قرارداد استخدام

قرارداد استخدام، قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن، کارگر یا کارمند، در قبال دریافت حق السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می دهد. نحوه تنظیم فرم عقد استخدام به این صورت است که طرفین باید با توجه به شرایط و توافقات به عمل آمده میان خود و مواد قانون کار، به انعقاد قرارداد استخدام اقدام کنند.

بنابر ماده 183 قانون مدنی، عقود و قراردادها عبارتند از این که یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آن ها باشد. بر همین اساس، عقود و قراردادها به دو دسته عقود معین و نامعین تقسیم بندی می گردد که یکی از اقسام عقود معین، قرارداد استخدام یا قرارداد کار می باشد.

قرارداد استخدام، قراردادی است که بین کارفرما و کارمند منعقد گردیده و به تنظیم روابط میان آن ها در حیطه کار می پردازد. به منظور حمایت از قشر کارگران و کارمندان، قانونگذار در مواد قانون کار و سایر قوانین مرتبط، شرایط و ضوابط خاصی را برای انعقاد این گونه قراردادها مطرح نموده است که رعایت آن، در عقود استخدامی ضروری می باشد.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که قرارداد استخدام چیست و انواع آن چه می باشد؛ به بیان ضوابط و شرایط این گونه قراردادها بپردازیم. سپس در خصوص نحوه تنظیم عقد قرارداد استخدام صحبت خواهیم کرد و در انتها؛ امکان دانلود نمونه فرم متن قرارداد استخدام ارائه خواهد گردید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

قرارداد استخدام چیست

فرآیند جذب و استخدام نیروی انسانی در بخش دولتی با بخش خصوصی تفاوت هایی دارد و می تواند از طریق مصاحبه، برگزاری آزمون استخدامی و ... صورت پذیرد. در اغلب موارد، پس از این که شخص به استخدام نهاد یا شرکت مدنظر درآمد، قراردادی با کارگر یا کارمند مدنظر منعقد شده که به آن قرارداد استخدامی می گویند.

در پاسخ به این پرسش که قرارداد استخدام چیست؛ باید بیان نمود که ماده 7 فصل دوم قانون کار، به تعریف قرارداد استخدام، اختصاص داده شده است. مطابق با این ماده، قرارداد استخدام، قرارداد کتبی یا شفاهی است که به موجب آن، کارگر یا کارمند، در قبال دریافت حق السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می دهد.

بنابراین، قرارداد استخدام تنها شامل عقود کتبی نشده و قراردادهای شفاهی را نیز شامل می شود. همچنین، مطابق با تبصره یک این ماده، حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آن ها جنبه غیرمستمر دارد، توسط وزارت کار و امور اجتماعی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید. درکارهایی که طبیعت آن ها جنبه مستمر دارد، در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دایمی تلقی می شود.

علاوه بر این، بر اساس تبصره 3 الحاقی طبق ماده 41 قانون رفع موانع تولید رقابت‌ پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب سال 1394، قراردادهای مربوط به قانون کار در صورت کتبی بودن باید در فرم مخصوصی باشد که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در چهارچوب قوانین و مقررات تهیه می شود و در اختیار طرفین قرار می گیرد. همچنین، کارفرمایان موظفند به کارگران با قرارداد موقت به نسبت مدت کارکرد، مزایای قانونی پایان کار را به ماخذ هر سال، یک‌ ماه آخرین مزد پرداخت نمایند.

انواع قرارداد استخدام

در قسمت گذشته، در خصوص ماهیت و تعریف قراردادهای استخدام توضیحاتی را ارائه نموده و بیان کردیم که قرارداد استخدام، عقدی است که میان کارگر و کافرما بر طبق قانون کار و سایر قوانین مرتبط، منعقد گردیده و به موجب آن، کارگر تعهد می نماید که در قبال دریافت حق السعی، کاری را برای کارفرما انجام دهد. در این بخش از مقاله، قصد داریم تا به بیان انواع قرارداد استخدام بپردازیم.

برای پاسخ به این پرسش که انواع قرارداد استخدام چیست؛ لازم است که به متن ماده 7 قانون کار مراجعه شود. مطابق با این قانون، قرارداد استخدام، هم شامل قرارداد کتبی می گردد و هم شامل قرارداد شفاهی. بنابراین، قرارداد استخدام را می توان بر حسب نحوه تنظیم آن، به دو نوع قرارداد شفاهی و کتبی تقسیم بندی نمود.

قرارداد شفاهی، قراردادی است که به صرف رد و بدل شدن الفاظ، میان طرفین منعقد می گردد و برای طرفین لازم الاجراست، اما قرارداد استخدام کتبی، عقدی است که کارگر و کارفرما برای آن سند کتبی تنظیم نموده باشند. بر اساس تبصره ماده 10 قانون کار، در مواردی که قرارداد استخدامی کتبی باشد، قرارداد در چهار نسخه تنظیم می شود.

همچنین، قسمت اخیر ماده فوق، در رابطه با زمان و مدت انجام کار توسط کارگر بیان می دارد که: «...کارگر یا کارمند، در قبال دریافت حق السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می دهد.» در راستای این ماده می توان، قرارداد استخدام را بر حسب مدت، به دو دسته قرارداد کار موقت یا غیر موقت (دائم) تقسیم بندی نمود.

قرارداد موقت، قراردادی است که تنها برای بازه زمانی معینی اعتبار داشته باشد، اما قرارداد دائم به قراردادی گفته می شود که مدت در آن ذکر نشود. تبصره دو ماده 7 قانون کار، در این خصوص بیان می دارد: «در کارهایی که طبیعت آن ها جنبه مستمر دارد، در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می شود.» همچنین، قراردادهای استخدامی را می توان بر حسب ساعات کاری به قرارداد استخدامی تمام وقت، پاره وقت و ساعتی نیز تقسیم بندی نمود.

شرایط قرارداد استخدام

از آن جایی که قرارداد استخدام از جمله عقود معین می باشد که قانون گذار در قانون کار، شرایط آن را بیان نموده است؛ طرفین می بایست هنگام تنظیم قرارداد خود، این ضوابط را مدنظر قرار دهند تا قرارداد استخدام، میان آن ها صحیح واقع شود. از آن جایی که ممکن است، برخی افراد با شرایط قرارداد استخدام آشنایی نداشته باشند؛ در این قسمت از مقاله، ضوابط و شرایط این گونه قراردادها، ارائه گردیده است.

مطابق با ماده 9 قانون کار، برای صحت انعقاد قرارداد استخدام، لازم است که شروطی از قبیل مشروعیت مورد قرارداد، معین بودن موضوع آن و همچنین، عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر، مورد رعایت قرار گیرد. همچنین، لازم است که موارد الزامی نظیر مشخصات طرفین، نوع کار، حقوق یا مزد و ... نیز در قرارداد استخدام تعین تکلیف شود.

علاوه بر این، مطابق با ماده 190 قانون مدنی، رعایت شرایط صحت معامله و قراردادها، در هر عقدی، از جمله قرارداد استخدام، ضروری می باشد. مطابق با متن این ماده، برای صحت هر معامله و یا قراردادی، رعایت شرایط، قید شده در قست ذیل اساسی است:

قصد طرفین و رضای آن‌ ها

اهلیت طرفین

موضوع معین که مورد معامله باشد

مشروعیت جهت معامله

به موجب ماده 8 قانون کار، شروط مذکور در قرارداد کار یا تغییرات بعدی آن در صورتی نافذ خواهد بود که برای کارگر مزایایی کمتر از امتیازات مقرر در این قانون منظور ننماید. توجه به این نکته ضروری است که عدم رعایت هر یک از شرایط قیده شده در قسمت فوق، الزامی بوده و بدون وجود آن ها، قرارداد کار فاقد اثر حقوقی خواهد بود. در قراردادهای دولتی نیز لازم است که شرایط قانونی ذکر شده در قانون استخدام کشوری و قانون مدیریت خدمات کشوری، نظیر ضوابط مربوط به حداقل حقوق، شرایط مستخدم و... نیز مورد رعایت واقع شود.

نحوه تنظیم عقد قرارداد استخدام

در بخش های پیشین مقاله، به این پرسش پاسخ داده شد که قرارداد استخدام چیست و انواع و شرایط آن چه می باشد، همچنین، بیان شد که قرارداد استخدام می تواند به دو صورت کتبی و شفاهی میان کارگر و کارفرما منعقد گردد. اگر قرارداد استخدام، به صورت کتبی نگاشته شود، لازم است که طرفین از نحوه تنظیم آن آگاهی داشته؛ به همین دلیل، این بخش از مقاله به بیان نحوه تنظیم عقد قرارداد استخدام اختصاص داده شده است.

بخش ابتدایی قرارداد استخدام، همانند سایر قراردادها، به بیان موضوع قرارداد و مشخصات طرفین اختصاص دارد. در این قسمت، می بایست به طور دقیق مشخص شود که این قرارداد میان چه اشخاصی و با چه سمتی (وکیل، نماینده و...) منعقد می گردد. پس از آن لازم است که به ترتیب، به موارد قید شده در ماده 10 قانون کار اشاره شود. مطابق با این ماده، قرارداد کار و استخدام علاوه بر مشخصات دقیق طرفین، باید حاوی موارد ذیل باشد:

نوع کار یا حرفه یا وظیفه ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد.

حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن

ساعات کار، تعطیلات و مرخصی ها

محل انجام کار

تاریخ انعقاد قرارداد

مدت قرارداد، چنانچه کار برای مدت معین باشد. 

موارد دیگری که عرف و عادت شغل یا محل، ایجاب نماید.

شرایط و نحوه فسخ قرارداد (الحاقی طبق ماده 41 قانون رفع موانع تولید رقابت‌ پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394

همچینن، در مواردی که قرارداد استخدام کتبی باشد؛ قرارداد در چهار نسخه تنظیم می گردد که یک نسخه از آن به اداره کار محل و یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار و در کارگاه های فاقد شورا در اختیار نماینده کارگر قرار می گیرد. در مواردی که قرارداد استخدامی با گذارندن دوره آزمایشی همراه است، لازم است که مدت زمان این دوره قرارداد استخدامی مشخص شود. حداکثر این مدت برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالا سه ماه می باشد.

دانلود نمونه فرم متن قرارداد استخدام

در حال حاضر، انعقاد قرارداد استخدامی، یک اصل و رویه ثابت، در تمامی مشاغل و استخدامات دولتی و خصوصی به حساب آمده و کارفرما مکلف است که پیش از شروع به کار شرایط، شرح وظایف، حقوق و دستمزد و .... را طی انعقاد قرارداد استخدامی با کارگر مشخص نماید.

 به منظور آشنایی علاقمندان با محتوا و مندرجات متن این گونه قراردادها، در جدول زیر، امکان دانلود نمونه فرم متن قرارداد استخدامی فراهم شده است که افراد می توانند با مطالعه و دانلود نمونه، با محتوای آن آشنا شوند. توجه به این نکته ضروری است که طرفین قرارداد استخدامی (کارگر و کارفرما) می بایست با توجه به توافقات و شرایط حاکم بر قرارداد خود، مفاد این قرارداد را تنظیم و اصلاح نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و نحوه تنظیم قرارداد استخدام در کانال تلگرام قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و نحوه تنظیم قرارداد استخدام پاسخ دهند.