حکم تعزیر ، نوعی مجازات است که بر خلاف مجازات حدی ، دیه و یا قصاص ، میزان آن در شرع مشخص نشده ؛ بلکه در قانون مجازات اسلامی ، تعیین شده و قاضی ، در شرایط خاص ، به حکم قانون ، اقدام به صدور حکم تعزیر مرتکبین خواهد نمود و پس از قطعیت حکم تعزیر ، مراحل اجرای آن در واحد اجرای احکام کیفری ، دنبال خواهد شد .
برای مشاوره حکم تعزیر
برای مشاوره حکم تعزیر
پاسخ مناسب به ارتکاب جرم ، از طریق تعیین ضمانت اجرا و مجازات انجام می گیرد . در این میان ، هر نظام حقوقی ، مجموعه ای از مجازات ها را در قوانین کیفری ، تعیین می کند تا مجرمین ، در صورت ارتکاب جرم ، به تناسب ، به مجازات مذکور در قانون ، محکوم شوند .
در نظام حقوقی ایران ، به موجب قانون مجازات اسلامی که نشات گرفته از فقه می باشد ، مجموعه ای از مجازات ها ، تعیین شده است که شامل 4 دسته کلی مجازات حدی ، قصاص ، پرداخت دیه و نیز ، تعزیر اشاره نمود . اما از آن جهت که حکم تعزیر ، با سایر انواع مجازات ها ، تفاوت داشته و شرایط و مراحل اجرای آن نیز ، متفاوت بوده و به اختیار قاضی یا حاکم واگذار شده ، پرداختن به این مفهوم ، ضرورت دارد .
به همین دلیل ، در این مقاله ، قصد داریم به بررسی این موضوعات بپردازیم که حکم تعزیر چیست و شرایط حکم تعزیر شامل چه مواردی است . در ادامه ، میزان مجازات در حکم تعزیری را شرح داده و مراحل و نحوه اجرای حکم تعزیری را نیز ، بررسی خواهیم نمود .
بر اساس ماده 14 قانون مجازات اسلامی ، انواع مجازات ها را می توان شامل 4 دسته مجازات حدی ، مجازات تعزیری ، قصاص و نیز پرداخت دیه ، دانست که هر یک از انواع این مجازات ها ، در جرایم خاصی ، مورد استفاده قرار می گیرد و در قانون مجازات اسلامی ، به مجازات انواع جرایم ، پرداخته شده است .
اما یکی از موضوعات پر اهمیت در ارتباط با انواع مجازات ها ، مجازات تعزیری می باشد و در بسیاری از انواع جرایم ، به حکم قانون مجازات اسلامی ، مرتکب ، تعزیر می شود . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که حکم تعزیر چیست ؟
پاسخ به این سوال ، ضمن ماده 18 قانون مجازات اسلامی ، بیان شده است که به موجب آن ، تعزیر ، نوعی از مجازات می باشد که مشمول عناوینی همچون حدود ، قصاص و یا پرداخت دیه نباشد و حکم تعزیر ، بر اساس قانون ، در مواردی مانند ارتکاب محرمات شرعی و یا نقض کردن قوانین و مقررات حکومتی ، بر مرتکب ، اعمال می گردد .
بنابراین ، در پاسخ به این سوال که حکم تعزیر چیست ، باید گفت که حکم تعزیر ، یکی از انواع مجازات های مذکور در قانون مجازات اسلامی می باشد که با مجازات های حدود ، قصاص و دیه ، تفاوت داشته و معمولا حکم تعزیر ، در مواردی بر مرتکبین اعمال می شود که یا مقررات حکومتی را نقض نموده باشند و یا اینکه برخی محرمات شرعی را انجام داده باشند و برای این اعمال ، در قانون ، قصاص ، پرداخت دیه یا مجازات حدی ، تعیین نشده باشد .
با توجه به توضیحاتی که در خصوص حکم تعزیر یا همان مجازات تعزیری داده شد ، روشن می گردد که بر خلاف مجازات های دیه ، قصاص و حدود شرعی ، که میزان و مقدار آنها در شرع ، به صورت دقیق تعیین شده است و قاضی ، موظف به اعمال آنها بر مرتکبین ، طبق شرع و قانون می باشد ، اصولا میزان و مقدار مجازات های تعزیری ، در شرع مشخص نشده است و میزان آنها ، در قانون مشخص شده است که در ادامه ، شرایط مربوط به آن را نیز ، توضیح خواهیم داد .
بر اساس قانون مجازات اسلامی ، حکم تعزیر ، نوعی مجازات می باشد که بر خلاف مجازات های حدی ، قصاص و نیز پرداخت دیه ، مقدار و میزان آن ، توسط شرع مشخص نشده است ؛ اما به موجب قانون ، در مواردی همچون نقض قوانین حکومتی و یا ارتکاب محرمات شرعی ، پیش بینی شده است . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که شرایط حکم تعزیری چیست و در قانون ، برای این نوع مجازات ، چه شرایطی ذکر شده است ؟
در خصوص شرایط حکم تعزیر ، باید توجه داشت که بر اساس ماده 18 قانون مجازات اسلامی ، « نوع ، مقدار ، کیفیت اجرا و مقررات مربوط به تخفیف ، تعلیق ، سقوط و سایر احکام تعزیر ، به موجب قانون تعیین می شود » . علاوه بر این ، دادگاه ، برای صدور حکم تعزیر ، موارد و شرایط زیر را مورد توجه قرار داده و با رعایت قانون ، حکم تعزیر را صادر می کند . بر اساس بندهای 4 گانه ماده 18 ، شرایط حکم تعزیر ، شامل موارد زیر است :
الف ) انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی در حین ارتکاب جرم ؛
ب ) نحوه ارتکاب جرم و میزان نقض وظیفه و نتایج و آثار زیانبار آن ؛
ج ) اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم ؛
ت ) سوابق و وضعیت فردی ، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تاثیر حکم تعزیر بر وی ؛
در ارتباط با شرایط حکم تعزیر ، باید دانست که طبق ماده 37 قانون مجازات اسلامی ، دادگاه می تواند در صورت وجود جهات تخفیف مجازات ، مجازات تعزیری را به مجازات دیگری تبدیل نموده و یا آن را تقلیل بدهد که این جهات تخفیف ، در ماده 38 این قانون ، ذکر شده و شامل مواردی همچون حسن سابقه ، خفیف بودن نتایج زیانبار جرم ، پشیمانی مرتکب ، رضایت شاکی خصوصی و همکاری در مرحله کشف جرم می باشد .
حکم تعزیر ، در کنار سایر مجازات های قصاص ، پرداخت دیه و مجازات حدی ، بخش مهمی از مواد قانون مجازات اسلامی را به خود اختصاص داده است که در قسمت قبل ، به صورت مختصر ، شرایط صدور حکم تعزیر را نیز ، بررسی نمودیم . اما یکی از سوالات مهمی که در ارتباط با این نوع مجازات مطرح می شود ، آن است که میزان مجازات در حکم تعزیر چقدر است ؟
در پاسخ به این سوال ، باید گفت که در ماده 19 قانون مجازات اسلامی ، درجه 8 گانه ای از مجازات های تعزیری ، مقرر شده است که بر اساس آن ، مجازات تعزیری درجه یک ، شدید ترین و مجازات تعزیری درجه 8 ، خفیف ترین آنهاست و قاضی ، در هر یک از جرایم تعزیری ، با توجه به وجود شرایط حکم تعزیر ، حکم به مجازات مرتکب ، صادر می نماید . بر اساس این ماده ، انواع مجازات های تعزیری ، به شرح زیر است :
میزان مجازات تعزیری درجه یک
حبس بیش از بیست و پنج سال ؛ جزای نقدی دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال ؛ مصادره کل اموال و انحلال شخص حقوقی .
میزان مجازات تعزیری درجه دو
حبس بیش از پانزده تا بیست و پنج سال ؛ جزای نقدی یک میلیارد و پانصد میلیون ریال تا دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال .
میزان مجازات تعزیری درجه سه
حبس تعزیری بیش از ده تا پانزده سال ؛ جزای نقدی یک میلیارد ریال تا یک و نیم میلیارد ریال .
میزان مجازات تعزیری درجه چهار
حبس بیش از پنج تا ده سال ؛ جزای نقدی پانصد میلیون ریال تا یک میلیارد ریال .
میزان مجازات تعزیری درجه پنج
حبس تعزیری بیش از دو تا پنج سال ؛ جزای نقدی دویست و چهل میلیون ریال تا پانصد میلیون ریال ؛ محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از پنج تا پانزده سال ؛ ممنوعیت دایم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی ؛ ممنوعیت دایم از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی .
میزان مجازات تعزیری درجه شش
حبس تعزیری بیش از شش ماه تا دو سال ؛ جزای نقدی شصت میلیون ریال تا دویست و چهل میلیون ریال ؛ شلاق تعزیری از سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه و تا نود و نه ضربه در جرایم منافی عفت ؛ محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از شش ماه تا پنج سال ؛ انتشار حکم قطعی در رسانه ها ؛ ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال ؛ ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال ؛ ممنوعیت از صادر کردن برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی حداکثر تا مدت پنج سال .
میزان مجازات تعزیری درجه هفت
حبس تعزیری از نود و یک روز تا شش ماه ؛ جزای نقدی سی میلیون ریال تا شصت میلیون ریال ؛ شلاق تعزیری از یازده تا سی ضربه ؛ محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه .
میزان مجازات تعزیری درجه هشت
حبس تعزیری تا سه ماه ؛ جزای نقدی سی میلیون ریال ؛ شلاق تا ده ضربه .
لازم به ذکر است که بر اساس تبصره ماده 18 قانون مجازات اسلامی ، در صورتی که قاضی دادگاه ، حکم حبس تعزیری را ، به میزانی بیشتر از حداقل مجازات مقرر در قانون تعیین نماید ، حتما می بایست به یکی از شرایط مقرر در بندهای 4 گانه مذکور در ماده 18 ، استناد نموده و علت صدور حکم به میزان بیشتر از حداقل مجازات مقرر قانونی را ذکر نماید ؛ در غیر این صورت ، مجازات انتظامی درجه 4 محکوم خواهد شد .
بر اساس اصل قانونی بودن جرم و مجازات ها ، صرفا افرادی را می توان به مجازات محکوم نمود که فعل یا ترک فعل آنها ، در قانون مجازات اسلامی ، جرم انگاری شده باشد و اعمال این مجازات ، میسر نیست ؛ مگر با رعایت اصول دادرسی کیفری . لذا مطلبی که در این قسمت ، قصد داریم مورد بررسی قرار دهیم ، آن است که مراحل و نحوه اجرای حکم تعزیر ، به چه صورت است ؟
در خصوص مراحل و نحوه اجرای احکام تعزیری ، گفتنی است که در ابتدای امر ، شاکی خصوصی ، می تواند با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ، نسبت به ارتکاب جرم ، طرح شکایت نماید و در واقع ، بسته به جرم ارتکابی ، یک متن شکواییه تنظیم و ثبت کند تا مورد رسیدگی قرار گیرد . البته ، رسیدگی به جرم تعزیری و صدور حکم تعزیری ، می تواند بر مبنای گزارش ضابطان قضایی نیز ، انجام گیرد.
در این مرحله ، وقوع جرم تعزیری ( جز در خصوص برخی از جرایم منافی عفت ) در دادسرا ، مورد رسیدگی مقدماتی قرار گرفته و در صورتی که با توجه به اسناد و مدارک موجود در پرونده ، ارتکاب جرم توسط متهم احراز گردد ، پرونده برای رسیدگی به دادگاه کیفری ارجاع شده و در غیر این صورت ، با صدور قرار منع تعقیب ، پرونده از دستور کار خارج می شود .
مراحل و نحوه اجرای حکم تعزیری اعم از حبس تعزیری یا شلاق تعزیری ، به این صورت است که قاضی دادگاه ، با ملاحظه پرونده ، پس از احراز شرایط و عناصر جرم که در قانون مجازات اسلامی ذکر شده است ، حکم به مجازات مرتکب صادر نموده و یا اینکه رای بر برائت صادر می نماید . در هر حال ، اگر حکم تعزیر توسط دادگاه صادر شود ، می بایست به صورت کامل ، اجرا شود .
مراحل اجرای حکم تعزیر ، به این صورت است که پس از قطعیت یافتن حکم صادره از دادگاه ، پرونده به شعبه اجرای احکام ، ارسال می شود و سپس ، در مواردی که جهت اجرای حکم ، نیاز به درخواست شاکی دارد ، با درخواست شاکی ، حکم تعزیر صادره از دادگاه ، اجرا می گردد . البته ، در مواردی همچون اجرای حکم شلاق تعزیری ، متهم ، نباید بیمار یا باردار بوده و یا در دوران عادت ماهیانه باشد .
برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حکم تعزیر در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حکم تعزیر پاسخ دهند .
برای مشاوره حکم تعزیر
برای مشاوره حکم تعزیر
عناوین اصلی این مقاله
مقالات مرتبط
ارتباط با ما
درصورتی که برای مشاوره در تمامی زمینه های ذکر شده در سایت، به دانش چندین ساله ما در این زمینه نیاز داشتید می توانید با شماره تلفن 9099075303 ( تماس با تلفن ثابت از سراسر کشور و به ازای هر دقیقه 290000 ریال ) در ارتباط باشید.
سایت مشاوره دینا یک مرکز خصوصی و غیرانتفاعی است و به هیچ ارگان دولتی و خصوصی دیگر اعم از قوه قضاییه ، کانون وکلا ، کانون کارشناسان رسمی دادگستری و .... هیچگونه وابستگی ندارد.
جهت ارئه انتقادات، پیشنهادات و شکایات با شماره تلفن 54787900-021 تماس حاصل فرمایید.
تمامی حقوق این سایت متعلق به دینا می باشد ©
.jpg)
