اثبات مالکیت با قولنامه

چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه در انواع مختلف آن، یعنی قولنامه دستی و محضری متفاوت می باشد. برای اثبات مالکیت با قولنامه دستی، تنظیم نمونه دادخواست، توسط مدعی الزامی بوده و تهیه مدارک لازم و اسناد دیگر، نظیر شهادت نامه شهود، اقرارنامه و.... نیز به اثبات ادعا کمک می نماید.

در برخی مواقع اتفاق می افتد که طرفین برای انجام معامله میان خود، به تنظیم قولنامه اقدام می نمایند. قولنامه، سندی است که در آن، طرفین عقد متعهد می شوند که در زمان معینی، به تعهد و قول خود عمل نمایند. این تعهد می تواند انتقال مالکیت مال، به طرف دیگر قرارداد باشد.

در صورتی که بعدها، ادعایی راجع به مالی که سند آن، به صورت قولنامه ای منعقد شده است، در دادگاه مطرح شود، لازم است که مالک با استفاده از سند خود، به اثبات مالکیت بپردازد. از آن جایی که اثبات مالکیت، با سند قولنامه ای، پیچیدگی های خاص خود را دارد، لازم است که افراد با جزئیات اثبات مالکیت با قولنامه، نظیر مدارک لازم و نمونه دادخواست آن آشنایی داشته باشند.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پرداختن به این موضوع که چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه به چه نحوی است؛ به فرآیند اثبات مالکیت با قولنامه توسط شهادت شهود بپردازیم. سپس در رابطه با مدارک لازم برای اثبات مالکیت با قولنامه دستی صحبت خواهیم کرد و در نهایت اثبات مالکیت با کپی قولنامه و نمونه دادخواست آن ارائه خواهد شد.

چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه

قبل از پرداختن به این موضوع که چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه به چه نحوی است؛ لازم است که در ابتدا، توضیحاتی در رابطه با حق مالکیت و چیستی اثبات آن، بیان گردد. منظور از حق مالکیت، سلطه قانونی بر اموال می باشد.

به موجب ماده 30 قانون مدنی، هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه گونه تصرف و انتفاع دارد؛ مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد. در صورتی که سایر افراد، ادعایی را در نزد محاکم قضایی، نسبت به مالکیت شخص بر اموالش مطرح نمایند، لازم است که وی، از طریق دلائل و مدارک اثبات مالکیت، نظیر قولنامه، به دفاع از حقوق خود و اثبات مالکیتش بپردازد.

در رابطه با چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه؛ می توان بیان داشت که قولنامه را می توان به دو صورت قولنامه دستی و محضری تنظیم نمود. قولنامه محضری به قولنامه ای گفته می شود که طرفین مفاد آن را در نزد دفاتر اسناد رسمی تنظیم و ثبت کرده باشند. 

از آن جایی که اسناد تنظیم و ثبت شده در نزد دفاتر اسناد، سند رسمی محسوب می شوند، به موجب ماده 1292 قانون مدنی، تردید و انکار نسبت به آن مسموع نمی باشد، مگر این که مدعی بتواند اثبات کند که قولنامه رسمی مزبور جعلی بوده یا به جهتی از جهات قانونی از اعتبار افتاده است.

غالبا دعاوی که در دادگاه ها نسبت اعتبار اسناد قولنامه ای مطرح می شود، در رابطه با قولنامه های دستی می باشد. قولنامه دستی به قولنامه ای که گفته می شود که به صورت دست نویس یا در فرم های چاپی بنگاه املاک نوشته شده و طرفین، به موجب آن، اقدام به انعقاد عقد بیع نموده اند. اعتبار قولنامه دستی، در حکم سند عادی می باشد.

چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه دستی در مراجع قضایی به این صورت است که دادگاه، قولنامه دستی را در کنار سایر قرائن و مدارک لازم نظیر شهادت شهود، اماره تصرف، اقرار و سوگند قرار داده و با توجه به جمیع جهات، نسبت به صدور حکم اقدام می نماید.

بنابراین، چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه محضری به این صورت است که صرف وجود قولنامه محضری، برای اثبات مالکیت کافی است، اما برای اثبات مالکیت با قولنامه دستی دادگاه به دلائل دیگری نظیر سوگند، اقرار و ... نیز توجه خواهد نمود.

اثبات مالکیت با قولنامه توسط شهادت شهود

در قسمت گذشته، در خصوص چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه صحبت نموده و بیان کردیم که نحوه اثبات مالکیت در انواع قولنامه (دستی و محضری) متفاوت بوده و اثبات مالکیت با قولنامه محضری و رسمی، به مراتب از سهولت بیشتری برخوردار است. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به اثبات مالکیت با قولنامه توسط شهادت شهود بپردازیم.

همانطور که پیش تر بیان شد، در اثبات مالکیت با قولنامه دستی؛ قاضی دادگاه، دلائل دیگر، نظیر شهادت شهود را نیز در اثبات مالکیت شخص مورد توجه قرار می دهد. برای اثبات مالکیت با شهادت شهود، شهود می بایست شرایط و ویژگی هایی داشته باشند تا بتوان شهادت آن ها را مورد پذیرش قرار داد. 

به موجب ماده 1313 اصلاحی قانون مدنی، در شاهد؛ بلوغ، عقل، عدالت، ایمان و طهارت مولد شرط است. همچنین به موجب تبصره دو همین ماده، شهادت کسی که نفع شخصی به صورت عین یا منفعت یا حق رد دعوی داشته باشد و نیز شهادت کسانی که تکدی را شغل خود قرار دهند‌، پذیرفته نمی‌ شود.

در خصوص تعداد و جنیست شاهدین نیز می بایست بیان نمود که مطابق ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی، در دعاوی مالی نظیر اثبات مالکیت، گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن کفایت می نماید. همچنین، شهادت باید از روی قطع و یقین باشد نه به طور شک و تردید و نیز، شهادت باید مطابق با دعوی باشد، ولی اگر در لفظ مخالف و در معنی موافق یا کمتر از ادعا باشد، ضرری ندارد.

مدارک لازم برای اثبات مالکیت با قولنامه دستی

با توجه به دلایلی که خواهان یا خوانده، برای اثبات مالکیت خود بر مالی، در  دادگاه مطرح می نماید؛ لازم است که مدارک و اسنادی نیز تهیه شده و به مرجع قضایی ارائه داده شود تا ادعای فرد، ثابت گردد. در این راستا؛ مدارک لازم برای اثبات مالکیت با قولنامه دستی به شرح زیر می باشد:

اصل و کپی قولنامه دستی تنظیم شده میان خریدار و فروشنده

اصل اقرارنامه (در مواردی که شخص از اقرار برای اثبات مالکیت خود استفاده می نماید.)

اصل استشهادیه (در مواردی که فرد، شهادت شهود را به عنوان دلیل بر مالکیت خود مطرح می نماید.)

اصل سند تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی (در مواردی که طرفین معامله، قولنامه محضری خود را در این دفاتر تنظیم و ثبت نموده باشند.)

به افراد توصیه می شود که تا حد امکان، اسناد و دلائلی را که از طریق آن می توانند مالکیت خود را به اثبات رسانند، تهیه نموده و به دادگاه ارائه دهند. هر چه مدارک لازم برای مثبت مالکیت بیشتر باشد، احتمال صدور حکم دادگاه به نفع شخص نیز افزایش خواهد یافت.

اثبات مالکیت با کپی قولنامه

در قسمت های گذشته، در خصوص چگونگی اثبات مالکیت با قولنامه، و نیز شهادت شهود و مدارک آن توضیحاتی ارائه گردید. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به توضیح اثبات مالکیت با کپی قولنامه بپردازیم.

در رابطه با این که آیا اثبات مالکیت با کپی قولنامه، امکان پذیر می باشد یا خیر، باید بیان نمود که نمی توان به طور مطلق، برای کلیه پرونده ها یک حکم کلی صادر نمود، بلکه با توجه به شرایط هر پرونده، مانند وجود شاهد برای مدعی، پرداخت وجه به فروشنده و وجود پیرینت بانکی آن، شهادت شهود و ... این امر، متفاوت می باشد. 

در غالب موارد، برای اثبات مالکیت با کپی قولنامه، معمولا کپی به کارشناسی ارجاع داده خواهد شد و نظر کارشناس، تاثیر به سزایی را در رای قاضی خواهد گذاشت. بنابراین، برای اثبات مالکیت با کپی قولنامه، لازم است که شرایط و اوضاع و احوال در هر پرونده و نیز قرائن و دلائل دیگر، نظیر شهادت شهود، مدت تصرف، هزینه های پرداختی و ... توسط قاضی، مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به آن، وی به صدور حکم اقدام نماید.

آنچه از رویه قضایی در پرونده های مختلف قابل مشاهده است؛ این است که به صرف کپی مبایعه‌ نامه و قولنامه نمی توان به اثبات مالکیت اقدام نمود و اثبات مالکیت تنها با داشتن کپی قولنامه، همواره شکننده و قابل رد توسط طرف مقابل به جهت ارائه نسخه اصل خواهد بود.

نمونه دادخواست اثبات مالکیت با قولنامه

یکی از مواردی که شخص از طریق آن می تواند مالکیت خود را بر مالی به اثبات رساند، ارائه دادخواست اثبات مالکیت به دادگاه می باشد. به منظور تنظیم این دادخواست شخص می بایست پس از ثبت نام در سامانه ثنا، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و دادخواست خود را در این دفاتر به ثبت برساند.

تنظیم نمونه دادخواست اثبات مالکیت با قولنامه، نیازمند آشنایی متقاضی با محتوا و مندرجات این نمونه دادخواست ها می باشد. به همین دلیل در قسمت زیر، امکان دانلود یک نمونه دادخواست اثبات مالکیت به صورت فایل pdf فراهم گردیده است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد اثبات مالکیت با قولنامه در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون اثبات مالکیت با قولنامه پاسخ دهند.