ازدواج مجدد مرد

شرایط ازدواج دوم و مجدد مرد، در موارد رضایت همسر اول و همچنین، بدون رضایت او صحیح است، اما ممکن است که فرد را با تبعات کیفری نظیر حبس مواجه سازد. نحوه ثبت ازدواج دوم نیز به این صورت است که فرد باید با تهیه مدارک لازم، نظیر گواهی اجازه اختیاز همسر جدید، از دادگاه، به مراکز ثبت مراجعه نماید.

ازدواج مراسمی است که در طی آن، زن و مرد با جاری شدن عقد نکاح و رعایت شرایط و ضوابط مطرح شده در قانون، به زوجیت یکدیگر درآورده می شوند. در قانون مدنی که بر اساس شرع مقدس اسلام نوشته شده، به مرد این اجازه داده شده است در صورت تمایل و با رعایت ترتیباتی، اقدام به ازدواج مجدد نماید.

با این وجود، برای این که ازدواج مجدد مرد صحیح واقع شود؛ می بایست شرایط و ضوابطی در این خصوص مورد رعایت قرار گیرد. از آن جایی که در قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 و 1353؛ تغییراتی در خصوص شرایط ازدواج مجدد مردان، تدوین گردیده؛ لازم است که افراد از آخرین شرایط و ضوابط مصوب در این خصوص اطلاع داشته باشند.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پرداختن به این موضوع که زن ناشزه و شرایط ازدواج مجدد مرد چگونه می باشد؛ به شرایط و مدارک لازم برای ازدواج مجدد مرد در قانون جدید بپردازیم. سپس به این پرسش پاسخ خواهیم داد که ازدواج مجدد مرد متاهل بدون اجازه همسر چه حکمی دارد و سپس به ثبت ازدواج دوم بدون رضایت همسر اول  پرداخته می شود. در انتها نیز، نحوه ثبت ازدواج دوم مرد در شناسنامه و عدم ثبت آن خواهیم پرداخت و تکلیف مهریه بعد از ازدواج مجدد مرد مشخص خواهد گردید.

زن ناشزه و حکم ازدواج مجدد مرد

به موجب ماده 1102 قانون مدنی، همین‌ که نکاح و ازدواج، به طور صحیح واقع شود؛ روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌ گردد. یکی از تکالیفی که در این میان، به عهده زوجه گذاشته شده است، تمکین از مرد می باشد.

منظور از تمکین، در اصطلاح حقوقی، به ادای وظایف زوجیت از طرف زن، در مقابل شوهر گفته می شود. به طور کلی میتوان تمکین را به دو دسته عام و خاص تقسیم بندی کرد. تمکین عام، عبارت است از اطاعت زن، از مرد در امور زندگی که این امر می تواند شامل مواردی نظیر سکونت در منزلی که شوهر انتخاب نموده، عدم خروج از منزل بدون اجازه از همسر و حسن معاشرت و... گردد.

اما تمیکن خاص، ناظر بر روابط زناشویی بین زوجین می باشد. با توجه به تعاریف فوق؛ می توان بیان داشت که زن ناشزه به زنی گفته می شود که از تمکین عام یا تمکین خاص و یا هر دو نوع تمکین؛ در برابر همسر خود خودداری نماید. با توجه به این مسئله، ممکن است که این پرسش برای برخی افراد مطرح شود که آیا در صورت ناشره بودن زن، مرد میتواند ازدواج مجدد داشته باشد و همسر دوم اختیار کند؟

در توضیح زن ناشزه و شرایط ازدواج مجدد مرد؛ باید بیان داشت که با توجه به ماده 16 قانون حمایت خانواده؛ مصوب سال 1353، مرد می توان با داشتن زن ناشزه و عدم تمکین وی، اقدام به ازدواج مجدد نموده و همسر دوم اختیار نماید و این امر، از نظر قانون گذار، بلامانع است.

شرایط ازدواج مجدد مرد در قانون جدید

در قسمت قبلی مقاله؛ به تعریف زن ناشزه و شرایط ازدواج مجدد مرد در صورت ناشزه بودن زن پرداخته و بیان نمودیم که قانون گذار در مواردی به مرد اجازه ازدواج مجدد را داده است که یکی از موارد آن، عدم تمکین زن می باشد. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به توضیح شرایط ازدواج مجدد مرد در قانون جدید بپردازیم.

مطابق با قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1353؛ باید بیان نمود که مرد در همه حالات، اجازه ازدواج مجدد را با وجود همسر اول، ندارد و تنها در شرایط به خصوصی می تواند همسر دوم اختیار نماید. ماده 16 همین قانون، در خصوص شرایط ازدواج مجدد مرد بیان می دارد: «مرد نمی‌ تواند با داشتن زن، همسر دوم اختیار کند مگر درموارد زیر:

رضایت همسر اول‌

عدم قدرت همسر اول به ایفای وظایف زناشویی‌

عدم تمکین زن از شوهر

ابتلاء زن به جنون یا امراض صعب العلاج موضوع بندهای ۵ و۶ ماده ۸ (5- ابتلا هر یک از زوجین به امراض صعب العلاج به نحوی که‌ دوام زناشویی برای طرف دیگر در مخاطره باشد. 6- جنون هر یک از زوجین در مواردی که فسخ نکاح ممکن نباشد.)

محکومیت زن وفق بند ۸ ماده ۸ (محکومیت زن یا شوهر به حکم قطعی به مجازات پنج سال‌ حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی که بر اثر عجز از پرداخت منجر به‌ نج سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعا منتهی به پنج سال یا بیشتر حبس و بازداشت شود و حکم مجازات‌ در حال اجرا باشد.)

ابتلاء زن به هر گونه اعتیاد مضر برابر بند ۹ ماده ۸ (ابتلا به هر گونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس‌ زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و ادامه زندگی زناشویی را غیرممکن سازد.)

ترک زندگی خانوادگی از طرف زن‌

عقیم بودن زن‌

غائب مفقودالاثر شدن زن برابر بند ۱۴ ماده ۸. (در مورد غایب مفقودالاثر با رعایت مقررات ماده ۱۰۲۹ قانون‌ مدنی‌)

بنابراین، در صورت عدم وجود یکی از موارد فوق، به مرد اجازه ازدواج مجدد و اختیار نمودن همسر دوم، داده نخواهد شد. همچنین، به منظور صحت ازدواج دوم، رعایت شرایط کلی نکاح نیز امری ضروری می باشد که برخی از این شرایط به شرح زیر می باشند:

اهلیت زن و شوهر

قصد و رضای طرفین

مشخص و معین بودن طرفین عقد نکاح

عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن 13 سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن 15 سال تمام شمسی منوط به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح می باشد. نکاح دختر باکره اگر چه به سن بلوغ رسیده باشد؛ موقوف به اجازه پدر یا جد پدر او است.

مدارک لازم برای ازدواج دوم مرد

به موجب ماده 20 قانون حمایت از خانواده در سال 1391؛ ثبت نکاح دائم، فسخ و انفساخ آن، طلاق، رجوع و اعلام بطلان نکاح یا طلاق الزامی است. بنابراین، در صورتی که زوج، با رعایت شرایط لازم، اقدام به ازدواج مجدد به صورت دائم نماید، می بایست آن را ثبت نماید. به منظور ثبت ازدواج، لازم است که زن و مرد، مدارکی را تهیه نموده و به مراجع ذی صلاح تقدیم نمایند. به همین دلیل، در این بخش، مدارک لازم برای ازدواج دوم مرد توضیح داده خواهد شد که به شرح زیر می باشد:

 اجازه اختیار همسر جدید توسط دادگاه یا ارائه گواهی فوت همسر اول یا برگه طلاق نامه وی

شناسنامه

کارت ملی

عکس سه در چهار

برگه جواب آزمایشات (در صورت لزوم)

علاوه بر موارد فوق، اگر همسر دوم دوشیزه باشد، اجازه پدر و شناسنامه و کارت ملی وی یا اجازه ازدواج از دادگاه و یا گواهی فوت (در صورت فوت پدر) نیز نیاز است. اگر زن، قبلا ازدواج کرده باشد، گواهی فوت شوهر یا طلاقنامه نیز ضروری است.

ازدواج مجدد مرد متاهل بدون اجازه همسر چه حکمی دارد؟

همانطور که پیش تر بیان شد، یکی از موارد مجاز برای ازدواج شوهر، داشتن اجازه و رضایت همسر اول می باشد. با این حال، در مواردی ممکن است که مرد، بدون اجازه همسر اول، اقدام به ازدواج نماید. یکی از سوالات متداولی که در این میان، مطرح می شود، این است که ازدواج مجدد مرد متاهل بدون اجازه همسر چه حکمی دارد؟

در پاسخ به این پرسش؛ می بایست میان، دو فرض تفاوت قائل شد. اگر برای مرد، هیچ یک از موارد مجاز ازدواج مجدد (منظور همان ماده 16 قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1357 می باشد) وجود نداشته باشد؛ ازدواج صحیح، اما مرد به حبس محکوم می شود. در این خصوص ماده 17 قانون مذکور بیان می دارد؛ هرگاه مردی با داشتن همسر بدون تحصیل اجازه دادگاه مبادرت به ‌ازدواج نماید به حبس جنحه‌ ای از شش ماه تا یک سال محکوم‌ خواهد شد. در صورت گذشت‌ همسر اولی؛ تعقیب کیفری یا اجرای مجازات درباره مرد و زن‌ جدید متوقف خواهد شد.

در صورتی که مرد رضایت همسر اول خود را نداشته باشد، اما یکی از موارد ماده 16 قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1357 در مورد وی، جاری باشد، وی می تواند تقاضانامه‌ ای در دو نسخه به دادگاه تسلیم و علل و دلائل تقاضای خود را در آن قید نماید. دادگاه با انجام اقدامات ضروری و در صورت امکان تحقیق از زن ‌فعلی و احراز توانایی مالی مرد و اجرای عدالت در مورد بند یک‌ ماده ۱۶ اجازه اختیار همسر جدید خواهد داد و ازدواج وی صحیح می باشد.

ثبت ازدواج دوم بدون رضایت همسر اول 

در بخش پیشین مقاله، به این پرسش پاسخ دادیم که ازدواج مجدد مرد متاهل بدون اجازه همسر چه حکمی دارد؛ و در این خصوص بیان نمودیم که در هر صورت ازدواج دوم صحیح است، اما ممکن است مرد با تبعات کیفری آن مواجه شود. در این بخش از مقاله به موضوع ثبت ازدواج دوم بدون رضایت همسر اول پرداخته می شود.

همانطور که پیش تر بیان شد، ثبت ازدواج دائم امری ضروری بوده و یکی از مدارک لازم در این خصوص، گواهی تجویز ازدواج مجدد از دادگاه می باشد. به منظور دریافت این گواهی نیز، متقاضی باید درخواست خود را با دلائل و مدارک کافی به دادگاه تسلیم نماید. دادگاه با احراز شرایط و قرائن، اقدام به صدور اجازه اختیار همسر دوم، می نماید.

دفاتر ثبت ازدواج و عاقد نیز مکلفند که این گواهی را در زمان انعقاد عقد و ثبت ازدواج درخواست نمایند. در غیر این صورت؛ عاقد سردفتر و زن جدید که عالم به ازدواج سابق مرد باشند، مطابق با ماده 17 قانون حمایت از خانواده به حبس جنحه‌ ای از شش ماه تا یک سال محکوم‌ خواهند شد. 

همچنین، چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می ‌شود. ازدواج دوم مرد به صورت نکاح موقت (به جز مواردی گه قانون الزام به ثبت را ضروری دانسته)؛ نیازی به ثبت ندارد.

نحوه ثبت ازدواج دوم مرد در شناسنامه

همانطور که پیش تر بیان شد، مرد مجاز است که با رعایت شرایطی، همسر دوم اختیار نماید. یکی از مسائلی که در این زمینه مطرح می شود این است که نحوه ثبت ازدواج دوم مرد در شناسنامه؛ چگونه است و زوج می بایست چگونه ازدواج مجدد خود را به ثبت رساند؟

در پاسخ به این پرسش باید بیان نمود که زوج و زوجه جدید می بایست با رعایت شرایط مذکور و همچنین، تهیه مدارک و اسناد مورد نیاز به دفترخانه و یا محضر مراجعه مراجعه کرده و پس از قرائت خطبه عقد، توسط عاقد و اعلام رضایت زوج و زوجه و همچنین، امضا مدارک و اسناد مربوطه و صدور عقد نامه رسمی، ازدواج مجدد مرد در شناسنامه زوج و زوجه به ثبت می رسد. همچنین مطابق با اصلاحی ماده 33 قانون ثبت احوال، در شناسنامه المثنی مرد یا زن آخرین نکاح و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات آن تعداد ازدواج که به قوت خود باقی است منعکس خواهد شد.

ازدواج دوم مرد بدون ثبت در شناسنامه

مطابق با قانون، مردی که همسر دوم اختیار می نماید، ملزم است که آن را دفترخانه ثبت رساند که این امر به نوبه خود، منجر به ثبت ازدواج در شناسنامه فرد نیز می گردد. یکی از سوالات پر تکراری که در این میان، مطرح می شود این است که آیا امکان ازدواج دوم مرد بدون ثبت در شناسنامه وجود دارد یا خیر؟

در پاسخ به این سوال، می توان اظهار داشت که مطابق با ماده 20 و 49 قانون حمایت از خانواده، مصوب سال 1391؛ ثبت نکاح مجدد به صورت عقد دائم، در دفاتر ثبت الزامی بوده و در این خصوص، مرد نمیتواند اقدام به ازدواج مجدد نماید، اما آن را به ثبت نرساند. در صورت وقوع چنین امری، مرد با پیامدهای قانونی آن، یعنی پرداخت جزای نقدی یا حبس مواجه می شود. همچنین، مطابق با ماده 33 قانون ثبت احوال، ازدواج و طلاق غیرمدخوله در شناسنامه المثنی درج نخواهد شد. بنابراین، ازدواج دوم غیر مدخواله در شناسنامه ثبت نمی شود.

اما به طور کلی، ازدواج دوم مرد به صورت نکاح موقت (به جز مواردی گه قانون الزام به ثبت را ضروری دانسته)؛ نیازی به ثبت نداشته؛ بنابراین نیازی به ثبت آن در شناسنامه نیز وجود ندارد. ازدواج موقت به نکاحی گفته می شود که در آن مرد و زن برای مدت مشخص و محدودی و با مهریه ای معلوم به زوجیت هم در می آیند و با پایان یافتن مدت و یا بذل مدت، رابطه زوجیت خود به خود منقضی می شود.

تکلیف مهریه بعد از ازدواج مجدد مرد

مهریه از جمله حقوق مالی زوجه می باشد که به مجرد عقد به زن تعلق می گیرد و زن می تواند هر نوع تصرفی را که مجاز می داند در آن بنماید. توجه به این نکته ضروری است که هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد؛ می‌ توان مهر قرار داد.

تکلیف مهریه بعد از ازدواج مجدد مرد چه در خصوص همسر دوم و چه در خصوص همسر اول، مطابق با قوانین مهریه در قانون مدنی، بوده و از این نظر تفاوتی میان آن ها وجود ندارد. بنابراین، این تصور که اگر مرد به خاطر ناشزه بودن زوجه اول خود و عدم تمکین وی یا در سایر موارد؛ ازدواج مجدد کرده باشد، تعهدی به پرداخت مهریه ندارد؛ امری اشتباه بوده و مرد موظف است همچنان مهریه زوجه اولش را تا زمان تسویه کامل این بدهی مالی بپردازد.

در مواردی که مرد، توان پرداخت مهریه را ندارد؛ می تواند با رعایت شرایطی، درخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم نماید. همچنین، در مواردی که مرد همسر دوم خود به صورت عقد موقت اختیار کرده باشد، می بایست حتما مهریه وی را در نکاح معین نموده مطابق با ماده 1095، عدم تعیین مهریه در نکاح موقت یا منقطع، موجب بطلان عقد نکاح است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و نحوه ثبت ازدواج مجدد مرد در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و نحوه ثبت ازدواج مجدد مرد پاسخ دهند.