غرما در حقوق چیست

مقصود از غرما در حقوق، بستانکاران یا همان طلبکاران است و این عبارت بیشتر در خصوص طلبکاران تاجر و شرکت تجارتی ورشکسته مطرح می شود. وارد شدن در دایره غرما و سهم غرمایی نیز به ترتیب به این معنی بوده که فرد از طلبکاران ورشکسته محسوب شده و می تواند به نسبت طلب خود از اموال و دارایی ورشکسته سهم ببرد.

ورشکستگی یکی از حالت های پیشبینی شده در قانون تجارت در خصوص تجار و شرکت های تجاری است و به حالتی گفته می شود که تاجر یا شرکت تجارتی از تادیه دیون حال خویش عاجز شوند و به نوعی مخارج آن ها بیش از درآمدشان باشد.

در بحث ورشکستگی در پی تعیین تکلیف در خصوص نحوه پرداخت دیون و بدهی های تاجر و شرکت تجارتی ورشکسته در قانون تجارت، بحثی تحت عنوان غرما، سهم غرمایی و غرمایی کردن مطرح می گردد که تمامی طلبکاران یک تاجر یا شرکت ورشکسته، باید از چیستی این مفهوم، سهم غرمایی و شرایط وارد شدن در دایره غرما مطلع باشند تا بتوانند به راحتی نسبت به مطالبه طلب و احقاق حق خود اقدام کنند.

از این رو در مقاله حاضر، توضیح داده شده که غرما در حقوق چیست ؟ و وارد غرما شدن یعنی چه؛ سپس، تعداد طبقات غرما و مقصود از سهم غرمایی ذکر گریده است که علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانند ادامه متن مقاله را دنبال کنند.

غرما در حقوق چیست ؟

یکی از رایج ترین اصطلاحات در عالم حقوق به ویژه حقوق تجارت، غرما است و علی رغم اینکه قانون گذار این واژه را هم در قانون مدنی و هم در قانون تجارت به کار برده، تعریف روشن و مشخصی از آن ارائه نکرده است. لذا، در این تیتر از مقاله، به این پرسش که مقصود از غرما در حقوق چیست ؟ پاسخ داده خواهد شد. 

با در نظر گرفتن موادی از قانون مدنی و قانون تجارت که لغت غرما در آن ها به کار رفته، همچنین با مراجعه به فرهنگ لغت، می توان گفت مقصود از غرما، طلبکاران می باشد. به عنوان مثال، ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی مقرر می دارد:

"زوجه در هر حال می‌ تواند برای نفقه زمان گذشته خود، اقامه دعوی نماید و طلب او از بابت نفقه مزبور، طلب ممتازه بوده و در صورت‌ افلاس یا ورشکستگی شوهر، زن مقدم بر غرما خواهد بود، ولی اقارب فقط نسبت به آتیه می‌ توانند مطالبه نفقه نمایند."

در عالم حقوق تجارت نیز ماده 514 قانون تجارت مقرر می دارد: «طلبکارهایی که رهینه در دست دارند، فقط در صورت غرما، برای یادداشت قید می شوند.» در این ماده نیز مقصود از غرما، بستانکاران تاجر و شرکت تجارتی ورشکسته است.

وارد غرما شدن یعنی چه؟

برای توضیح این امر که از نظر قانونی وارد غرما شدن یعنی چه؟ باید ماده 251 قانون تجارت را مد نظر قرار داد که مقرر می دارد: "هر گاه چند نفر از مسئولین برات ورشکست شوند، دارنده برات می‌ تواند در هر یک از غرما یا در تمام غرما برای وصول تمام طلب خود (‌وجه برات و متفرعات و مخارج قانونی) داخل شود تا اینکه طلب خود را کاملا وصول نماید."

بنابراین، وارد شدن در دایره غرما یعنی اینکه فرد جزو بستانکاران تاجر یا شرکت تجارتی ورشکسته لحاظ خواهد شد و می تواند بر حسب اینکه در کدام یک از طبقات غرما قرار گیرد، برای وصول طلب خود از فرد ورشسکته، اقدام نماید. تقسیم اموال میان غرما مطابق اولویت بندی ذکر شده در ماده 58 قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی صورت می گیرد.

بر اساس صدر ماده فوق الذکر، طلبکاران ورشکسته (به جز طلبکاران دارای رهینه) به پنج طبقه مختلف تقسیم گردیده و تقسیم اموال می بایست مطابق با این تقسیم بندی صورت گیرد. یعنی زمانی که فرد وارد غرما می شود، بر اساس اینکه در کدام یک از طبقات غرما قرار گیرد، برای دریافت طلب خود الویت خواهد داشت.

غرما به چند طبقه تقسیم می شوند؟

در پاسخ به این پرسش که غرما به چند طبقه تقسیم می شوند؟ باید گفت، بر اساس ماده 58 قانون تصفیه امور ورشکستگی، غرما به پنج طبقه قابل تقسیم هستند که در زیر، با رجوع به ماده مذکور، این طبقات نام برده شده و در خصوص آن ها، توضیح داده خواهد شد.

در طبقه اول؛ خدمه خانه، از جهت پرداخت حقوق شان برای مدت سال آخر قبل از توقف؛ خدمتگزاران بنگاهی که ورشکسته شده، از جهت پرداخت حقوقشان برای مدت شش ماه قبل از توقف و کارگران روزمزد یا دریافت کننده دستمزد به صورت هفتگی، از جهت دستمزدشان برای مدت سه ماه قبل از توقف، قرار دارند و در دریافت طلب، بر سایر طبقات مقدم هستند.

در طبقه دوم؛ اشخاصی که مال آن ها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره ورشکسته بوده قرار دارند و طلب آن ها در صورتی مقدم بر سایر طبقات است که توقف در ورشکستگی، در دوره قیمومت یا ولایت و یا در ظرف یکسال از انقضای آن اعلام شده‌ باشد. 

در طبقه سوم؛ اشخاصی همچون پزشک و داروفروش و افرادی قرار دارند که در راستای مداوای مدیون و خانواده اش در ظرف سال قبل از توقف، خدمتی ارائه داده و مبالغی را پرداخت کرده اند و بدین سبب از فرد طلب کارند.

درطبقه چهارم؛ زن از جهت مطالبه نفقه و مطالبه مهریه قرار دارد که در خصوص زن و مهریه اش، وجود دو شرط ضروری است؛ اول اینکه مهریه او تا میزان ده هزار ریال بوده و دوم اینکه ازدواج حداقل 5 سال قبل از توقف واقع شده باشد. در صورتی که مبلغ مهریه مازاد بر مبلغ مذکور باشد، نسبت به مازاد، جزو سایر دیون محسوب ‌می شود.

در طبقه پنجم ‌سایر بستانکاران قرار دارند.

باید در نظر داشت، بستانکارانی که دارای وثیقه ‌اند چون در قبال طلب خود، رهینه دارند یعنی مال منقول مرهونه ای را از تاجر اخذ نموده اند، می توانند با رعایت شرایطی، تمام طلب تصدیق شده خود را از دارایی تاجر ورشكسته اخذ کنند و مستفاد از ماده 514 قانون تجارت، فقط نام آن ها در لیست غرما ذکر می گردد ولیکن در واقع، غرما در مفهومی که مد نظر قانون تجارت و ماده 58 قانون تصفیه امور ورشکستگی است، محسوب نمی شوند.

سهم غرمایی یعنی چه؟

پس از توضیحاتی که در خصوص چیستی غرما در عالم حقوق، وارد شدن در دایره غرما و تعداد طبقات آن داده شد، در این بخش از مقاله حقوقی دینا، به این پرسش که سهم غرمایی یعنی چه؟ پاسخ داده خواهد شد. برای توضیح سهم غرمایی نیز همچون تیتر های قبل، باید مواد قانون تجارت، قانون مدنی و قانون تصفیه امور ورشکستگی را مد نظر قرار داد.

در یک جمع بندی کلی و بر اساس آنچه در قوانین فوق الذکر آمده، می توان گفت که مقصود از سهم غرمایی یعنی دریافتی هریک از طلبکاران از اموال و دارایی تاجر، به ترتیب آنچه در قانون آمده است که معمولا، به نسبت طلب و سهم شان، به آن ها تعلق می گیرد.

 در صورتی که تاجر ورشکسته به تقلب نباشد، مورد برخی از حمایت های قانونی ذکر شده در قوانینی نظیر قانون تجارت می گیرد که از جمله آن ها می توان به انعقاد قرارداد ارفاقی اشاره کرد که با هدف تسهیل پرداخت دیون طلبکاران و با موافقت آن ها منعقد می گردد که علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در این باره می توانند مقاله لینک شده در قسمت در ادامه بخوانید را مطالعه کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص مفهوم غرما در حقوق و سهم غرمایی در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مفهوم غرما در حقوق و سهم غرمایی پاسخ دهند.