حدود اختیارات وکیل دادگستری

حدود اختیارات وکیل دادگستری در وکالتنامه، در خصوص تمام موارد مربوط به دادرسی می باشد، مگر مواردی که در وکالتنامه تصریح نشده یا به موجب قانون، ممنوع بوده و یا موکل، وکالت در آن ها را اعطا نکرده است. ادای شهادت، اقرار و سوگند، از استثنائات حدود اختیارات وکیل دادگستری هستند.

یکی از حقوقی که برای خواهان و خوانده، شاکی و مشتکی عنه یک پرونده حقوقی و کیفری، در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری، پیش بینی شده است، حق انتخاب آزادانه و داشتن وکیل دادگستری می باشد. وکیل قضایی یا وکیل دادگستری، شخصی بوده که در رشته حقوق تحصیل کرده و دارای پروانه وکالت می باشد. 

زمانی که شخصی، برای اقامه دعوا در دادگاه، وکیلی انتخاب می کند، اصل بر این است که وکیل، کلیه اختیارات لازم را برای اقامه دعوا را داشته باشد تا بتواند هم اقامه دعوا نماید، هم از دعوا دفاع کند. اما، با این وجود، حدود و اختیارات وکیل دادگستری، ضمانت اجرای خروج وی از این حدود و استثنائات اختیارات او، در قانون، پیش بینی شده و از آنجا که برخی افراد، به علت ناآگاهی از این موضوع، در قراردادهای وکالت خود با یک وکیل، متضرر می شوند، باید نسبت به حدود اختیارات وکیل دادگستری در وکالتنامه​ آگاه باشند.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم بگوییم که حدود اختیارات وکیل دادگستری در وکالتنامه و بر اساس قانون، چیست و سپس، استثنائات آن و ضمانت اجرای خروج از این حدود را توضیح دهیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

حدود اختیارات وکیل در قانون

برای توضیح حدود اختیارات وکیل، اعم از وکیل شهرداری، خانواده و ... در قانون، ابتدا باید، مفهوم وکالت و یکی از انواع وکالت که وکالت مطلق و مقید می باشد را توضیح دهیم. سپس، حدود و اختیارات وکیل را بگوییم. وکالت، یکی از انواع عقود معین، در قانون مدنی بوده که دارای نامی مشخص و تشریفات انعقاد مخصوص به خود می باشد. هر شخص، می تواند، برای انجام امور حقوقی و قضایی خود، یک وکیل دادگستری اختیار کند یا جهت انجام برخی امور کاری و اداری، به یک شخص معمولی، غیر از وکیل دادگستری، وکالت کاری که به آن، وکالت مدنی می گویند، اعطا نماید. 

اعطای وکالت، به موجب عقد وکالت، صورت گرفته و به این معنا می باشد که وکیل، نماینده موکل، در انجام امر مورد وکالت است. وکالت دادن، می تواند، به صورت مطلق باشد یا به صورت مقید و همین موضوع، باعث می شود که یکی از انواع وکالت که شامل وکالت مطلق و وکالت مقید است، شکل بگیرد. وکالت مطلق، به این معنا است که شخصی، برای انجام تمامی اموری که خود نیز قادر به انجام آن ها می باشد، به دیگری، وکالت دهد و وکالت مقید، یعنی فردی، صرفا، برای انجام برخی امور خاص، به دیگری اعطای وکالت نماید. 

با توجه به توضیحات فوق، در خصوص حدود و اختیارات وکیل در قانون، باید گفت، حدود و اختیارات وکیل، را موکل تعیین کرده و صرفا، همان مواردی می باشد که به موجب وکالتنامه قضایی یا مدنی، به او داده شده است؛ چنانچه وکالت، به صورت مطلق داده شود، این وکالت، صرفا در انجام امور مالی خواهد بود. به محض انعقاد عقد وکالت، وکیل می تواند، برای انجام اموری که توسط موکل، به او، اعطای وکالت شده، اقدام کند، ولیکن باید، مصلحت موکل را در تمامی اقدامات خود، در نظر داشته باشد.

حدود اختیارات وکیل در وکالتنامه

همانطور که گفتیم، هر شخص، می تواند، در امور قضایی و حقوقی، به یک وکیل دادگستری، اعطای وکالت کند تا برای انجام امور دادگستری و قضایی، به نمایندگی از موکل خود، اقدام نماید. لذا، در این قسمت، قصد داریم، درباره حدود اختیارات وکیل دادگستری در وکالتنامه صحبت کنیم. ماده 35 قانون آیین دادرسی مدنی، در خصوص حدود و اختیارات وکیل در وکالتنامه، تعیین تکلیف کرده است، این ماده، در خصوص حدود و اختیارات وکیل در وکالتنامه، مقرر می دارد:

"وکالت در دادگاه ها، شامل تمام اختیارات راجع به امر دادرسی است، جز آنچه را که موکل، استثناء کرده باشد، یا توکیل در آن، خلاف شرع باشد، لیکن در امور وکالت راجع به اعتراض به رای، تجدید نظر، فرجام خواهی و اعاده دادرسی، وکالت در مصالحه و سازش، وکالت در ادعای جعل یا انکار و تردید نسبت به سند طرف و استرداد سند، وکالت در تعیین جاعل، وکالت در ارجاع دعوا به داوری و تعیین داور، وکالت در تعیین مصدق و کارشناس و وکالت در جلب ثالث و دفاع از دعوای ثالث و ....، باید اختیارات وکیل در وکالتنامه، تصریح شود"

بر اساس این ماده، در خصوص حدود اختیارات وکیل در وکالتنامه، باید گفت، وکیل، در تمام امور راجع به امر دادرسی، دارای اختیار است؛ اما، درخصوص وکیل جعل و وکالت در انجام بعضی از امور دادرسی، نظیر مصالحه، تعیین جاعل، ارجاع دعوا به داوری و تعیین داور و سایر موارد مندرج در ماده 35 قانون آیین دادرسی مدنی، باید در وکالتنامه، ذکر گردند. در ادامه، در خصوص استثنائات حدود اختیارات وکیل دادگستری​ توضیح خواهیم داد.

استثنائات حدود اختیارات وکیل دادگستری

پس از توضیح درباره حدود و اختیارات وکیل دادگستری در وکالتنامه بر اساس ماده 35 قانون آیین دادرسی مدنی، از آنجا که اعطای وکالت به دیگری، دارای استثنائاتی نیز هست، در این قسمت، قصد داریم، استثنائات حدود اختیارات وکیل دادگستری را بگوییم. بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، استثنائات حدود اختیارات وکیل دادگستری، عبارتند از: 

تمام مواردی که موکل، استثنا کرده باشد؛

تمام مواردی که انجام آن ها، خلاف شرع و قانون بوده؛

انجام سوگند، ادای شهادت و اقرار، انجام لعان و ایلاء، اگرچه در وکالت نامه نیز به آن ها، تصریح شده باشد؛

تمام مواردی که انجام آن، در وکالتنامه، تصریح نشده باشد که بر اساس ماده 35 قانون آیین دادرسی مدنی، شامل مواردی نظیر قبول یا رد سوگند، ادعای اعسار، دعوای متقابل و دفاع درقبال آن و... می باشد.

پس از توضیح در خصوص استثنائات حدود اختیارات وکیل دادگستری در وکالتنامه، در ادامه مقاله، قصد داریم، درباره خروج وکیل، از حدود اختیارات وی، صحبت کرده و بگوییم، چنانچه وکیل، خارج از محدوده اختیاراتش، عمل کند، برای وی، چه پیامدهایی خواهد داشت.

خروج وکیل از حدود اختیارات

در عقد وکالت نیز همانند هر عقد دیگری، حدود اختیارات طرفین قرارداد، مشخص می باشد و وکیل ورشکستگی یا هر وکیل دیگری که به موجب وکالت نامه موکل، دارای اختیاراتی شده است، حق تجاوز از حدود اختیاراتش را ندارد. برای اطلاع از ضمانت اجرای خروج وکیل از حدود اختیاراتش، باید به مواد قانون مدنی، مراجعه کرد.

مطابق ماده 663 و قسمتی از ماده 667 قانون مدنی، «وکیل نمی‌ تواند، عملی را که از حدود وکالت او خارج است، انجام دهد» و «وکیل باید، از آنچه که موکل بالصراحه به او اختیار داده یا بر حسب قرائن و عرف و عادت، داخل در اختیار اوست، تجاوز نکند.» بر اساس این دو ماده، وکیل، اعم از وکیل کیفری، طلاق و... حق خروج از حدود اختیارات وکالتنامه خود را ندارد.

هر عملی که وکیل، خارج از حدود وکالت انجام دهد، نسبت به موکل، فضولی است و موکل می‌ تواند آن را قبول یا رد کند.  در صورتی‌ که موکل آن عمل را نپذیرد و رد کند و مال به شخص ثالث داده شده باشد، وکیل، مسئول خسارات وارده، به موکل خواهد بود؛ همچنین هرگاه وکیل، شخص ثالث را آگاه به حقیقت امر نکرده باشد، مسوول خسارات وارده به او نیز می باشد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد حدود اختیارات وکیل دادگستری​ در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حدود اختیارات وکیل دادگستری​​ پاسخ دهند .