ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی

متن ماده 523 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 و 1375 به بیان جرم جعل و تزویر و نیز موجبات ضمان اختصاص داده شده است. در تفسیر و نکات حقوقی ماده ۵۲۳ بخش موجبات ضمان باید، بیان نمود که در مواردی که آسیبی که به شخص وارد آمده، مستند به عمل خود وی باشد، اذن دهنده ضامن تلقی نمی گردد.

قانون مجازات اسلامی، از جمله قوانین بسیار مهم در کشور می باشد که به بیان انواع جرائم و مجازات آن ها اختصاص داده شده است. این قانون برای آخرین بار در سال 1392 مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفت و اما کتاب پنجم آن، یعنی تعزیرات و مجازات های بازدارنده، به قوت خود باقی ماند و هم اکنون نیز، قانون مجازات در این بخش، همان قانون تعزیرات مصوب سال 1375 می باشد.

از جمله مواد مهم قانون مجازات اسلامی، ماده ۵۲۳ آن می باشد که شامل دو ماده 523 در قانون مجازات اسلامی جدید مصوب 1392 و ماده 523 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده، مصوب 1375، می شود. به توجه به یکسان بودن شماره این دو ماده، اطلاع از محتویان آن، برای ایجاد وجه تمایز میان آن ها، امری ضروری می باشد.

لذا در مقاله حاضر، متن ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی جدید 1392 و متن همین ماده در بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده، مصوب 1375، ارائه گردیده، شرح و تفسیر هر یک از این دو ماده، ذکر و به نکات حقوقی مهم آن ها، اشاره شده است. علاقمندان به منظور کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشند.

متن ماده 523 قانون مجازات اسلامی

قانون مجازات اسلامی از زمان تصویب خود، دچار تغییر و تحولاتی شده است که از جمله آن می توان به اصلاحات بخشی از این قانون در سال 92 اشاره نمود. با این حال؛ بخشی از مواد این قانون مربوط به تعزیرات مجازات های بازدارنده، هم چنان به قوت خود باقی ماند.

این امر سبب گردید، که در عمل، در بخشی از مواد، دو ماده با عدد یکسان ایجاد شود که از جمله آن می توان به متن ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی اشاره نمود که یکی متعلق به قانون مجازات جدید مصوب 1392 و دیگری، متعلق به بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده قانون مجازات، مصوب 1375 است. 

متن ماده 523 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 92 به موجبات ضمان اختصاص داده شده است که مطابق با آن: «هرگاه شخصی با اذن کسی که حق اذن دارد، وارد منزل یا محلی که در تصرف اوست، گردد و از ناحیه حیوان یا شیئی که در آن مکان است صدمه و خسارت ببیند، اذن ‌دهنده ضامن است، خواه آن شی یا حیوان قبل از اذن در آن محل بوده یا بعدا در آن قرار گرفته باشد و خواه اذن ‌دهنده نسبت ‌به آسیب ‌رسانی آن علم داشته باشد خواه نداشته باشد.»

اما متن ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی متعلق به بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده قانون مجازات، مصوب 1375، به توضیح جرم جعل می پردازد و بیان می دارد که: «جعل و تزویر عبارتند از: ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن ‌یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری ‌بدون اجازه صاحب آن و نظایر این ها به قصد تقلب.»

همچنین این ماده دارای یک تبصره نیز می باشد که به موجب آن: «در مواردی که آسیب مستند به مصدوم باشد؛ مانند آن که وارد شونده بداند حیوان مزبور خطرناک است و اذن ‌دهنده از آن آگاه نیست و یا قادر به رفع خطر نمی‌ باشد، ضمان منتفی است.»

شرح و تفسیر ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی

در قسمت گذشته به متن ماده 523 قانون مجازات اسلامی در قانون جدید یعنی مصوب سال 1392 و قانون مصوب سال 1375 پرداخته شد و توضیح داده شد که اگر چه شماره این دو ماده یکی است، اما متن آن دارای محتوای متفاوت می باشد. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به توضیح شرح و تفسیر ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی در قانون جدید و مصوب سال 1375 بپردازیم.

در شرح و تفسیر ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی سال 1392 باید بیان نمود که برای این که اذن دهنده، ضامن باشد، باید شروطی وجود داشته باشد. اولین شرط آن است که مصدوم، با اذن کسی که حق اذن دارد وارد محل شود. بنابراین، چنانچه اذن دهنده، حقی مبنی بر اجازه یا عدم اجازه ورود به محل، نداشته و شخص وارد محل شده و آسیب ببیند، فرد دارای حق اذن ضامن نیست.

شرط بعدی آن است که آسیب به شخص مصدوم، از جانب اشیا و حیوانی که در آن مکان است، به وجود آمده باشد. بنابراین، چنانچه آسیب از جانب انسان به شخص وارد شود، اذن دهنده ضامن نیست. هم چنین، در مواردی که آسیبی که به شخص وارد آمده، مستند به عمل خود وی باشد، اذن دهنده ضامن تلقی نمی گردد.

مهم ترین نکته در بیان شرح و تفسیر ماده 523 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات این است که موضوع جرم جعل باید نوشته، سند، مهر یا هر آن چیزی باشد که در متن قانون به آن اشاره شده است. همچنین، جرم جعل نسبت به اسناد، مدارک و مواردی که خود از پیش جعلی بوده اند، محقق نمی گردد.

نکات حقوقی ماده 523 قانون مجازات اسلامی

همانطور که پیش تر بیان شد، اصلاحاتی که در سال 92 بر روی مواد قانون مجازات اسلامی ایجاد گردید؛ موجب شد که عملا، برخی مواد دارای دو شماره یکسان، اما محتوای متفاوت باشند. از آن جایی که اطلاع از نکات حقوقی این دو ماده، در فهم بهتر آن، موثر می باشد، در این بخش از مقاله به نکات حقوقی ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی پرداخته شده است.

از جمله نکات حقوقی ماده 523 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1375 در بخش تعزیرات این است که قصد تقلب وجود داشته باشد. قصد تقلب در واقع همان، عنصر معنوی جرم است و وجود آن برای این که عملی جرم محسوب شود، ضروری می باشد.

یکی دیگر از نکات حقوقی این ماده این است که این تغییر باید روی یک سند یا نوشته معتبر و اصیل صورت گیرد؛ بنابراین، چنانچه این تغییر در سند غیر معتبر و غیر اصیل، رخ دهد، نمی توان آن را جعل محسوب نمود. هم چنین جعل نسبت به اسنادی که کپی باشد؛ امکان پذیر نیست.

مهم ترین نکته در بیان نکات حقوقی ماده 523 قانون مجازات اسلامی سال 92، مربوط به مصادیق شخص دارای حق اذن می باشد. منظور از شخص دارای حق اذن در این ماده، تنها مالک محل نبوده و این فرد می تواند افرادی نظیر نماینده قانونی، وکیل، ولی را نیز در برگیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تفسیر و نکات حقوقی ماده 523 قانون مجازات اسلامی در کانال تلگرام موضوعات کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تفسیر و نکات حقوقی ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی پاسخ دهند.