اگر یکی از وراث سهمش را بخواهد

اگر یکی از وراث سهمش را بخواهد و امکان دریافت آن، از طریق مذاکره وجود نداشته باشد؛ می توان با توجه به تقسیم شدن یا نشدن ترکه، نمونه دادخواست تقسیم ترکه و دعوی مطالبه سهم الارث را مطرح نمود. از آن جایی که ملک ورثه ای مال مشاع محسوب می شود، امکان فروش آن، بدون رضایت کلیه شرکا امکان پذیر نمی باشد.

به موجب ماده 140 قانون مدنی، یکی از مواردی که موجب تملک شخص بر مال می شود، ارث می باشد. ارث نیز به موجب موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا می نماید. در این صورت، افرادی که ورثه میت محسوب می شوند، می توانند نسبت به تقسیم ترکه و برداشتن سهم خود اقدام نمایند.

یکی از سوالات متدوالی که ممکن است در این میان، برای افراد مطرح شود این است که اگر یکی از وراث سهمش را بخواهد، چه باید کرد؟ از طرف دیگر، از آن جایی که ممکن است، در برخی موارد، شخص برای دریافت سهم الارث خود نیاز به تنظیم نمونه دادخواست داشته باشد، اطلاع از مندرجات و محتوای این نمونه دادخواست ها، بسیار حائر اهمیت است.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که اگر یکی از وراث سهمش را بخواهد، چه باید کرد و فروش ملک ورثه ای بدون رضایت یکی از وراث به چه صورتی می باشد؛ به این سوال بپردازیم که آیا وراث می توانند سهم خود را جداگانه بفروشند یا خیر. سپس در خصوص تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث صحبت خواهیم کرد و در انتها یک نمونه دادخواست بر علیه یکی از وراث که حاضر به فروش و امضا نباشد؛ ارائه خواهد شد.

اگر یکی از وراث سهمش را بخواهد، چه باید کرد؟

به موجب ماده 861 قانون مدنی، موجب ارث دو امر است که شامل ‌نسب و سبب می شود. افرادی که به موجب فوت فرد، ورثه او محسوب می شوند نیز در طبقات و درجات مختلف قرار می گیرند که این امر سبب می شود؛ وارثین طبقه بعد، وقتی ارث ببرند که از وارثین طبقه قبل کسی موجود نباشد.

یکی از مواردی که موجب ناهماهنگی در امر تقسیم ترکه می شود، عدم همکاری وراث در این امر، می باشد به طوری که ممکن است یکی از افراد، خواستار دریافت هر چه سریع تر سهم خود از ترکه متوفی باشد. یکی از سوالات متدوالی که ممکن است در این میان مطرح می شود این است که اگر یکی از وراث سهمش را بخواهد، چه باید کرد؟

همانطور که پیش تر اشاره گردید، یکی از مواردی که موجب تملک بر مال می شود، ارث است. اگر یکی از وراث خواهان دریافت سهم الارث خود باشد، لازم است که در این خصوص مذاکره میان ورثه صورت گرفته و ترکه مطابق با قوانین ارث میان آن ها تقسیم شود.

در مواقعی که میان وراث متوفی با یکدیگر، بر سر میزان سهم الارث و روش دریافت آن توافق حاصل می شود، لازم است که آگهی انحصار وراثت در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار یک نوبت منتشر شود. پس از آن، وراث به دفترخانه ثبت اسناد رسمی مراجعه کرده و اموال متوفی را میان خود تقسیم می کنند.

اما اگر چنانچه، بعد از فوت میت، ورثه با یکدیگر همکاری ننمایند (به طور مثال ترکه را مطابق با قوانین ارث میان خود تقسیم ننمایند یا این که در جلسه تقسیم، تقسیم نامه را امضا ننمایند و یا این که حاضر به تسلیم سهم الارث نباشند) چه باید کرد؟ در چنین مواقعی مراحل دریافت سهم الارث با توجه به تقسیم شدن یا نشدن ترکه، متفاوت می باشد. 

چنانچه ترکه میان وراث تقسیم نشده باشد، متقاضی در ابتدا؛ می بایست دادخواست تقسیم ترکه را به دادگاه تقدیم نماید. مطابق با ماده 300 امور حسبی، در صورت تعدد ورثه؛ هر یک از آن ها می تواند از دادگاه درخواست تقسیم سهم خود را از سهم سایر ورثه بخواهند. برای رسیدگی به دادخواست تقسیم ترکه، فرد می بایست گواهی انحصار وراثت را از شورای حل اختلاف دریافت نموده و این دادخواست را در دفاتر خدمات قضایی به ثبت برساند تا توسط دادگاه صالح به آن رسیدگی شود.

بعد از مشخص شدن سهم هر یک از وراث از ماترک متوفی، لازم است که بر طبق تقسیم صورت گرفته، سهم الارث افراد به آن ها تحویل داده شود. اگر در سهم الارث مشخص شده ورثه، کل مال در ید و اختیار یک یا چند تن از ورثه قرار داشته باشد و آن ها از تحویل سهم خودداری می نمایند، فرد می تواند دعوی مطالبه سهم الارث را با تقدیم دادخواست آن، علیه دیگر وراث متصرف مطرح نماید.

فروش ملک ورثه ای بدون رضایت یکی از وراث

در قسمت گذشته، به این پرسش پاسخ دادیم که اگر یکی از وراث سهمش را بخواهد، چه باید کرد؟؛ و در این خصوص توضیح دادیم که اگر تقسیم و دریافت سهم الارث به شیوه مذاکره امکان پذیر نباشد، متقاضی می بایست با توجه به تقسیم شدن یا نشدن ترکه، دادخواست تقسیم ترکه و دعوی مطالبه سهم الارث را مطرح نماید.

در برخی مواقع اتفاق می افتد که برخی از وراث که مال در ید آن ها می باشد، بدون رضایت سایرین اقدام به فروش ملکی ورثه ای نمایند. در خصوص صحت خرید و فروش ملک ورثه ای بدون رضایت یکی از وراث، در ابتدا می بایست به تعریف ملک ورثه ای پرداخته شود.

ملک ورثه ای به ملکی گفته می شود که مالک آن فوت شده و طبق قانون این ملک، به مالکیت وراث درآمده است. در صورتی که وراث بیش از یک نفر باشند؛ ملک موروثی به مالکیت مشاع آنان در می آید. بنابراین، در فروش و معالات این نوع مال، می بایست به احکام معاملات اموال مشاع مراجعه نمود.

مطابق با ماده 581 قانون مدنی، تصرفات هر یک از شرکا در صورتی که بدون اذن یا خارج از حدود اذن باشد، فضولی بوده و تابع مقررات معاملات فضولی خواهد بود. مطابق با این ماده، فروش ملک ورثه ای بدون رضایت یکی از وراث، در حکم معاملات فضولی می باشد. بنابراین، اگر یکی از وراث که در ملک ورثه ای سهم دارد، رضایت نداشته و معامله را رد کند، معامله فروش ملک ورثه ای، باطل تلقی می گردد.

آیا وراث می توانند سهم خود را جداگانه بفروشند؟

در قسمت گذشته، توضیح دادیم که ملک ورثه ای به ملکی گفته می شود؛ بعد از فوت صاحب آن، به ملکیت وراث درآمده است و این ملک، در حکم مال مشاع می باشد. یکی از سوالاتی که در این میان، برای افراد مطرح می شود این است که آیا وراث می توانند سهم خود را جداگانه بفروشند؟

در پاسخ به این پرسش می بایست به ماده 583 قانون مدنی، در خصوص فروش اموال مشاع مراجعه نمود. مطابق با این ماده: «هر یک از شرکا می‌ تواند بدون رضایت شرکای دیگر سهم خود را جزئا یا کلا به شخص ثالثی منتقل کند.» با توجه به این ماده، می توان چنین نتیجه گیری نمود که وراث می توانند سهم خود را جداگانه به فروش رسانند.

در فروش سهم وراث نسبت به مال مشاع، نیازی به اجاره سایر شرکا، که در واقع همان وراث می باشند، وجود ندارد. هم چنین، شریکی که قصد فروش مال خود را دارد میتواند تمام سهم را به فروش رسانده، یا این که انتقال را تنها نسبت به بخشی از سهم انجام دهد. 

تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث

در بخش های پیشین مقاله به این پرسش پاسخ دادیم که اگر یکی از وراث سهمش را بخواهد، چه باید کرد و هم چنین بیان نمودیم که هر یک از وراث می توانند بدون اجازه سایرین، همه یا بخشی از سهم خود را به فروش برسانند. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا  به توضیح تصرف ملک ورثه ای توسط یکی از وراث بپردازیم.

در صورتی که یکی از وراث و شریکان، ملک ورثه ای را به هر نحوی (از قبیل سکونت در ملک متوفی، ساختن بنا در آن، اجاره دادن و...) تصرف نموده باشد، سایر شرکا می توانند به منظور رفع تصرف، اقدامات قضایی انجام دهند. از جمله این اقدامات می توان به طرح دادخواست خلع ید مشاعی اشاره نمود.

به منظور طرح این دادخواست، در اختیار داشتن مدارکی نظیر گواهی انحصار وراثت، دادخواست خلع ید مشاعی و... الزامی است. برای طرح این دادخواست، متقاضی می بایست با ثبت نام در سامانه ثنا، به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نموده و دادخواست خود را علیه وارث متصرف ملک، به ثبت برساند.

در صورتی که دادگاه، دلایل و قرائن را کافی تشخیص دهد، حکم به خلع ید متصرف از ملک مشاع خواهد داد. در چنین صورتی مطابق با ماده ۴۳ قانون اجرای احکام مدنی؛ عمل می شود که بر اساس آن؛ در مواردی که حکم خلع ید علیه متصرف ملک مشاع به نفع مالک قسمتی از ملک مشاع صادر شده باشد از تمام ملک خلع ید می‌ شود، ‌ولی تصرف محکوم‌ له در ملک خلع ید شده، مشمول مقررات املاک مشاعی است.

نمونه دادخواست بر علیه یکی از وراث که حاضر به فروش و امضا نباشد

در بسیاری از مواقع پیش می آید، که عده ای از ورثه تمایل به فروش ملک ورثه ای داشته، اما یکی از وراث حاضر به فروش و امضا آن نمی گردد. در چنین، مواقعی می توان اقدام به تنظیم نمونه دادخواست بر علیه یکی از وراث که حاضر به فروش و امضا نباشد، نمود.

این دادخواست در واقع همان دادخواست فروش ملک مشاع می باشد. در این دادخواست، می بایست همانند سایر دادخواست های حقوقی، اطلاعاتی نظیر مشخصات خواهان، مشخصات خوانده، تعیین خواسته و شرح آن نگاشته شود. به منظور اطلاع هر چه بیشتر متقاضیان با محتوای این نوع دادخواست، در قسمت زیر یک نمونه دادخواست بر علیه یکی از وراث که حاضر به فروش و امضا نباشد؛ بیان گردیده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد خواستن سهم توسط یکی از وراث در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون خواستن سهم توسط یکی از وراث پاسخ دهند.