اعسار چیست

معسر کسی است که به دلیل نداشتن مال کافی برای پرداخت دیون خود، در دادگاه ادعای اعسار می نماید، به این صورت که درخواست اعسار خود را از طریق دفتر خدمات قضایی ثبت نموده و دادگاه درخواست اعسار وی را بررسی می کند و چنانچه شخص شرایط اعسار را داشته باشد، با درخواست وی موافقت به عمل می آید.

کسانی که به دادگاه ها و شورای حل اختلاف برای اقامه دعوی مراجعه می کنند، اغلب کلمه اعسار را شنیده اند. برای مثال زنی که از شوهرش بابت عدم پرداخت مهریه شکایت می کند و مرد ادعا می کند نمی تواند مهریه را بپردازد یا زمانی که کسی از دیگری بابت خسارتی که به مالش وارد شده است؛ شکایت می کند و محکوم می گوید قادر به پرداخت محکوم به (آنچه به آن محکوم شده است) نیست.

این افراد می توانند در صورت داشتن شرایط به خصوصی، ادعا کنند؛ معسر هستند و وضعیت مالی آن ها به گونه ای است که قادر به پرداخت هزینه محکوم شده نیستند. به این فرد معسر و به شرایطی که در آن قرار دارد اعسار می گویند. حال این سوال پیش می آید، که آیا فرد معسر محکوم به پرداخت دین می شود یا خیر؟

از این رو، در ادامه مقاله حاضر قصد داریم پس از پاسخ دادن به سوال اعسار چیست؛ و اینکه درخواست و حکم اعسار چه می باشد؛ به این سوال پاسخ دهیم که چه زمان می توان درخواست اعسار داد. سپس در مورد هزینه های دادرسی و همچنین اعسار نسبت به محکوم به پرداخته خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این مقاله با ما همراه باشید.

اعسار چیست

برای بیان معنی اعسار در حقوق باید گفت معنی کلمه اعسار، در لغت از عُسر گرفته شده است و به معنای رنج و سختی است. اعسار در حقوق به معنای این است که فرد از نظر مالی در وضعیتی است که امکان پرداخت بدهی هایش را ندارد. اعسار مخصوص افراد عادی است و نه تجار. یعنی اگر یک شرکت ( که یک شخصیت حقوقی است ) قادر به پرداخت بدهی خود نباشد، معسر نمی شود بلکه تنها افراد عادی هستند که می توانند معسر شوند. 

در واقع وقتی کسی به دلیل کافی نبودن مالش یا عدم دسترسی به آنها قادر نباشد بدهی و دین خود را بپردازد، معسر است و می تواند ادعای اعسار کند؛ اما این اعسار می تواند نسبت به دو موضوع مختلف باشد که شامل اعسار نسبت به هزینه دادرسی و یا اعسار نسبت به محکوم به است.

بنابراین در پاسخ به این پرسش که اعصار یعنی چه؟ و اعسار چیست؟ می توان گفت اعسار یعنی کسی که قادر به پرداخت بدهی خود نباشد، بنابراین معسر کسی است که قادر به پرداخت بدهی یا هزینه دادرسی و یا توانایی پرداخت بدهی های خود را نداشته باشد. حتی در اعسار فرد ممکن است توانایی پرداخت جریمه نقدی ای که به آن محکوم شده است را نیز نداشته باشد. اثبات اعصار در دادگاه بر عهده مدعی است.

درخواست اعسار چیست

در قسمت قبل توضیح دادیم که اعسار وضعیت شخصی است که از نظر مالی امکان پرداخت بدهی هایش را نداشته باشد. پس شخصی که به دلیل کافی نبودن مال و دارایی قادر به پرداخت بدهی و دین خود نباشد، معسر محسوب می شود.

شخصی معسر محسوب می شود که توانایی پرداخت هزینه دارسی را نداشته باشد، ماده 504 قانون آیین دادرسی مدنی شخص معسر را این گونه تعریف می کند: "معسر از هزینه دادرسی کسی است که به واسطه عدم کفایت دارایی یا عدم دسترسی به مال خود به طور موقت قادر به تادیه آن نیست". پس طبق این ماده شخص معسر که قادر به پرداخت هزینه های دادرسی نیست، می تواند دادخواست اعسار خود را ثبت نماید و در صورت موافقت؛ از تمام هزینه های دادرسی و یا بخشی از آن معاف شود، که میزان  هزینه دادرسی و تعرفه های خدمات قضایی در قانون بودجه مشخص می گردد.

شاید سوال بسیاری از متقاضیان این باشد که درخواست اعصار چیست؟ در واقع درخواست اعسار همان فرم درخواست می باشد، که می تواند توسط مدعی اعسار یا وکیل و یا نماینده قانونی وی پر شده و با مراجعه به دفتر خدمات قضایی و پر کردن فرم درخواست اعسار، ثبت گردد.

حکم اعسار در حقوق چیست

دادخواست اعسار شرایط حقوقی را برای معاف شدن معسر از پرداخت محکومیت های مالی و انواع بدهی ها و یا تقسیط بدهی و دین ایجاد می کند، تا افرادی که توانایی پرداخت هزینه های دادرسی و بدهی مالی خود را ندارند، بتوانند از شرایط تقسیط یا معافیت استفاده کنند.

حال ممکن است این سوال پیش بیاید که حکم اعسار در حقوق چیست؟ در پاسخ به این پرسش که حکم اعسار چیست؛ و معنی اعسار در حقوق چه می باشد می توان گفت؛ زمانی که شخصی به حکم دادگاه محکوم شده باشد و باید مقداری از مال خود را به دیگری بابت بدهی بپردازد، اما زمانی که شخص ادعای معسر بودن و عدم توانایی پرداخت می کند، ابتدا باید درخواست خود را ثبت کند.

دادگاه یا شورای حل اختلاف درخواست اعسار متقاضی را مورد بررسی قرار داده و چنانچه با درخواست وی موافقت نماید، حکم به اعسار صادر می کند. بنابراین در پاسخ به این پرسش که حکم اعسار در حقوق چیست؛ باید گفت همان حکم صادره از سوی دادگاه می باشد که در آن حکم به اعسار شخص داده می شود.

اعسار نسبت به هزینه دادرسی

وقتی کسی قصد دارد دعوایی در دادگاه مطرح کند باید دادخواست ثبت کند. ثبت دادخواست در دادگاه منوط به پرداخت هزینه هایی است. به این هزینه ها، هزینه دادرسی می گویند که با توجه به نوع و ارزش دعوی متفاوت است.

گاهی پیش می آید کسی که می خواهد دادخواست ثبت کند، تمکن مالی برای پرداخت هزینه دادرسی را ندارد. اعسار نسبت به هزینه دادرسی در شرایطی است که شخص معسر نسبت به پرداخت هزینه دادرسی است. قانون برای اینکه این دست از افراد که خود را محق می دانند اما قادر به پرداخت هزینه دادرسی نیستند راهی در نظر گرفته است که بر اساس آن فرد می تواند با اثبات اعصار نسبت به پرداخت هزینه دادرسی، از آن معاف شود. 

همانطور که در ماده 504 قانون آیین دادرسی مدنی آمده است، شخصی که معسر از پرداخت هزینه های دادرسی بوده و به دلیل عدم توانایی مالی قادر به پرداخت نبوده، می تواند با ثبت دادخواست اعسار، از پرداخت تمام یا بخشی از هرینه های دادرسی معاف شود.

اعسار نسبت به محکوم به

اعسار نسبت به پرداخت محکوم به، به این ترتیب است که کسی که به موجب حکم دادگاه محکوم به پرداخت مقدار مشخصی مال یا وجه نقد به دیگری شده است، ادعا کند توانایی پرداخت آن را ندارد. این عدم تمکن مالی یا اعسار می تواند نسبت به کل محکوم به باشد.

اعسار از پرداخت محکوم به یعنی مدعی به دلیل عدم توانایی مالی؛ توان پرداخت مالی را نداشته باشد و به اصطلاح معسر بوده و با ثبت دادخواست اعصار، درخواست تقسیط بدهی را بدهد، و نیز اگر این مساله در محکمه ثابت شود، لذا پرداخت محکوم به، با در نظر گرفتن توان مالی او تقسیط می گردد.

همانطور که گفته شد، اعسار به معنای عدم کفایت دارایی جهت پرداخت هزینه های دارسی، پرداخت بدهی و دیونات می باشد، که برای اثبات ادعای اعسار شخص؛ نیاز به مدارک و شواهدی بوده اعم از اینکه شخص استشهادیه کتبی ارائه نموده و یا دو شاهد معتبر و مطلع از زندگی و نحوه معیشت را جهت شهادت معرفی نماید. هم چنین شخص باید تمام اموال اعم از منقول و غیر منقول خود را نیز معرفی نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حکم و درخواست اعصار در کانال تلگرام سایر موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حکم و درخواست اعسار​ پاسخ دهند.