ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی

شرح و تفسیر و از مهم ترین نکات حقوقی متن ماده 638 قانون مجازات اسلامی جدید، این است که قطع دست دارای ساعد از آرنج و قطع دست دارای بازو از شانه، محکومیت به پرداخت نصف دیه کامل را در پی دارد و تفسیر متن ماده ۶۳۸ بخش تعزیرات قانون مجازات، مبنی بر این بوده که تظاهر به عمل حرام در انظار و معابر و مکان عمومی، جرم است و مجازات دارد.

هنگامی که افراد، در کتب قانون مجازات اسلامی یا در اینترنت، به دنبال متن ماده 638 قانون مجازات هستند، با دو ماده ۶۳۸ در این قانون، مواجه می گردند که در عین داشتن شماره ماده یکسان، مفاد متفاوتی داشته و بدین ترتیب، هیچ یک، ناسخ دیگری نیست. با این توضیح که؛

یکی از این مواد، مربوط به بخش جدید قانون مجازات اسلامی است که در سال 1392 تصویب گردید؛ در این سال، مواد 1 تا 497 قانون قدیم، تبدیل به 721 ماده شد و یکی از این مواد، مربوط به بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده، مصوب 1375 است که در سال 1392، از تغییر، مصون ماند. لذا، این امر، ضروری می سازد که افراد، از متن این دو ماده، شرح و تفسیر و نکات حقوقی آن ها، آگاه باشند تا در مواقع لزوم، به ماده ۶۳۸ متناسب با موضوع پرونده خود، مراجعه نمایند.

از این رو، در مقاله حاضر، متن ماده 638 قانون مجازات اسلامی در بخش جدید و بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده این قانون، ارائه شده، شرح و تفسیر آن ها، بررسی و نکات حقوقی هریک از این دو ماده دارای شماره یکسان، بسته به اینکه به بخش قانون مجازات اسلامی جدید تعلق داشته یا به بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده، ذکر شده است.

متن ماده 638 قانون مجازات اسلامی

همانطور که در مقدمه و شرح ابتدایی مقاله ذکر گردید، به علت تغییرات سال 1392 در بخشی از مواد قانون مجازات اسلامی و مصون ماندن بخش تعزیرات و مجازات های مصوب 1375 از این تغییرات، دو ماده 638 در قانون مجازات اسلامی وجود دارند که صرفا در شماره ماده، مشابه هستند ولیکن، مفاد متفاوتی داشته و هر کدام، یک موضوع از موضوعات کیفری را پوشش داده و ضمانت اجرای آن را ذکر می کند.

لذا، در این بخش از مقاله حقوقی دینا، جهت آگاهی بخشی به مخاطبین عزیز، متن ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی جدید مصوب 1392 و متن ماده 638 مربوط به بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده قانون مجازات، مصوب 1375 که در سال 1392 از تغییر مصون ماند، ارائه خواهد شد و در تیترهای بعدی، شرح و تفسیر و نکات حقوقی هریک، به تفکیک، ذکر می شود.

متن ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی جدید مصوب 1392، مقرر می دارد: "قطع دست دارای ساعد از آرنج، خواه دارای کف باشد خواه نباشد، نصف دیه کامل دارد و قطع دست دارای بازو از شانه، خواه دارای آرنج باشد خواه نباشد، نصف دیه کامل دارد."

متن ماده 638 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده، مصوب 1375 که در سال 1392، از تغییر مصون ماند، مقرر می دارد: "هر کس علنا در انظار و اماکن عمومی و معابر تظاهر به عمل حرامی نماید، علاوه بر کیفر عمل به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴)‌ ضربه شلاق محکوم می گردد و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل، دارای کیفر نمی‌ باشد ولی عفت عمومی را جریحه‌ دار نماید، فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق، محکوم خواهد شد."

تبصره متن ماده 638 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده، مصوب 1375 مقرر می دارد: "[جزای نقدی اصلاحی ۱۳۹۹/۱۱/۰۸]- زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به حبس از ده روز تا دو ماه و یا از ۲/۰۰۰/۰۰۰ تا ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال جزای نقدی، محکوم خواهند شد."

تفسیر ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی

تفسیر ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی جدید، از این قرار است که هرگونه آسیب عمدی یا غیر عمدی ای که سبب قطع دست دارای ساعد از آرنج و قطع دست دارای بازو از شانه گردد، محکومیت به پرداخت نصف مبلغ دیه کامل انسان را در پی دارد و اینکه دست قطع شده، دارای کف یا آرنج بوده یا خیر، تاثیری در مبلغ دیه نخواهد داشت.

شرح و تفسیر ماده 638 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات و مجازت های بازدارنده، مبنی بر این است که ارتکاب به هر گونه فعل حرام، اعم از اینکه آن فعل، جرم انگاری شده باشد یا خیر، چنانچه سبب جریحه دار شدن عفت عمومی گردد، مرتکب را با مجازات جریحه دار کردن عفت عمومی، روبرو خواهد کرد.

البته باید در نظر داشت که مجازات ارتکاب فعل حرام در انظار و معابر و مکان های عمومی، در صورتی که عمل ارتکابی، جرم انگاری شده و در قانون مجازات اسلامی دارای مجازات باشد، هم کیفر عملی که در قانون جرم انگاری شده و هم حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴)‌ ضربه شلاق خواهد بود.

اما در شرایطی که عمل ارتکابی، جرم انگاری نشده باشد و نفس عمل در قانون مجازات، دارای کیفر نباشد، لکن ارتکاب آن، سبب جریحه دار شدن عفت عمومی گردد (تشخیص جریحه دار شدن عفت عمومی با قاضی است)، مرتکب به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق، محکوم خواهد شد.

نکات حقوقی ماده 638 قانون مجازات اسلامی

از آنجا که اطلاع از نکات حقوقی ماده 638 قانون مجازات اسلامی، حسب مورد، نقشی بسیار موثر در دفاع صحیح و برنده شدن پرونده در موضوعات دیه قطع دست دارای ساعد از آرنج و قطع دست دارای بازو از شانه و جریحه دار کردن عفت عمومی به واسطه ارتکاب به فعل حرام دارد، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، نکات حقوقی ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی جدید و نکات این ماده در بخش تعزیرات قانون مجازات، ذکر می گردد که عبارتند از:

دیه قطع دست دارای ساعد از آرنج و قطع دست دارای بازو از شانه، نصف دیه کامل در سال پرداخت دیه می باشد؛ به عنوان مثال، چنانچه فرد بخواهد در سال 1402، اقدام به پرداخت دیه نماید، مبلغ آن، برابر با 450 میلیون تومان خواهد شد و در صورتی که در سال بعد، قصد پرداخت دیه را بنماید، باید بر حسب نرخ روز اعلامی قوه قضاییه برای دیه کامل در سال 1403، نسبت به پرداخت آن، اقدام کند.

نرخ دیه ارتکاب جنایت عمدی یا غیر عمدی منجر به قطع دست دارای ساعد از آرنج یا قطع دست دارای بازو از شانه، اعم از اینکه جنایت در ماه حرام رخ داده باشد یا غیر حرام، همواره بر اساس نرخ دیه کامل در ماه های غیر حرام، محاسبه خواهد شد.

زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر و انظار عمومی ظاهر شوند، به دلیل جریحه دار کردن عفت عمومی و جنبه عمومی جرم، مجازات خواهند شد که مجازات آن، حبس از ده روز تا دو ماه و یا از ۲/۰۰۰/۰۰۰ تا ۱۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال جزای نقدی، تعیین گردیده و در تبصره ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی​، به آن، تصریح شده است.

مستفاد از نظریه مشورتی ۷/۱۴۰۱/۳۵۸ مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۰۲، در جرم تظاهر به عمل حرام در انظار و مکان ها و معابر عمومی، چنانچه عمل انجام شده، جرم انگاری نگردیده باشد و در قوانین کیفری دارای مجازات نباشد، صرفا در صورتی برای مرتکب، مجازات در پی خواهد داشت که سبب جریحه‌ دار ‌شدن عفت عمومی شود و این امر، یعنی جریحه دار شدن عفت عمومی، ، برای قاضی رسیدگی کننده به پرونده، محرز گردد.

بر اساس دادنامه ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۴۸۰۱۰۵۵، مصوب 13 بهمن ماه سال 1394، آرایشگری زنان توسط مردان، یکی از مصادیق جرم جریحه دار کردن عفت عمومی است.

بر اساس دادنامه ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۲۲۰۱۴۸۶، مصوب 15 اسنفد ماه 1391، چنانچه مردی، اقدام به ظاهر شدن به صورت برهنه، در ملا عام نماید، اقدام ارتکابی وی، از مصادیق جریحه دار کردن عفت عمومی بوده نه مصداق جرم مزاحمت برای بانوان.

بر اساس دادنامه صادره به شماره ۳۰۰۰۰۰۱- ۱۸/۲/۹۱ در مرحله بدوی و ۰۰۲۲۲ در مرحله تجدیدنظر، پوشیدن لباس زنانه و آرایش زنانه توسط مردان و حاضر شدن در معابر و مکان های عمومی‎ با لباس و آرایش زنانه، مصداق تظاهر به عمل حرام است و مجازات های مندرج در ماده 638 قانون مجازات اسلامی را برای مرتکب مرد، در پی خواهد داشت.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکات حقوقی متن ماده 638 قانون مجازات اسلامی در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکات حقوقی متن ماده 638 قانون مجازات اسلامی پاسخ دهند.