یکی از انواع قراردادهای خصوصی، قولنامه می باشد. قولنامه به سندی گفته می شود که در آن، طرفین عقد متعهد می شوند که در زمان معینی، به تعهد و قول خود عمل نمایند. قولنامه ها می توانند به صورت رسمی یا عادی تنظیم شده که به قولنامه رسمی، قولنامه محضری نیز گفته می شود.

از آن جایی که، در عرف، بسیاری از قراردادها در غالب قولنامه منعقد می شوند، افراد باید اطلاعات جامع و کاملی از این نوع اسناد داشته باشند، زیرا، اعتبار دو نوع قولنامه (عادی و محضری) یکسان نبوده و ممکن است در برخی مواقع، افراد ناگزیر شوند، برای اثبات ادعای خود، قولنامه دستی را به قولنامه محضری تبدیل نمایند.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که قولنامه محضری چیست و نحوه تنظیم آن چگونه می باشد؛ به بیان نحوه تبدیل قولنامه دستی به محضری بپردازیم. سپس در خصوص قولنامه محضری زمین کشاورزی صحبت خواهیم کرد و در انتها، مزایای این نوع قولنامه ارائه خواهد گردید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

قولنامه محضری چیست

قبل از پاسخ به این پرسش که قولنامه محضری چیست، لازم است که در ابتدا؛ توضیحاتی راجع به اسناد محضری ارائه شود. اسناد رسمی یا محضری به اسنادی گفته می شود که توسط دفاتر اسناد رسمی صادر می شوند. دفاتر اسناد رسمی یا دفترخانه یا محضر، یک مرکز حقوقی و مدنی وابسته به قوه قضاییه بوده که به تنظیم و ثبت رسمی اسناد اقدام می نماید.

 

منظور از قولنامه نیز، سندی است که به موجب آن، طرفین قرارداد تعهد می نمایند که در موعد مقرری، به قول خود مبنی بر انتقال مال به دیگری عمل نمایند. بنابراین، با این توصیفات می توان بیان نمود که قولنامه محضری به سندی گفته می شود که طرفین آن را در نزد دفاتر اسناد رسمی تنظیم و ثبت کرده و این سند، طرفین را ملزم می نماید که در زمان مشخص شده به تعهدات خود، در قرارداد بیع عمل نمایند.

 

با توجه به این که قولنامه محضری در نزد دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود، بنابراین، از اعتبار و ارزش اسناد رسمی نیز بهره مند خواهند بود. ماده 1292 قانون مدنی در این خصوص بیان می دارد که: «در مقابل اسناد رسمی یا اسنادی که اعتبار اسناد رسمی را دارد انکار و تردید مسموع نیست و طرف می‌ تواند ادعای جعلیت به اسناد‌ مزبور کند یا ثابت نماید که اسناد مزبور به جهتی از جهات قانونی از اعتبار افتاده است.»

 

حتما بخوانید: قولنامه چیست و هدف از تنظیم آن

نحوه تنظیم قولنامه محضری

در قسمت گذشته، به سوال قولنامه محضری چیست؛ پاسخ داده و بیان نمودیم که قولنامه محضری، نوعی قولنامه رسمی است که در نزد دفاتر اسناد رسمی تنظیم و ثبت شده باشد. در این میان، ممکن است که برخی افراد تمایل داشته که سند خود را به صورت قولنامه محضری منعقد کنند، اما از مراحل و فرآیند آن آگاهی نداشته باشند، به همین دلیل در این بخش به نحوه تنظیم قولنامه محضری پرداخته شده است.

 

به منظور تنظیم قولنامه محضری، طرفین قرارداد می بایست پس از انجام توافقات اولیه میان خود، به صورت حضوری به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده تا متن قولنامه محضری خود را در نزد این دفاتر تنظیم و ثبت نمایند. پس از مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، سردفتر، هویت طرفین معامله، نماینده یا وکیل طرفین (در صورت وجود) را احراز می نماید.

 

در مرحله بعدی، سردفتر، اهلیت طرفین را برای انعقاد معامله و قولنامه را مورد بررسی قرار داده که غالبا با استفاده از سن قانونی آن ها در شناسنامه صورت می گیرد. از آن جایی که تنظیم قولنامه، موضوع معاملات بیع بوده و یکی از طرفین قرارداد، به عنوان فروشنده و صاحب اصلی مال و یا ملک، وارد معامله با طرف دیگر شده است، می بایست مالکیت وی (فروشنده) بر مال مورد نظر، توسط سردفتر احراز گردد.

 

به این منظور، دفاتر اسناد رسمی مکلفند، برای تنظیم اسناد مربوط به اراضی و املاک، پاسخ استعلام دریافتی از واحد ثبتی را دقیقا بررسی و در صورت احراز انطباق پاسخ استعلام با سند مالکیت صادره و عدم مغایرت بین اقلام اطلاعاتی پاسخ استعلام و سند مالکیت، مبادرت به تنظیم سند نمایند.

 

پس از آن، طرفین قولنامه محضری، می بایست در رابطه با مفاد قولنامه با یکدیگر توافقات نهایی را انجام داده؛ زیرا، این مفاد پس از ثبت در سامانه، قابلیت تغییر نخواهند داشت. سپس سردفتر اسناد رسمی، برای تنظیم و صدور سند رسمی، با ورود به سامانه ثبت الکترونیک اسناد، نسبت به فراخوانی «فرم تنظیم سند» مورد نظر اقدام و اطلاعات لازم برای تنظیم سند و نیز اطلاعات پرداخت هزینه های مربوط را در سامانه وارد و پرینت سند تنظیمی را از سامانه دریافت می کند.

 

در مرحله بعد، سردفتر، پس از بررسی و انجام اصلاحات لازم و قطعیت مفاد سند، مراتب را عینا در دفتر جاری دفترخانه درج و نسخه نهایی سند به تعداد مورد نیاز، از سامانه اقدام خواهد نمود. سپس، سردفتر، نسبت اخذ امضای اصحاب سند در دفتر و سند تنظیمی مطابق مقررات اقدام و پس از امضا و ممهور نمودن آن به مهر دفترخانه، نسخ اشخاص ذی نفع را تحویل و نسخه ای از سند تنظیمی را به انضمام نسخ مقدماتی، در بایگانی نگهداری می کند.

 

بیشتر بخوانید: نحوه نوشتن قولنامه

 

تبدیل قولنامه دستی به محضری

در بخش های پیشین مقاله، توضیحات جامع و کاملی در خصوص تعریف و ماهیت قولنامه محضری و هم چنین نحوه و فرآیند تنظیم قولنامه محضری ارائه نمودیم. در بسیاری از مواقع اتفاق می افتد که طرفین معامله قولنامه خود را به صورت سند عادی و دستی تنظیم نموده، اما با توجه به این که این سند، از اعتبار اسناد رسمی برخوردار نمی باشد، تصمیم به تبدیل آن به قولنامه محضری نمایند. به همین منظور، در این بخش از مقاله امکان تبدیل قولنامه دستی به محضری و نحوه آن توضیح داده شده است.

 

در پاسخ به این پرسش که آیا امکان تبدیل قولنامه دستی به محضری، برای افراد وجود دارد یا خیر، باید بیان داشت که بله، طرفین معامله می توانند به منظور افزایش اعتبار قولنامه دستی خود، با فراهم کردن مدارک مورد نیاز، از یکی از دفاتر اسناد رسمی، نوبت گرفته و در تاریخ مشخص شده، به آن محضر مراجعه و درخواست ثبت قولنامه دستی خود را از این مراکز نمایند.

 

این دفاتر نیز پس از احراز هویت طرفین و موضوع و مال مورد معامله، اقدام به تنظیم قولنامه محضری مطابق با مراحل قید شده در قسمت قبل نموده، و سپس یک نسخه از قولنامه محضری، به طرفین معامله و یک نسخه از آن به همراه نسخ مقدماتی در بایگانی دفتر خانه حفظ و نگهداری می شود.

 

بیشتر بخوانید: تفاوت مبایعه نامه و قولنامه

 

قولنامه محضری زمین کشاورزی

قولنامه زمین کشاورزی، یکی از رایج ترین و پرکاربردترین انواع قولنامه است که نحوه نوشتن، شرایط و قواعد تنظیم مخصوص به خود را دارد. این قولنامه می تواند به دو صورت دستی و محضری نوشته که با توجه به عرف حال حاضر، می توان گفت که تنظیم آن به صورت دستی و عادی در میان افراد، رایج تر می باشد.

 

تنظیم قولنامه زمین کشاورزی به صورت قولنامه دستی، سندی عادی محسوب می شود و امکان ادعای جعل، انکار و تردید، نسبت به آن، همواره وجود داشته و قابل تصور است. بنابراین، به افراد توصیه می شود که تا حد امکان، قرارداد خود را به صورت محضری تنظیم نموده و یا در صورت نگارش آن به صورت دستی، با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، آن رابه قولنامه محضری زمین کشاورزی تبدیل نمایند.

 

با این که قولنامه محضری زمین کشاورزی، نسبت به قولنامه عادی دارای ارزش و اعتبار بیش تری است، اما نمی توان گفت که قولنامه عادی و دستی، به طور کل فاقد اعتبار است. قولنامه های بنگاهی و عادی نیز در صورتی که شرایط صحت معاملات در آن رعایت شده باشد و نسبت به قولنامه، ادعای جعل، تردید و یا انکار ثابت نشده باشد، دارای اعتبار خواهند بود.

 

بیشتر بخوانید: فسخ قولنامه

 

مزایای قولنامه محضری

در بخش های پیشین مقاله، در خصوص تعریف قولنامه محضری، نحوه تنظیم و تبدیل قولنامه دستی به محضری توضیحاتی را ارائه نموده و بیان کردیم که قولنامه محضری تا زمانی که ادعای جعل بودن آن ها اثبات نشده، دارای اعتبار بوده و لازم الاجرا می باشند. در این بخش از مقاله قصد داریم تا دیگر مزایای قولنامه محضری را بیان نماییم.

 

در مقابل اسناد رسمی (من جمله قولنامه محضری) یا اسنادی که اعتبار سند رسمی را دارد، انکار و تردید مسموع نیست و طرفی که چنین ادعایی دارد؛ در صورتی که ادعای جعلیت به اسناد‌ مزبور کرده و آن را ثابت نماید یا این که ثابت کند اسناد مزبور به جهتی از جهات قانونی از اعتبار افتاده اند، می تواند اعتبار اسناد رسمی را از بین ببرد. همچنین، اسناد رسمی درباره طرفین و وراث و قائم‌ مقام آنان معتبر است.

 

یکی از مهم ترین مزایای تنظیم قولنامه به صورت محضری این است که سردفتر هویت طرفین، اهلیت آن ها برای انجام معامله و هم چنین، مالکیت فروشنده بر مال مورد معامله را بررسی نموده و استعلامات لازم را انجام خواهد داد. لذا در صورتی که پاسخ استعلام دارای نقص بوده و یا مغایرتی با سند مالکیت داشته باشد، ضمن اطلاع طرفین از این موضوع، امکان تنظیم و ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی نیز وجود نخواهد داشت.

 

در ادامه بخوانید: قولنامه خانه

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه تنظیم قولنامه محضری در کانال تلگرام عقود و قراردادها عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه تنظیم قولنامه محضری پاسخ دهند.

 

 

سوالات متداول

1- قولنامه محضری چیست؟

2- نحوه تنظیم قولنامه محضری چگونه است؟

3- آیا امکان تبدیل قولنامه دستی به محضری، برای افراد وجود دارد یا خیر؟

---

نظرات کاربران