و یا علم به موثر بودن اقدامات انجام شده را داشته و در صورتی که جرم ارتکابی مشمول مجازات دیگری نباشد، با توجه به میزان زیانبار بودن جرم، مرتکب به حبس درجه پنج یا شش محکوم می شود.

مجازات تخریب عمدی

در بخش های پیشین مقاله به توضیح چیستی و ماهیت مجازات جرم تخریب پرداخته و آثار و حکم آن بیان گردید. یکی از سوالات پر تکراری که ممکن است در این زمینه، برای افراد مطرح شود این است که مجازات تخریب عمدی چه می باشد و شرایط این مجازات به چه صورتی است؟

به منظور پاسخ به این پرسش لازم است که به در ابتدا، بیان شود که مجازات جرم عمدی تخریب، با توجه به میزان، قصد و نوع تخریب صورت گرفته؛ متفاوت می باشد و نمی توان برای همه انواع تخریب یک مجازات را لحاظ نمود. به طور مثال، تخریب اموال عمومی و دولتی دارای مجازاتی متفاوت از تخریب اموال اشخاص عادی می باشد.

به طول مثال، ماده 677 قانون مجازات در بخش تعزیرات، مجازات افرادی را که اموال دیگران را به طور عمدی تخریب می نمایند، سه ماه تا یک سال و شش ماه حبس در نظر گرفته است. در مواردی که میزان خسارات وارده به شخص متضرر، از ده میلیون تومان و یا کمتر باشد، مجازات حبس حذف گریده و فرد تنها موظف به پرداخت جزای نقدی است. مجازات تخریب عمدی خودرو نیز به همین صورت است.

مجازات تخریب اموال

در یک تقسیم بندی کلی، می توان اموال را به دو دسته اموال عمومی و اموال خصوصی تقسیم بندی کرد. اموال عمومی، به اموالی گفته می شود که متعلق به فرد خاصی نبوده و همه می توانند از آن استفاده نمایند، اما اموال خصوصی، متعلق به همه نبوده و تنها صاحب مال و اشخاصی که از جانب او اذن داشته باشند، حق استفاده از آن را دارند.

در خصوص مجازات تخریب اموال خصوصی باید بیان داشت که به طور کلی، مجازات در این نوع جرائم، همان مجازات ماده 677 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات می باشد که به طور مفصل در بخش های پیشین مقاله مورد اشاره قرار گرفت.

اما در خصوص اموال عمومی و دولتی مجازات متفاوتی لحاظ شده و میزان آن، با توجه به نوع جرم ارتکابی متفاوت می باشد. به طور مثال، چنانچه هر کس اموال و ابنیه تاریخی را که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است را تخریب کند؛ علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از یک الی ده سال محکوم می گردد، اما تخریب وسایل و تاسیسات مورد استفاده عمومی مثل شبکه‌ های آب و فاضلاب، برق و... دارای متفاوت جداگانه می باشد. 

اگر فرد از تخریب تاسیسات و وسایل عمومی، اخلال در نظم و امنیت جامعه و مقابله با حکومت اسلامی باشد؛ مجازات محارب را خواهد داشت؛ اما در غیر این صورت (عدم قصد اخلال در نظم امنیت جامعه)؛ مجازات وی حبس از سه تا ده سال است.

جزای نقدی در جرم تخریب

یکی از اشکال مجازات، در قانون مجازات اسلامی، پرداخت مبلغی تحت عنوان جزای نقدی ارتکاب جرم می باشد. در برخی موارد میزان این مجازات، مقدار ثابتی بوده، اما در برخی موارد نیز ممکن است که میزان آن، با توجه به شدت و درجه تخریب، متغیر باشد.

قانون گذار به منظور حفظ نظم و امنیت در جامعه، برای برخی جرائم نظیر جرم تخریب، جزای نقدی نیز تعیین نموده است. یکی از انواع جزای نقدی در جرم تخریب، ماده 677 قانون مجازات اسلامی می باشد که مطابق با آن، در صورتی که میزان خسارات وارده به شخص متضرر معادل ده میلیون تومان و یا کمتر باشد، مرتکب به جزای نقدی تا دو برابر خسارات وارده محکوم خواهد شد.

همچنین، اگر کسی، به طور غیرمجاز داده‎ های دیگری را از سامانه‎ های رایانه‎ ای یا مخابراتی یا حامل های داده حذف یا تخریب یا مختل یا غیرقابل پردازش کند؛ به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از بیست و پنج میلیون ریال تا صد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

مجازات جرم تخریب در قانون کاهش مجازات حبس تعزیری

قانون کاهش مجازات حبس تعزیری برای اولین بار در سال 1399 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. هدف از تدوین این قانون، کاهش تعداد و جمعیت زندانیان کشور می باشد. به جهت آشنایی بیشتر متقاضیان، این بخش از مقاله به بیان مجازات جرم تخریب در قانون کاهش مجازات حبس تعزیری  پرداخته شده است.

قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در ماده یک خود؛ مجازات حبس موضوع ماده 677 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) را در صورتی که میزان خسارت وارده یک صد میلیون ریال یا کمتر باشد؛ به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت وارده تعیین نموده است. 

همچنین در قانون کاهش مجازات حبس تعزیزی، مجازات حبس مذکور در ماده 684 در خصوص جرم تخریب محصول، باغ و آسیاب و... مجازات حبس درجه شش در نظر گرفته است. منظور از حبس درجه شش نیز حبس بيشتر از ۶ ماه تا ۳ سال است. در بخش بعدی مقاله به دفاع از اتهام پراخته خواهد شد.

دفاع از اتهام تخریب

در برخی موارد این موضوع که پیش می آید که، فردی از شخص دیگر در خصوص تخریب شکایت نموده، اما متهم؛ اتهام وارده را صحیح نمی داند. در چنین موارد، متهم می تواند از طریف ارسال لایحه دفاعیه، اقدام به دفاع از اتهام تخریب نماید. لایحه دفاعیه یا لایحه قضایی نامه ای است که توسط طرفین دعوا اعم از خوهان، خوانده، شاکی و یا مشتکی عنه در جهت پاسخ به ادعا و دفاع از حقوق خود، به مرجع قضایی تسلیم می گردد.

در لایحه دفاعیه و دفاع از اتهام می بایست شماره پرونده، مشخصات طرفین دعوا، موضوع دعوا و همچنین؛ دلائل و مستندانی که به موجب آن شخص خود را محق می دارند، به طور کامل بیان شود. توجه به این نکته ضروری است که نحوه تنظیم لایحه و دفاع از اتهام نقش بسیار مهمی در سرنوشت دعوا داشته و مستند بودن و مستدل بودن جزییات آن، تاثیر زیادی بر فرآیند صدور حکم دادگاه خواهد داشت.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد حکم و مجازات جرم تخریب در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حکم و مجازات جرم تخریب پاسخ دهند.