اثبات مالکیت با سند

اثبات مالکیت با سند غیررسمی و منگوله دار در صورت بروز اختلاف در مالکیت، ممکن بوده و کافی است که مدعی مالکیت با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تحویل فایل نمونه دادخواست، دعوای ثابت کردن مالکیت با سند عادی یا رسمی را مطرح و مدارک لازم که می تواند شامل اقرار نامه و اصل سند باشد را به محکمه ارائه نماید.

اثبات مالکیت، از دیرباز تا کنون، یکی از رایج ترین دعاوی مطروحه در دادگاه های حقوقی می باشد و از همین رو، افراد همواره در پی داشتن سندی مکتوب که بر اساس قانون و در دفاتر اسناد رسمی یا اداره ثبت اسناد و املاک تنظیم شده، هستند. 

با این حال، اسناد عادی ای که خارج از محضر و اداره ثبت اسناد و املاک یا توسط افراد عادی تنظیم شده نیز دارای اعتبار بوده و افراد می توانند در تقابل سند عادی یا غیررسمی با سند منگوله دار یا رسمی، اقدام به اثبات مالکیت با سند عادی خود نمایند که این امر، تنها در صورت اطلاع از چگونگی انجام این امر، همچنین اطلاع از مدارک لازم برای ارائه به محکمه میسر می باشد.

لذا در مقاله حاضر، در خصوص مسائلی چون چگونگی اثبات مالکیت با سند عادی یا غیررسمی و منگوله دار، مدارک لازم، انجام این امر در مواقعی که سند عادی در برابر سند رسمی قرار دارد و روند چنین دعوایی در رویه قضایی، صحبت شده و پس از ذکر نکات اثبات مالکیت با سند در املاک دارای سابقه ثبتی، نمونه دادخواست این دعوای حقوقی با سند عادی، ارائه شده است.

چگونگی اثبات مالکیت با سند عادی و منگوله دار

در توضیح چگونگی اثبات مالکیت با سند عادی و منگوله دار، باید در نظر داشت که مقصود از سند عادی یا غیررسمی، سندی است که توسط افراد عادی و نه مامور صلاحیت دار، آن هم به صورت دست نویس یا درج در فرم های از پیش آماده، تنظیم و ذیل آن توسط طرفین امضا و انگشت زده شده است.

و مقصود از سند منگوله دار یا رسمی، سندی بوده که توسط مامور صلاحیت دارد و در حدود قانون و وظایف وی، در دفاتر اسناد رسمی، ادارات ثبت اسناد و املاک یا سایر نهادهای ذی صلاح، تنظیم گردیده و در اختیار طرفین قرار گرفته است.

در خصوص اثبات مالکیت با سندعادی یا غیررسمی، فرد باید سند عادی را به دادگاه و محکمه، ارائه نموده و چنانچه سند، مورد انکار و تردید قرار گرفته یا در خصوص آن، ادعای جعل مطرح باشد با کمک سایر ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی، نظیر اقرار یا سوگند، اقدام به اثبات مالکیت خود نماید. در نهایت، قاضی با مد نظر قرار دادن سند عادی و سایر ادله ارائه شده، اقدام به صدور رای خواهد نمود. 

چنانچه اشخاص، در خصوص اثبات مالکیت یک مال منقول یا غیر منقول از سند منگوله دار یا رسمی برخوردار هستند، کافی است برای اثبات مالکیت، سند را به محکمه ارائه دهند. شایان ذکر است، چنانچه در خصوص سند رسمی، ادعای جعل مطرح گردد یا شخصی مدعی از اعتبار افتادن سند رسمی به موجب یک مورد قانونی (نظیر تنظیم آن در حالت حجر و جنون) باشد، باید ادعای خود را اثبات کرده و تقاضای بررسی جعلی بودن سند را از محکمه، داشته باشد.

مدارک لازم برای اثبات مالکیت با سند غیررسمی و منگوله دار

از آنجا که پس از ثبت نمونه دادخواست دعوای اثبات مالکیت با سند، طرفین دعوا باید در مقام دفاع یا دعوا، مدارک لازم را به محکمه ارائه کنند، در این تیتر از مقاله، مدارک لازم برای اثبات مالکیت با سند غیررسمی و منگوله دار مورد بررسی قرار خواهند گرفت که عبارتند از:

مدارک لازم برای اثبات مالکیت با سند غیررسمی، می تواند شامل اصل سند یا کپی برابر اصل شده مصدق آن، اصل یا کپی برابر اصل شده مصدق اقرارنامه و استشهادیه و هرگونه سندی که مثبت ادعای مالکیت مدعی در خصوص مال دارای سند رسمی است، می باشند.

مدارک لازم برای اثبات مالکیت با سند منگوله دار یا همان سند رسمی، اصل سند و یا کپی برابر اصل شده مصدق آن بوده و با توجه به اعتبار این سند، نیاز به ارائه هیچ گونه مدرک دیگری نمی باشد؛ مگر اینکه طرف مقابل، مدعی مواردی چون حجر در هنگام تنظیم سند رسمی و یا جعل آن گردد که در این صورت، فرد می تواند از مواردی چون، اقرار نامه یا استشهادیه و سایر مواردی که می تواند با کمک آن ها، ادعای فرد مقابل را نقض و دادگاه را متقاعد کند، استفاده نماید.

اثبات مالکیت با سند عادی در مقابل سند رسمی

در شرایطی که سند عادی در مقابل سند رسمی قرار گیرد و فردی سعی داشته باشد تا مالکیت خود را در خصوص یک مال دارای سند رسمی، با سند عادی، ثابت کند، باید از ادله اثبات دعوا در امور حقوقی، استفاده نماید. در زیر، ادله اثبات دعوی در امور حقوقی برای اثبات مالکیت با سند عادی در مقابل سند رسمی، توضیح داده خواهند شد:

سند: بر اساس ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی، "سند عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوی یا دفاع، قابل استناد باشد." بنابراین، فرد دارای سند عادی، می تواند از هر آنچه مثبت مالکیت او در خصوص مال دارای سند رسمی است، استفاده کرده تا مالکیت خود را اثبات نماید. 

اقرار: بر اساس ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی، "اقرار عبارت از اخبار به حقی است برای غیر بر ضرر خود." بنابراین، چنانچه دارنده سند رسمی بر مالکیت دارنده سند عادی یا غیررسمی اقرار کند، اثبات مالکیت با سند عادی در مقابل سند رسمی، محقق خواهد شد.

شهادت: شهادت عبارت است از این که دو نفر خارج از اصحاب دعوا که در دعوا ذی نفع نبوده، از اهلیت قانونی برخوردارند و از نظر قانونی، واجد شرایط برای شهادت می باشند، بر حقی به نفع یکی از اصحاب دعوا، شهادت دهند. شایان ذکر است که بر اساس ماده ۱۳۰۹ قانون مدنی، "در مقابل سند رسمی یا سندی که اعتبار آن در محکمه محرز شده، دعوی که مخالف با مفاد یا مندرجات آن باشد، به شهادت اثبات نمی‌ گردد."

سوگند یا قسم: بر اساس ماده ۱۳۲۵ قانون مدنی، "در دعاوی که به شهادت شهود قابل اثبات است، مدعی می تواند حکم به دعوی خود را که مورد انکار مدعی‌ علیه است، منوط به قسم ‌او نماید." قسم، با به کار بردن لفظ جلاله الله و بر اساس تشریفات قانونی، محقق شده و معتبر خواهد بود.

البته، باید مد نظر داشت که بر اساس ماده 271 قانون آیین دادرسی مدنی، در شرایطی که هیچ دلیلی دیگری در پرونده موجود نبوده، مدعی علیه نیز منکر ادعای مطرح شده است، مدعی علیه می تواند تقاضای سوگند نموده و سوگند یاد کند و این چنین، با نفی مالکیت مدعی، مالکیت مال به مدعی علیه، تعلق خواهد گرفت.

شایان ذکر است، در رویه قضایی، در پذیرش دعاوی با سند عادی در مقابل سند رسمی، دو نظر مخالف وجود دارد که در تیتر بعدی، ضمن ذکر مستندات قانونی، در خصوص آن، توضیحات لازم، ارائه خواهد گردید. علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص مفهوم مالکیت می توانند مقاله زیر را مطالعه کنند.

دعوای اثبات مالکیت با سند غیررسمی و منگوله دار در رویه قضایی

در خصوص دعوای اثبات مالکیت با سند غیررسمی و منگوله دار در رویه قضایی، پرسش های بسیاری مطرح می گردد؛ چرا که در رویه قضایی، برخی از قضات، دعوای اثبات مالکیت با استناد به یک سند عادی یا غیررسمی را در خصوص مالی که دارای سند رسمی است، مسموع نمی دانند و برخی از قضات، چنین دعوایی را مسموع دانسته و به آن، رسیدگی می کنند.

برخی محاکم و قضات، مواد 22، 46، 47 و 48 قانون ثبت اسناد و املاک و رای وحدت رویه شماره 672 مورخ 01/10/1383 دیوان عالی کشور را مد نظر قرار می دهند و تنها فردی که دارای سند رسمی یا منگوله دار بوده را به عنوان مالک می شناسند و در دعوایی که تقابل سند غیررسمی با سند منگوله دار وجود دارد، دعوا را مسموع ندانسته و دارنده سند رسمی را مالک می شناسند و چنانچه بحث خلع ید مطرح باشد، رای بر خلع ید را صادر نخواهند کرد.

در مقابل، برخی قضات با استناد به رای وحدت رویه شماره 569 مورخ 10/10/1370 هیات عمومی دیوان عالی کشور، دعوای اثبات مالکیت با سند عادی یا غیررسمی را در خصوص مال دارای سند رسمی یا منگوله دار پذیرفته و به آن، رسیدگی می کنند.

شایان ذکر است در دعاوی ای نظیر خلع ید، در صورتی که قاضی، از پذیرش سند عادی در مقابل سند رسمی و منگوله دار خودداری کند، دارنده سند عادی می تواند ابتدا با کمک ادله اثبات دعوا، نظیر اقرار، شهادت شهود، سوگند و استفاده از اسناد و مدارک، مالکیت خود بر مالی که هم دارای سند رسمی و هم دارای سند عادی بوده را اثبات کرده و سپس، با کمک رای دادگاه در این باره، برای دعوای خلع ید مال دارای سند رسمی به جهت ادعای مالکیت خود بر آن، اقدام کند.

اثبات مالکیت با سند در املاک دارای سابقه ثبتی

قبل از توضیح اثبات مالکیت با سند در املاک دارای سابقه ثبتی، لازم به ذکر بوده که مقصود از سابقه ثبتی در خصوص املاک، این است که ملک در اداره ثبت اسناد و املاک، به ثبت رسیده و برای مالک آن سند رسمی تک برگی و منگوله دار، صادر شده است.

بر اساس ماده 22 قانون ثبت که مقرر می دارد: "همین که ملکی مطابق قانون در دفتر املاک به ثبت رسید، دولت فقط کسی را که ملک به اسم او ثبت شده و یا کسی را که ملک مزبور به او منتقل گردیده و این انتقال نیز در دفتر املاک به ثبت رسیده یا این که ملک مزبور از مالک رسمی، ارثا به او رسیده، مالک خواهد شناخت..." در توضیح اثبات مالکیت با سند در املاک دارای سابقه ثبتی باید گفت؛

چنانچه فردی در خصوص املاک، دارای سند با سابقه ثبتی بوده و به عبارتی از سند رسمی برخوردار می باشد، نیاز به اثبات مالکیت خود نداشته و هر شخصی که منکر مالکیت او است، باید با ادله اثبات، ادعای خود را به محکمه، ثابت نماید و در صورت ادعای جعل، از دادگاه بخواهد که این امر را با کمک کارشناس دادگستری، رسیدگی کند. یعنی، در اثبات مالکیت با سند در املاک دارای سابقه ثبتی، صرف ارائه آن به دادگاه کافی بوده و نیاز به ارائه مدرک دیگری نیست.

نمونه دادخواست اثبات مالکیت با سند عادی

در برخی موارد، افراد صرفا دارای قولنامه یا مبایعه نامه بوده و پس از انعقاد عقد بیع، برای تنظیم سند رسمی اقدام نکرده اند. در چنینی شرایطی، در صورتی که مالک اولیه یا فروشنده از تحویل مال معامله شده با سند عادی خودداری کند، باید دعوای اثبات مالکیت و سپس دعوای خلع ید از مال، مطرح گردد که در لینک دانلود زیر، متن یک نمونه دادخواست اثبات مالکیت با سند عادی یا سند غیررسمی ارائه شده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص چگونگی اثبات مالکیت با سند عادی و منگوله دار در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون چگونگی اثبات مالکیت با سند عادی و منگوله دار پاسخ دهند.