ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری

از جمله نکات حقوقی و تفسیر متن ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، از این قرار است که دادگاه کیفری یک، صرفا می تواند به جرایم موجب مجازات سلب حیات، حبس ابد، قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن، جرایم سیاسی و مطبوعاتی و جرایم دارای مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر رسیدگی کند.

قانون آیین دادرسی کیفری، در خصوص مسائل و قواعد شکلی رسیدگی به دعاوی، تعیین تکلیف می کند و هریک از مواد و فصل های خود را به موضوعات مربوط به رسیدگی شکلی به دعاوی کیفری، اختصاص می دهد. از جمله مسائلی که بسیار مهم است و باید، مد نظر شاکی و مشتکی عنه و دادگاه رسیدگی کننده باشد، بحث صلاحیت دادگاه ها است.

متن ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، یکی از مهم ترین مواد این قانون است که در خصوص مبحثی از حوزه صلاحیت دادگاه تعیین تکلیف می کند و در صورتی که تفسیر و نکات حقوقی آن، مد نظر اصحاب دعوا و دادگاه نباشد، ممکن است آثار حقوقی نامطلوبی نظیر نقض رای را بر جای گذارد.

لذا در مقاله حاضر، متن ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، ارائه شده و پس از ارائه شرح و تفسیر آن، مهم ترین نکات حقوقی ماده، که باید مد نظر دادگاه و اصحاب دعوا باشند، ذکر گردیده است. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر، می توانند ادامه مقاله را دنبال کنند.

متن ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری

یکی از مهم ترین دادگاه هایی که به جرایم در صلاحیت خود، رسیدگی و حکم مقتضی را صادر می نماید، دادگاه کیفری یک است که با توجه اهمیت این دادگاه، در قانون آیین دادرسی کیفری، موادی به آن، اختصاص داده شده است که از جمله مهم ترین آن ها، ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری می باشد. متن ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، مقرر می دارد: 

علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص دادگاه کیفری یک که در متن ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، در خصوص برخی قواعد مربوط به آن، تعیین تکلیف شده می توانند، مقاله پیشنهادی قسمت حتما بخوانید را مورد مطالعه قرار دهند.

شرح و تفسیر ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری

در شرح و تفسیر ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، لازم است تا در خصوص انواع صلاحیت در امور کیفری و انواع دادگاه کیفری، توضیحی مختصر داده شود. بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه های کیفری، دارای انواع مختلف، اعم از دادگاه کیفری یک و دو بوده و هر دادگاه، صرفا می تواند به جرایم در صلاحیت خود رسیدگی کند.

در توضیح مفهوم صلاحیت در پاراگراف قبل، باید گفت، بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه های کیفری، دارای صلاحیت ذاتی و محلی و شخصی می باشند. مقصود از صلاحیت ذاتی، صنف، نوع و درجه دادگاه است؛

 یعنی، هر دادگاه، از حیث نوع، صنف و درجه، صرفا می تواند به جرایمی رسیدگی کند که توسط قانون، در صلاحیت آن دادگاه، دانسته شده و در واقع، از حیث صلاحیت ذاتی، دادگاه کیفری، حق رسیدگی به جرایمی که خارج از صلاحیت ذاتی آن است را نخواهد داشت.

مقصود از صلاحیت شخصی، صلاحیتی است که قانون گذار، به اعتبار سن یا سمت مرتکب و یا موقعیت عرفی و اجتماعی او، دادگاهی نظیر دادگاه اطفال و نوجوانان یا دادگاه نظامی یا دادگاه ویژه روحانیت را صالح به رسیدگی به جرم صورت گرفته می داند.

و مقصود از صلاحیت محلی نیز صلاحیت از حیث منطقه و مکان جغرافیایی است، یعنی به طور معمول و بر اساس یک قاعده کلی، در امور کیفری، دادگاهی صالح به رسیدگی خواهد بود که جرم، در حوزه قضایی آن، واقع شده باشد مگر اینکه قانون، در متن مواد خود، این خصوص، استثنایی در نظر بگیرد.

با در نظر گرفتن توضیحات پاراگراف های قبل، در بیان شرح و تفسیر متن ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، باید گفت، بر اساس این ماده، دادگاه کیفری یک که یکی از انواع دادگاه های کیفری بوده، از حیث صلاحیت ذاتی، صرفا می تواند به جرایم مصرح در این ماده از مواد قانون آیین دادرسی کیفری، رسیدگی کند؛

که جرایم موجب مجازات سلب حیات، حبس ابد، قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن، جرایم سیاسی و مطبوعاتی و جرایم دارای مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر را در بر می گیرد. در ادامه، نکات حقوقی متن ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، بررسی خواهد شد.

نکات حقوقی ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری

پس از ارائه متن ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری و ذکر شرح و تفسیر آن، در این تیتر از مقاله حقوقی دینا، برخی از مهم ترین نکات حقوقی ماده ۳۰۲، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نکات حقوقی ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، از قرار زیر هستند:

 صرفا، جرایم دارای مجازات قطع عضو یا جنایات علیه تمامیت جسمانی ای در دادگاه کیفری یک رسیدگی می شوند که عمدی بوده و میزان دیه آن ها نصف دیه کامل یا بیش از آن باشد.

باید در نظر داشت، بر اساس ماده 428 قانون آیین دادرسی کیفری، چنانچه دادگاه کیفری یک، در خصوص جرایم در صلاحیت خود، رایی صادر کند، این آرا، قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور خواهند بود.

مستفاد از تبصره 2 ماده 427 قانون آیین دادرسی کیفری، رای های قابل تجدیدنظر صادره از دادگاه کیفری یک، رای در خصوص محکومیت، برائت و یا قرارهای منع و موقوفی تعقیب، اناطه و تعویق صدور حکم هستند و قرارهای رد درخواست واخواهی یا تجدیدنظرخواهی، تنها در صورتی قابل تجدید نظر خواهی هستند که رای راجع به اصل دعوی، قابل تجدیدنظر خواهی کردن باشد.

مستفاد از تبصره 2 ماده 45 قانون آیین دادرسی کیفری، جز جرایم سیاسی و مطبوعاتی، شهروندان، در خصوص سایر موارد مصرح در ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، می توانند، اقدامات لازمه، برای حفظ صحنه جرم و جلوگیری از فرار مرتکب جرم را انجام دهند؛ منوط بر اینکه، ضابطان دادگستری، حضور نداشته باشند و جرم، به صورت مشهود واقع گردد.

مستفاد از ماده 72 قانون آیین دادرسی کیفری، جز در جرایم سیاسی و مطبوعاتی، در سایر موارد مصرح در متن ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، چنانچه جرم مشهود بوده و بازپرس، حضور نداشته باشد، دادستان می تواند، حسب مورد، اقدام به جمع آوری ادله وقوع جرم و جلوگیری از فرار و مخفی شدن متهم نماید تا آثار و ادله ارتکاب جرم، حفظ گردیده و از بین، نروند.

مستفاد از ماده 96 قانون آیین دادرسی کیفری، جز در جرایم سیاسی و مطبوعاتی، بازپرس می تواند در سایر موارد مصرح در ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، دستور انتشار تصویر متهم را صادر نماید.

مستفاد از ماده 98 قانون آیین دادرسی کیفری، جز در جرایم سیاسی و مطبوعاتی، بازپرس باید در سایر موارد مصرح در ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، مباشرت در انجام تحقیقات داشته باشد و نمی تواند انجام این امر را به طور کامل به ضابطین دادگستری محول نماید.

مستفاد از ماده 150 قانون آیین دادرسی کیفری، جز در جرایم سیاسی و مطبوعاتی، در سایر موارد مصرح در ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، بازپرس می تواند دستور کنترل ارتباط مخابراتی را صادر نماید.

مستفاد از ماده 242 قانون آیین دادرسی کیفری، در صورت صدور قرار بازداشت موقت، جز در جرایم سیاسی و مطبوعاتی، بازپرس باید در سایر موارد مصرح در ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، هر دو ماه یکبار، آن را مورد بازبینی قرار دهد اما در جرایم سیاسی و مطبوعاتی، بازپرس، هر یک ماه، مکلف به بازبینی قرار بازداشت موقت، خواهد بود.

مستفاد از ماده 348 و 350 قانون آیین دادرسی کیفری، جز در جرایم سیاسی و مطبوعاتی، در سایر موارد مصرح در ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، جلسه رسیدگی، بدون حضور وکیل و متهم تشکیل نمی‌ شود. اما در جرایم سیاسی و مطبوعاتی، چنانچه متهم وکیل داشته باشد، صرف حضور وکیل کافی خواهد بود و عدم حضور متهم در جلسه دادگاه، مانع از رسیدگی نمی گردد؛ مگر، دادگاه حضور متهم را لازم بداند.

مستفاد از تبصره ماده 391 قانون آیین دادرسی کیفری، جز در جرایم سیاسی و مطبوعاتی، در سایر موارد مصرح در ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری، چنانچه لازم دانسته شود، در مرحله دادگاه و نه دادسرا، آن هم صرفا برای روز محاکمه، جلب بدون احضار متهم، امکان پذیر خواهد بود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکات حقوقی و تفسیر ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکات حقوقی و تفسیر ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری پاسخ دهند.