انواع تخلفات بانکی

انواع تخلفات بانکی را می توان به تخلفات اداری (نظیر اعمال و رفتار خلاف شئون شغلی یا اداری) و تخلفات مختص به بانک ها (مانند عدم اجرای مصوبات شورای پول و اعتبار) تقسیم نمود. مرجع رسیدگی به این تخلفات بر حسب نوع تخلف متفاوت بوده و افراد می توانند با پر کردن نمونه دادخواست، دعوی خود بر علیه بانک را مطرح نمایند.

جرائم و تخلفاتی که در جامعه رخ می دهد، ممکن است توسط سازمان و نهادهای مختلف نیز صورت گیرد که از جمله این نهادها، می توان به بانک اشاره نمود. از آن جا که این جرائم دارای جنبه اقتصادی بوده و با پول و پس اندازهای افراد در ارتباط است، رسیدگی به این نوع جرائم اهمیت دو چندان می یابد.

به منظور طرح دعوا علیه بانک، به دلیل تخلفات ارتکابی، شخص می بایست از انواع این تخلفات اطلاع داشته و با شرایط و مدارک لازم برای این امر آشنایی داشته باشد. همچنین، اطلاع از نحوه طرح دعوا بر علیه بانک و مرجع رسیدگی کننده به آن، از دیگر اطلاعات لازم در این خصوص می باشد.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که انواع تخلفات بانکی چیست؟ و انواع دعاوی بانکی چه می باشد؛ به بیان شرایط و مدارک لازم برای آن بپردازیم. سپس در خصوص نحوه طرح دعوا بر علیه بانک و مرجع رسیدگی به تخلفات بانکی صحبت خواهیم کرد و در انتها، یک نمونه طرح دادخواست علیه بانک ارائه خواهد گردید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

انواع تخلفات بانکی چیست؟

مطابق ماده 1 قانون بانکداری مصوب 1334، بانک موسسه ای است که به صورت شرکت سهامی مطابق قانون تجارت تشکیل شده و بر اساس مواد این قانون به عملیات بانکی اشتغال‌ می ورزد. بانک ها علاوه بر قبول سپرده و افتتاح حساب جاری و اعطای اعتبار می‌ توانند طبق اساسنامه خود در حدود مقررات این قانون یک یا چند‌ رشته از عملیات ذیل را نیز انجام دهند:

معاملات مربوط به بروات و سفته.

عملیات مربوط به سهام و اسناد و برگ های بهادار دیگر.

نقل و انتقال وجوه در داخله.

معاملات ارزی.

معاملات فلزات گرانبها (‌با رعایت قوانین مربوطه).

قبول امانات.

اجاره صندوق امانات.

تضمین و صدور ضمانت‌ نامه.

در کنار مزایا و خدمات مختلفی که بانک به مردم ارائه می دهد، ممکن است که این نهاد، مرتکب تخلفات مختلفی نیز شود. در این میان، ممکن است که این پرسش در ذهن برخی افراد مطرح شود که اقسام و انواع تخلفات بانکی چیست؟ و این تخلفات در چه حوزه هایی رخ می دهند؟ در پاسخ به این پرسش می توان بیان داشت که تخلفات صورت گرفته توسط بانک ها را می توان به انواع مختلفی تقسیم بندی که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

تخلفات اداری: به طور کلی هر نوع انحراف از شیوه های صحیح و قانونی انجام وظایف و استفاده نامشروع از موقعیت شغلی را تخلف اداری می گویند. کارمندان و کارکنان بانک ها نیز از این قاعده مستثنی نبوده و تخلفات آن ها می تواند شامل موارد زیر شود: اعمال و رفتار خلاف شئون شغلی یا اداری، ایراد تهمت و افترا، هتک حیثیت، اخاذی، اختلاس، افشای اسرار و اسناد محرمانه اداری، گرفتن وجوهی غیر از آنچه در قوانین و مقررات تعیین شده و یا اخذ هرگونه مالی که در عرف رشوه خواری تلقی می شود و.... 

تخلفات مختص به بانک ها: با توجه به ساختار و وظایف خاص بانک ها، انجام برخی تخلفات تنها از جانب این نهاد امکان پذیر می باشد که از جمله آن می توان به عدم اجرای مصوبات شورای پول و اعتبار، عدم افتتاح حساب، عدم تحویل مدارک و تضامین بانکی، تخلفات بانکی مربوط به اعطای تسهیلات و... اشاره نمود.

انواع دعاوی بانکی چیست؟

در قسمت گذشته، به این پرسش پاسخ دادیم که انواع تخلفات بانکی چیست و در این خصوص بیان نمودیم که تخلفات بانکی را می توان به دو نوع تخلفات اداری و تخلفات مختص بانک ها تقسیم نمود. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به سوال پاسخ دهیم که انواع دعاوی بانکی چیست؟

دعاوی بانکی به دعاوی و پرونده هایی گفته می شود که در آن، یکی از طرفین دعوا بانک بوده و یا موضوع دعوی، مربوط به وظایف و مسئولیت های بانک باشد. در یک تقسیم بندی، می توان دعاوی بانکی را از جهت طرفین دعوا، در سه دسته مختلف تقسیم بندی نمود که این دسته های عبارتند از:

دعاوی بانک علیه بانک

دعاوی بانک علیه اشخاص حقیقی و حقوقی

دعاوی اشخاص حقیقی و حقوقی علیه بانک

در این میان برخی دعاوی بانکی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند که از جمله آن می توان به دعوای فک رهن، دعوای الزام به ارائه مفاصای وام، دعوای ابطال شروط قرارداد بانکی، دعوای استرداد ارائه یا سایر اسناد و... اشاره نمود که به منظور آشنایی علاقمندان، در قسمت زیر، توضیحاتی در خصوص مهم ترین دعاوی بانکی بیان می شود:

دعوای فک رهن: در اغلب موارد بانک به‌ عنوان ضمانت برای دریافت وام، یک ملک را به صورت رهنی از متقاضی دریافت وام اخذ می نماید. در صورتی که مشتری به کلیه تعهدات خود عمل کرده و اقساط وام را در زمان صحیح خود پرداخت کند، بانک موظف است ملک را فک رهن کند. در صورتی‌ که بانک به هر دلیلی از انجام این عمل خودداری کند، وام گیرنده می تواند با ارائه مدارک، به طرح دعوای فک ملک علیه بانک بپردازد.

دعوای ارائه مفاصای وام: اگر متقاضی دریافت وام مبلغی را تحت عنوان وام از بانک اخذ نموده و متوجه شود که بانک، در محاسبه سود اشتباه کرده یا اینکه در بازپرداخت وام و ارائه برگه تسویه مشکلی بروز نماید و بانک حاضر به پاسخگویی و ارائه مدارک و اسناد (جهت اثبات صحیح بودن) نباشد، شخص می تواند دعوای الزام به ارائه مفاصای وام را در برابر بانک مطرح نماید.

دعوای ابطال شروط قرارداد بانکی: یکی از مهم ترین دعاوی مطرح شده علیه بانک ها، دعوای ابطال شروط قرارداد بانکی می باشد. در این نوع دعوا، اگر شخص متوجه شود که در قرارداد منعقده وی با بانک، بندها و شروطی وجود دارد که برخلاف قانون و بخشنامه های بانکی نگارش شده، می تواند به طرح شکایت پرداخته و خواستار ابطال شروط قرارداد بانکی شود.

شرایط و مدارک لازم برای طرح دعوا علیه بانک

ماهیت فعالیت در صنعت بانکداری این امر را ایجاب می کند که دولت، با وضع قوانین و مقررات و هم چنین انجام نظارت، فعالیت های بانک ها را کنترل نماید. با این حال مواردی پیش می آید که بانک ها بدون توجه به قوانین و مقررات اقدام به انجام اعمال مختلفانه نموده که همین امر، زمینه طرح دعوا علیه آن ها را فراهم می آورد.

به منظور طرح دعوا علیه بانک ها متقاضی می بایست شرایط و ضوابط موردنیاز در این خصوص را رعایت کرده و مدارک لازم را گردآوری نماید. به منظور آشنایی علاقمندان، در این بخش از مقاله به بیان شرایط و مدارک لازم برای طرح دعوا علیه بانک پرداخته شده است.

از جمله شرایط مورد نیاز برای طرح دعوا علیه بانک، اطلاع شاکی از آیین نامه ها، مصوبه های بانکی و همچنین رویه بانکی و دستورالعمل های مربوط به بانک می باشد؛ زیرا در بسیاری از موارد پیش می آید که عدم آگاهی متقاضی با مقررات بانکی، سبب رد دعوا یا صدور حکم به نفع بانک شده است. علاوه بر این، وقوع تخلف از جانب بانک، از دیگر شرایط اصلی برای طرح دعوی علیه بانک می باشد.

به غیر شرایط مذکور، برای طرح دعوی علیه بانک، شخص باید شرایط و ضوابطی را به صورت کلی رعایت نماید که شامل داشتن اهلیت، ثبت نام در سامانه ثنا (برای طرح شکایت حقوقی و کیفری ثبت نام در سامانه ثنا و احراز هویت در آن الزامی است)، ارائه اسناد و مدارک لازم و... می باشد.

همچنین، در این میان شاکی می بایست اسناد و مدارکی را در این خصوص تهیه نموده و به مراجع ذی صلاح ارائه نماید که از جمله این مدارک می توان به مدارک هویتی (شناسنامه، کارت ملی، عکس و...)، مدارک دال بر اثبات تخلف بانک (مانند اصل سند قرارداد منعقده میان بانک و متقاضی)، اطلاعات حساب بانکی و... اشاره نمود.

نحوه طرح دعوا بر علیه بانک

در بخش های پیشین مقاله توضیحات جامع و کاملی در خصوص انواع تخلفات بانکی، انواع طرح دعوی علیه بانک، شرایط و مدارک لازم در این خصوص صحبت نموده و بیان کردیم که یکی از شرایط اصلی برای طرح دعوا علیه بانک، اطلاع از مصوبات و مقررات بانکی است. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به نحوه طرح دعوا بر علیه بانک بپردازیم.

نحوه طرح دعوا علیه بانک، تا حد زیادی بیستگی به نوع دعوا داشته و با توجه به آن تعیین می شود. به طور مثال چنانچه کارکنان بانک دولتی مرتکب تخلفات اداری شده و فرد قصد طرح دعوا علیه بانک را داشته باشد، می بایست شکایت خود را در دیوان عدالت اداری مطرح نماید.

همچنین، از آن جایی که مرجع رسیدگی به تخلفات موضوع ماده 44 قانون پولی و بانکی کشور، مصوب سال 1351 و صدور حکم، به عهده هیئت انتظامی بانک ها واگذار شده است، افراد می بایست به منظور طرح شکایت از تخلفات این ماده، مطابق آیین نامه آن، به طرح شکایت نزد هیئت انتظامی بانک ها بپردازند.

همچنین، وجود مراجع فوق، برای طرح شکایت از تخلفات بانک ها، مانع از حق متقاضی برای طرح دعوی از اعمال مجرمانه اشخاص (اعم از بانک ها) در مراجع قضایی تحت نظارت قوه قضائیه (نظیر دادگاه ها) نخواهد بود. همچنین، افراد می توانند کلیه شکایات و درخواست های خود را در سامانه اینترنتی تحت عنوان سامانه ارتباط مردمی بانک مرکزی به آدرس crm.cbi.ir مطرح نمایند. 

مرجع رسیدگی به تخلفات بانکی

در قسمت گذشته، در خصوص نحوه طرح دعوا بر علیه بانک صحبت نموده و بیان کردیم که نحوه طرح شکایت، بر اساس نوع تخلف ارتکابی متفاوت می باشد. یکی از سوالاتی که ممکن است در رابطه با تخلفات بانکی مطرح شود این است که مرجع رسیدگی به تخلفات بانکی و رسیدگی به آن چه نهادی می باشد؟

در پاسخ به این پرسش باید بیان داشت که با توجه به این که متقاضی، شکایت خود را بر علیه بانک و کارمندان آن در چه نهادی مطرح می نماید، مرجع رسیدگی به آن نیز متفاوت می باشد. در صورتی که فرد، تخلفات اداری کارمندان بانک دولتی را به دیوان عدالت اداری گزارش داده و خواهان رسیدگی به آن در این دیوان باشد، مرجع رسیدگی کننده نیز همین دیوان خواهد بود.

مرجع رسیدگی کننده به تخلفات موضوع ماده 44 قانون پولی و بانکی کشور، هیئت انتظامی بانک ها می باشد. هم چنین، در مواردی که شخص شکایت حقوقی یا کیفری را علیه تخلفات بانکی مطرح می نماید، رسیدگی به آن جزو صلاحیت های ذاتی دادگاه های قضایی تحت نظارت قوه قضائیه است و این دادگاه ها مرجع رسیدگی به پرونده مطروحه می باشند. همچنین در این خصوص لازم به ذکر است که افراد می توانند با تماس با شماره 096300 اخبار و اطلاعات خود در رابطه با جرایم و تخلفات بانکی با ستاد خبری پلیس امنیت اقتصادی در میان بگذارند.

نمونه طرح دادخواست علیه بانک

به منظور طرح نمونه دادخواست علیه بانک، متقاضیان می بایست با محتوا و مندرجات این نمونه دادخواست ها آشنا بوده تا مرجع رسیدگی کننده به دادخواست آن ها ترتیب اثر بدهد. توجه به این نکته ضروری است که متقاضی می بایست با توجه به شرایط و موضوع پرونده خود، مندرجات و مفاد نمونه طرح دادخواست علیه بانک را تغییر دهد. در ضمن، آشنایی و اطلاع از مقررات تخلفات بانکی امری الزامی در خصوص تنظیم دادخواست مذکور می باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد انواع و مرجع رسیدگی تخلفات بانکی در کانال تلگرام موضوعات تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون انواع و مرجع رسیدگی تخلفات بانکی پاسخ دهند.