ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی

متن ماده 709 قانون مجازات اسلامی، به بیان میزان دیه بر حسب شدت آسیبی که جراحت به پوست، گوشت و استخوان مجروح وارد نموده، پرداخته است. در تفسیر و نکات حقوقی این ماده باید گفت، اگر هر یک از جراحت ‌های ماده ۷۰۹، با یک ضربه به ‌وجود آید که از حیث عمق متعدد باشد، یک جراحت محسوب می‌ شود و دیه جراحت بیشتر را دارد.

دیه یا خون بها، به مال یا پولی گفته می شود که به سبب کشتن فرد یا نقص عضو وی، به کسی که صدمه دیده‌ است یا در صورت عدم وجود او، به بازماندگان وی پرداخت می گردد. یکی از انواع دیه، جراحات وارده به سر و صورت می باشد که در ماده 709 قانون مجازات اسلامی احکام آن بیان گردیده است.

از آن جایی که میزان دیه پرداختی به شخص آسیب دیده، بر حسب میزان جراحت وی متفاوت می باشد، متقاضی می بایست با انواع و میزان آسیب دیدگی جراحات که در ماده ۷۰۹ بیان گردیده، آشنایی داشته باشند. علاوه بر این، این ماده، دارای تبصره های بسیاری نیز می باشد که این امر به نوبه خود، بر اهمیت اطلاع از متن ماده 709 قانون مجازات اسلامی می افزاید.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر قصد داریم، ابتدا به بیان متن ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی بپردازیم. سپس، در خصوص شرح و تفسیر این ماده توضیحاتی ارائه خواهیم کرد و در پایان نیز، نکات حقوقی ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی توضیح داده خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر، در این خصوص با ما همراه باشید.

متن ماده 709 قانون مجازات اسلامی

در فقه و حقوق ایران، دیه به دو قسم تقسیم شده است که شامل دیه فوت و دیه اعضای بدن می شود. دیه جنایت عمدی و شبه‌ عمدی بر عهده خود مرتکب است، اما در جنایت خطای محض در صورتی‌ که جنایت با بینه یا قسامه یا علم قاضی ثابت شود، پرداخت دیه برعهده عاقله است و اگر با اقرار مرتکب یا نکول او از سوگند یا قسامه ثابت شد، بر عهده خود مرتکب می باشد. مطابق متن ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی و تبصره های آن، جراحات سر و صورت و دیه آن ها به ‌ترتیب ذیل است:

حارصه: خراش پوست بدون آن که خون جاری شود، یک ‌صدم دیه کامل

دامیه: جراحتی که اندکی وارد گوشت شود و همراه با جریان کم یا زیاد خون باشد، دو‌ صدم دیه کامل

متلاحمه: جراحتی که موجب بریدگی عمیق گوشت شود، لکن به پوست نازک روی استخوان نرسد، سه‌ صدم دیه کامل

سمحاق: جراحتی که به پوست نازک روی استخوان برسد، چهار‌ صدم دیه کامل

موضحه: جراحتی که پوست نازک روی استخوان را کنار بزند و استخوان را آشکار کند، پنج ‌صدم دیه کامل

هاشمه: جنایتی که موجب شکستگی استخوان شود، اگر چه جراحتی را تولید نکند، ده ‌صدم دیه کامل

منقله: جنایتی که درمان آن جز با جا به ‌جا کردن استخوان میسر نباشد، پانزده ‌صدم دیه کامل

مامومه: جراحتی که به کیسه مغز برسد، یک ‌سوم دیه کامل

دامغه: صدمه یا جراحتی که کیسه مغز را پاره کند، که علاوه‌ بر دیه مامومه، موجب ارش پاره ‌شدن کیسه مغز نیز می‌ باشد.»

مطابق با تبصره یک این ماده، جراحات گوش، بینی، لب، زبان و داخل دهان، در غیر مواردی که برای آن دیه معین شده است، در حکم جراحات سر و صورت است. همچنین، بر اساس تبصره دو، ملاک دیه در جراحت ‌های مذکور، مقدار نفوذ جراحت بوده و طول و عرض آن تاثیری در میزان دیه ندارد.

تبصره سه این ماده بیان می دارد: «جنایت بر گونه در صورتی‌ که داخل دهان را نمایان نسازد، موجب یک‌ بیستم دیه کامل و اگر به ‌نحوی باشد که داخل دهان را نمایان سازد، نرخ دیه یک‌ پنجم دیه کامل است. در این مورد چنانچه پس از بهبودی جراحت، اثر و عیب فاحشی، در صورت باقی بماند، علاوه ‌بر آن، یک بیستم دیه دیگر نیز باید پرداخت شود.»

همچنین، بر اساس تبصره چهار این ماده، هرگاه جنایت موضحه صورت بعد از التیام، اثری از خود بر جای بگذارد، علاوه بر دیه موضحه، یک هشتادم دیه کامل نیز ثابت است و هرگاه جنایت در حد موضحه نبوده و بعد از التیام اثری از آن باقی بماند، علاوه بر دیه جنایت، یک ‌صدم دیه کامل نیز ثابت است و چنانچه جنایت، شکافی در صورت ایجاد کند دیه آن هشت صدم دیه کامل است.

شرح و تفسیر ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی

در قسمت گذشته، به متن ماده 709 قانون مجازات اسلامی و تبصره های آن پرداخته و بیان نمودیم که بر حسب شدت آسیب دیدگی و جراحت و بسته به این که آسیب، چه مقدار از پوست، گوشت و استخوان مجروح را زخمی کرده باشد، میزان دیه آن نیز متفاوت می باشد. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به بیان شرح و تفسیر ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی بپردازیم.

اولین نکته در بیان شرح و تفسیر و نکات حقوقی ماده 709 قانون مجازات اسلامی این است که مطابق با ماده هفتصد و ده همین قانون، زمانی که یکی از جراحت‌ های مذکور در بندهای (الف) تا (ث) ماده ۷۰۹ این قانون، در غیر سر و صورت واقع شود، در صورتی ‌که آن عضو دارای دیه معین باشد، دیه به حساب نسبت ‌های فوق از دیه آن عضو تعیین می‌ شود و اگر آن عضو دارای دیه معین نباشد، ارش ثابت است.

همچنین، اگر هر یک از جراحت ‌های ذکر شده در ماده ۷۰۹ این قانون با یک ضربه به ‌وجود آمده باشد که از حیث عمق متعدد باشد، یک جراحت محسوب می‌ شود و دیه جراحت بیشتر را دارد، لکن اگر با چند ضربه ایجاد شود مانند زمانی که با یک ضربه حارصه ایجاد شود و با ضربه دیگر آن جراحت به موضحه مبدل شود؛ برای هر جراحت، دیه مستقل ثابت است، خواه مرتکب هر دو جنایت یک نفر خواه دو نفر باشد.

نکات حقوقی ماده 709 قانون مجازات اسلامی

متقاضیانی که خواهان دریافت دیه خود، بر اساس مدرجات ماده 709 قانون مجازات می باشند یا افرادی که مرتکب جنایاتی شده اند که دیه آن بر حسب ماده ۷۰۹ قانون مجازات، محاسبه می شود؛ می بایست علاوه بر متن و تفسیر این ماده از نکات آن نیز اطلاع داشته باشند. به همین دلیل این بخش از مقاله به بیان نکات حقوقی ماده 709 قانون مجازات اسلامی اختصاص داده شده است.

اولین نکته از نکات حقوقی ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی این است که مبالغ کلیه دیات ذکر شده در این ماده، بر حسب درصدی از دیه کامل انسان محاسبه می شود. مبلغ دیه کامل انسان هر ساله توسط کارشناسان محاسبه گردیده و در اختیار قوه قضائیه کشور قرار می‌ گیرد، تا به طور رسمی، اعلام و به اجرا گذاشته شود.

هم چنین، به موجب ماده چهارصد و پنجاه دو قانون مجازات اسلامی، دیه، حسب مورد حق شخصی مجنی علیه یا ولی دم است و احکام و آثار مسئولیت مدنی یا ضمان را دارد. ذمه مرتکب جز با پرداخت دیه، مصالحه، ابراء و تهاتر، بری نمی شود. علاوه بر این، در مواردی که دو یا چند نفر به ‌نحو اشتراک مرتکب جنایت موجب دیه (از جمله دیات ذکر شده در ماده ۷۰۹) گردند، حسب مورد شریک جرم و یا عاقله وی می بایست با شریکان دیگر، به‌ ‌طور مساوی مکلف به پرداخت دیه شوند.

نکته دیگر از نکات حقوقی ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی این است که ادله اثبات دیه در مورد دیات ماده 709 قانون مجازات اسلامی، همان ادله اثبات دیه مذکور در ماده چهارصد و پنجاه و چهار می باشد که بیان می دارد: «ادله اثبات دیه، علاوه بر قسامه، همان ادله اثبات دیون و ضمان مالی است.»

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد تفسیر متن ماده 709 قانون مجازات اسلامی در کانال تلگرام موضوعات کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون تفسیر متن ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی پاسخ دهند.