ماده 125 قانون مجازات اسلامی

متن ماده 125 قانون مجازات اسلامی، به بیان تعریف و میزان مجازات شریک در جرم اختصاص داده شده است که مطابق با آن، شریک در جرم، به مجازات فاعل مستقل جرم محکوم می شود. در تفسیر و نکات حقوقی ماده ۱۲۵ می توان گفت که هر گاه چند نفر به صورت طولی، در ارتکاب جرم مشارکت نمایند، مرتکب اولین سبب در وقوع جرم، مسئول خواهد بود.

ارتکاب فعل مجرمانه، می تواند توسط یک نفر یا چند نفر به (صورت مشترکا) صورت گیرد. در جایی که دو یا چند نفر با همکاری یکدیگر جرمی را مرتکب شوند، در اصطلاح حقوقی گفته می شود که شرکت در جرم اتفاق افتاده است. در چنین حالتی برای هر یک شرکا، متناسب با مجازات در نظر گرفته شده در قانون، حکم مقتضی صادر می گردد.

یکی از مواد مرتبط با این موضوع، ماده 125 قانون مجازات اسلامی می باشد که به طور صریح حکم شریکان در جرم را بیان نموده و مجازات آن را معین کرده است. در این میان ممکن است که برخی افراد با متن ماده ۱۲۵ و جزئیات آن آشنا نبوده و این سوال برای آن ها مطرح شود که تفسیر و نکات حقوقی این ماده چه می باشد؟

از این رو، در ادامه مقاله حاضر قصد داریم، ابتدا به بیان متن ماده 125 قانون مجازات اسلامی بپردازیم. سپس، در خصوص شرح و تفسیر این ماده توضیحاتی ارائه خواهیم کرد و در پایان نیز، نکات حقوقی ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی توضیح داده خواهد شد. جهت کسب اطلاعات بیشتر، در این خصوص با ما همراه باشید.

متن ماده 125 قانون مجازات اسلامی

شرکت در جرم در قانون، به معنای ارتکاب جرم توسط دو نفر یا بیشتر که در عملیات اجرایی آن جرم نقش موثری داشته اند، می باشد. یکی از پرسش های متداولی که ممکن است در این میان، برای برخی از افراد مطرح شود، این است که اگر دو یا چند نفر با همکاری یکدیگر جرمی را مرتکب شوند، نحوه مجازات هر یک آن ها به چه صورتی است؟

متن ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی، به پاسخ به این پرسش اختصاص داده شده است. این ماده ضمن تعریف شریک در جرم، مجازات آن را بیان نموده که مطابق با آن: «هر کس با شخص یا اشخاص دیگر در عملیات اجرایی جرمی مشارکت کند و جرم، مستند به رفتار همه آن ها باشد خواه رفتار هر یک به تنهایی برای وقوع جرم کافی باشد خواه نباشد و خواه اثر کار آنان مساوی باشد خواه متفاوت، شریک در جرم محسوب و مجازات او مجازات فاعل مستقل آن جرم است.

در مورد جرائم غیر عمدی نیز چنانچه جرم، مستند به تقصیر دو یا چند نفر باشد مقصران، شریک در جرم محسوب می‌ شوند و مجازات هر یک از آنان، مجازات فاعل مستقل آن جرم است.» هم چنین، این ماده دارای یک تبصره نیز می باشد که بیان می دارد: «اعمال مجازات حدود، قصاص و دیات در مورد شرکت در جنایت با رعایت مواد کتاب های دوم، سوم و چهارم این قانون انجام می گیرد.»

همانطور که در متن ماده فوق مشاهده می شود، چنانچه دو یا چند نفر در ارتکاب یک جرم مشارکت کنند و جرم مستند به رفتار همه آن ها باشد، شراکت در جرم اتفاق افتاده است. به طور مثال، چنانچه یک نفر سمی را به غذای شخصی اضافه نماید و دیگری با علم به سمی بودن غذا، آن را به فرد مذکور بدهد تا بخورد و در اثر این غذا سمی، شخص بمیرد، در این مورد شراکت در جرم قتل عمد اتفاق افتاده است.

در این حالت، فرقی نمی کند که رفتار هر یک به تنهایی برای وقوع جرم کافی باشد یا نباشد، یا این که اثر کار آنان مساوی باشد یا خیر، در هر حالت؛ هر دو نفر شریک در جرم قتل محسوب می شوند و مجازات آن ها، مجازات فاعل مستقل آن جرم می باشد.

شرح و تفسیر ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی

در قسمت گذشته، در خصوص متن ماده 125 قانون مجازات اسلامی توضیحاتی ارائه گردید و بیان شد که شرکای جرم، هر کدام به صورت منفرد، به مجازات فاعل مستقل جرم محکوم می شوند. در این بخش از مقاله قصد داریم تا به توضیح شرح و تفسیر ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی بپردازیم.

اولین نکته در شرح و تفسیر ماده 125 قانون مجازات اسلامی این است که به موجب این ماده، مجازات شریک جرم، مجازات فاعل مستقل آن جرم است. از ماده مذکور چنین مستفاد می گردد که هر یک از شرکا، قطع نظر از میزان همکاری و تاثیر رفتار آن ها در وقوع جرم، به همان کیفری که شریک دیگر محکوم شده است؛ محکوم خواهد شد و مانند آن است که جرم را به تنهایی مرتکب شده است.

نکته دیگر در شرح و تفسیر ماده ۱۲۵، این است که بنابر ماده 535 قانون مجازات، هرگاه دو یا چند نفر با انجام عمل غیر مجاز در وقوع جنایتی به نحو سبب و به صورت طولی مشارکت داشته باشند، کسی که تاثیر کار او در وقوع جنایت قبل از تاثیر سبب یا اسباب دیگر باشد، ضامن است. مثل این که یکی گودالی حفر کند و دیگری سنگی در کنار آن قرار دهد و عابری به سبب برخورد با سنگ به گودال بیفتد که در این صورت، کسی که سنگ را گذاشته، ضامن است، مگر آن که همه قصد ارتکاب جنایت را داشته باشند که در این صورت شریک در جرم محسوب می شوند.

هم چنین، در شرح و تفسیر ماده 125 قانون مجازات اسلامی می بایست به این نکته اشاره شود که درست است که بنابر متن صریح ماده، شریک جرم به مجازات فاعل مستقل جرم محکوم می شود، اما در این خصوص، لازم است که شرایط عمومی مسئولیت کیفری اعم از بلوغ و عقل رعایت شود. بنابراین، در مواردی که شریک جرم، مجنون باشد یا سن او کمتر از سن قانونی باشد، مجازات شریک جرم بر او اجرا نمی شود.

نکات حقوقی ماده 125 قانون مجازات اسلامی

در بخش های پیشین مقاله، بیان نمودیم که تفسیر و متن ماده 125 قانون مجازات اسلامی، چیست و توضیح دادیم که این ماده، از موادی است که در راستای بیان مجازات شریک جرم می باشد. پس از بررسی تفسیر و متن ماده ۱۲۵، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره نکات حقوقی ماده 125 قانون مجازات اسلامی، توضیحاتی ارائه نماییم.

یکی از نکات حقوقی مهم ماده ۱۲۵ این است که بنابر مواد قانون مجازات، حق قصاص قابل به ارث رسیدن در بین اولیا دم (همان ورثه به جز زوج یا زوجه) می باشد، اما اگر در فوت مجنی علیه، یکی از وراث شریک در جرم باشد، شخص مذکور، جزو ورثه محسوب نمی شود و بنابراین حق قصاص و دیه ندارد.

ماده 357 قانون مجازات اسلامی در این خصوص بیان می دارد: «اگر مرتکب یا شریک در جنایت عمدی، از ورثه باشد، ولی دم به شمار نمی آید و حق قصاص و دیه ندارد و حق قصاص را نیز به ارث نمی برد.» هم چنین، در جنایت قتل، اگر عده ای، آسیب هایی را بر مجنی علیه وارد کنند و تنها برخی از آسیب ها موجب قتل او شود، فقط واردکنندگان این آسیب ها، شریک در قتل محسوب می شوند و دیگران حسب مورد، به قصاص عضو یا پرداخت دیه محکوم می شوند.

همچنین به موجب ماده سی و هشت قانون مجازات اسلامی، مداخله ضعیف شریک می تواند یکی از جهات تخفیف مجازات واقع شود و به این نحو نیست که در هر صورت، شریک، به مجازات فاعل مستقل جرم محکوم شود. مطابق با ماده سی و هشت، در مواردی که شریک مداخله ضعیفی در ارتکاب جرم داشته باشد، می توان برای مجازات او تخفیف قائل شد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکات حقوقی ماده 125 قانون مجازات اسلامی در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکات حقوقی ماده ۱۲۵ قانون مجازات اسلامی پاسخ دهند.