بیع متقابل

بیع متقابل یا قرارداد Buy Back، عقدی نا معین بوده که دو طرف قرارداد، با رعایت شرایطی اعم از اهلیت و با دانلود نمونه قراردادهای این زمینه، متعهد می شوند که یک طرف، تجهیزات و سرمایه را برای پروژه ای فراهم آورد و طرف دیگر، از محل تولید پروژه، به صورت نقدی یا با واگذاری بخشی از محصول تولیدی، بازپرداخت را انجام دهد.

در دنیای امروز، صرف داشتن منابع طبیعی، برای رونق اقتصادی و بهره برداری و استفاده از آن، کفایت نمی کند و مالک این منابع، باید، از سرمایه و تکنولوژی و دانش روز دنیا نیز برخوردار بوده تا بتواند از داشته های خود، بهترین و سودآورترین بهره برداری و استفاده را نماید.

بیع متقابل، راه حلی است که قانون گذار، پیش بینی کرده تا به موجب آن، بتوان، بخشی از سرمایه و شرایط انجام امری که یک طرف قرارداد از آن ناتوان است را فراهم آورد، اما، تمامی این موارد و آثار، در صورتی امکان خواهند داشت که شرایط قرارداد Buy Back یا بیع متقابل، به درستی رعایت و بر اساس تشریفات قانونی، تنظیم شده باشد.

لذا، در مقاله حاضر، توضیح داده خواهد شد که بیع متقابل چیست، مراحل و نحوه تنظیم، همچنین، آثار آن چه بوده؛ سپس، تفاوت این بیع با فاینانس بررسی و فایل دانلود نمونه قرارداد Buy Back یا بیع متقابل، ارائه می گردد. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این امر، می توانند ادامه مقاله را دنبال نمایند.

بیع متقابل چیست

برای تعریف اینکه ماهیت بیع متقابل چیست و شرایط قرارداد Buy Back چه می باشد، باید، ماده 2 آیین نامه چگونگی قراردادهای بیع متقابل غیر نفتی را مد نظر قرار داد؛ چراکه قانون گذار، در هیچ یک از مواد قانون مدنی، به طور مستقیم، به تعریف اینکه بیع متقابل چیست، نپرداخته؛ در واقع، این بیع، جز عقود غیر معین و لازمی است که بر اساس ماده 10 قانون مدنی، منعقد می گردد. ماده 2 آیین نامه چگونگی قراردادهای بیع متقابل غیر نفتی، مقرر می دارد:

بنابراین، با توجه به مقدمات ذکر شده و همچنین، با در نظر گرفتن ماده مذکور، در پاسخ به این پرسش که بیع متقابل چیست و ماهیت آن چه می باشد باید گفت، این بیع که به آن، معاملات دو جانبه یا قرارداد Buy Back نیز گفته می شود ، از عقود نا معین و لازمی است که از دو طرف سرمایه گذار و سرمایه پذیر، برخوردار می باشد.

این قرارداد، بیشتر در حوزه تجارت بین الملل و در کشورهای کمتر توسعه یافته یا جهان سوم که به تنهایی، توان خرید و تامین تجهیزات و دانش فنی لازم برای انجام برخی پروژه ها، نظیر بهره برداری های نفتی را ندارند، با کشورهای دارای دانش و تکنولوژی روز و سرمایه منعقد می گردد و هدف از آن بیشتر، جذب و تامین سرمایه و تکنولوژی روز، همچنین، بهره برداری گسترده، بدون در اختیار قرار دادن مالکیت یا فروش سرمایه و منابع کشور به دیگر کشورها است.

به موجب بیع متقابل یا قرارداد Buy Back، یکی از طرفین معامله که سرمایه گذار نامیده می شود و معمولا کشورهای توسعه یافته هستند، ضمن یک قرارداد، متعهد می گردد که " جهت ایجاد، توسعه، بازسازی و اصلاح واحد تولیدی یا خدماتی" تمام سرمایه یا بخشی از آن، نیروی انسانی، تکنولوژی، دانش روز و... را در اختیار سرمایه پذیر قرار داده و کشور سرمایه پذیر، بازپرداخت را از "محل صدور کالا و خدمات تولیدی" انجام دهد. 

برای روشن تر شدن موضوع، می توان به بیع متقابل یا قرارداد Buy Back نفتی توسعه فاز 11 پارس جنوبی میان شرکت نفت جمهوری اسلامی با کنسرسیومی متشکل از توتال، CNPC و پتروپارس اشاره کرد که به طور خلاصه به موجب آن، اعضای کنسرسیوم، با رهبری توتال، موظف به تامین کلیه منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه شدند و ایران، به عنوان بازپرداخت، از محل تولید این پروژه، به صورت نقدی یا با واگذاری بخشی از محصول تولیدی مثل میعانات گازی میدان، اقدام به بازپرداخت نماید.

مراحل و نحوه تنظیم بیع متقابل

اطلاع از مراحل و نحوه تنظیم بیع متقابل، یکی از مهم ترین مواردی است که باید، مد نظر طرفین بوده تا با رعایت آن ها، بتوانند، قرارداد مد نظر خود را تنظیم و آثار حقوقی مورد نظر را ایجاد نمایند. لذا در این بخش، مراحل و نحوه تنظیم بیع متقابل و شرایط قرارداد Buy Back که باید مد نظر طرفین، در انعقاد و تنظیم قرارداد باشد، ارائه می گردد:

اولین و مهم ترین نکته در مراحل و نحوه تنظیم بیع متقابل و شرایط قرارداد Buy Back این است که طرفین، از اهلیت قانونی و لازم، برای انعقاد قرارداد برخوردار باشند و با میل و اراده و رضایت، همچنین با قصد ایجاد و انشا، اقدام به تنظیم قرارداد نمایند.

دومین نکته در مراحل و نحوه تنظیم بیع متقابل و شرایط قرارداد Buy Back در نظر داشتن این امر است که موضوع مورد نظر، مشخص و معین بوده و جهت و هدف قرارداد، مشروع باشد.

به عنوان سومین نکته از مراحل و نحوه تنظیم بیع متقابل و شرایط قرارداد Buy Back، باید به این امر اشاره کرد که چنانچه این قرارداد، در سطح بین المللی بسته می شود، نباید با قواعد آمره و داخلی کشور، مخالف بوده و در صورت استناد به معاهدات بین المللی، آن معاهدات باید، در کشور ایران و در مجلس، مورد پذیرش قرار گرفته باشند. همچنین، در خصوص مواردی نظیر نفت، مراحل و نحوه تنظیم بیع متقابل و شرایط قرارداد Buy Back، قرارداد، باید تابع قوانین وضع شده پیرامون این موضوع باشد.

در مرحله آخر از مراحل و نحوه تنظیم بیع متقابل و شرایط قرارداد Buy Back، طرفین قرارداد، باید مشخصات خود را دقیق، در قرارداد، ذکر نموده، موضوع قرارداد، حدود تعهدات و ثمن و آنچه در قبال تعهدات، به عنوان بازپرداخت داده می شود، همچنین، تاریخ انعقاد قرارداد و زمان اجرای تعهدات، به دقت، درج و نوشته شود و پس از ذکر شروط مورد توافق طرفین، هم طرفین قرارداد و هم شهود، ذیل آن را امضا نمایند.

آثار بیع متقابل یا قرارداد Buy Back

همان طور که انواع قراردادها، نظیر قرارداد همکاری یا قرارداد بیع صرف، آثار مخصوص به خود را دارند، قرارداد بیع متقابل نیز مستثنی از این امر نیست و دارای آثار مخصوص به خود می باشد. آثار بیع متقابل یا قرارداد Buy Back بسته به موضوع، اندکی متفاوت است اما به طور کلی و اجمالی، می توان گفت این آثار، عبارتند از: 

تعهد سرمایه گذار بر "تامین کالاها و خدمات مورد نیاز، شامل کالاهای سرمایه ای یا واسطه ای یا مواد اولیه یا خدمات" به سرمایه پذیر؛

تعهد سرمایه پذیر بر بازپرداخت تسهیلات، "شامل اصل و هزینه‌ های‌ تبعی آن، از محل صدور کالا و خدمات تولیدی" یا به صورت نقد؛

تعهد طرفین، نسبت به شروطی که در قرارداد، پذیرفته اند و جبران خسارت، در صورت ایجاد موارد سبب این امر؛

مالکیت تکنولوژی و تجهیزاتی که کشور سرمایه گذار در اختیار کشور سرمایه پذیر، برای شروع و استارت پروژه موضوع قرارداد گذاشته است؛ در صورتی که این امر، در قرارداد فی مابین، شرط شده باشد. در ادامه، تفاوت بیع متقابل با فاینانس ذکر خواهد شد.

تفاوت بیع متقابل و فاینانس

برای توضیح تفاوت بیع متقابل و فاینانس، ابتدا باید، تعریفی از فاینانس، ارائه شود و مفهوم فاینانس، در عالم حقوق، مورد تصریح قرار گیرد؛ سپس، با مقایسه این تعریف و توضیحاتی که در تیترهای قبلی مقاله در خصوص بیع متقابل یا قرارداد Buy Back، بیان شد، تفاوت بیع متقابل و فاینانس، ذکر گردد.

مقصود از فاینانس، تامین مالی از منابع بین المللی، برای پروژه های بزرگ اما کوتاه مدت است. به عنوان مثال، زمانی که شرکت نفت ایران، قصد راه اندازی یکی از سکوهای نفتی در پارس جنوبی را داشته اما سرمایه کافی برای این امر را ندارد، می تواند با درخواست از بانک های خارجی، اقدام به فاینانس یا تامین مالی پروژه خود نماید و بر اساس قرارداد، در موعد مقرر و با اقساطی مشخص، اقدام به بازپرداخت اقساط کند.

بنابراین، در تفاوت بین فاینانس و بیع متقابل، می توان گفت که اولین و مهم ترین تفاوت این است که در فاینانس، طرف مقابل، بانک بوده و صرف نظر موفقیت یا عدم موفقیت پروژه و زمان درآمد زایی آن، در موعدی مقرر، اقدام به مطالبه بازپرداخت اقساط می نماید و مسئولیت بیمه کردن پروژه نیز در برابر خسارت ها، بر عهده طرف دریافت کننده فاینانس خواهد بود.

اما در بیع متقابل، به طور معمول، طرف مقابل، سرمایه گذار است و مسئولیت بیمه در قبال خسارت های احتمالی را برعهده می گیرد، همچنین، مهلت بازپرداخت اقساط و تعهدات قراردادی، از زمان درآمد زایی پروژه و موفقیت آن، شروع می گردد.

دانلود نمونه بیع متقابل

در اختیار داشتن نمونه قرارداد های بیع متقابل، کمک می کند تا طرفین، به راحتی و با الگو برداری از نمونه قرارداد، همچنین با اندکی تغییر در آن، به تناسب موضوع موردنظرشان، بدون اشتباهات فاحش قانونی، به تنظیم قرارداد Buy Back یا بیع متقابل پرداخته و اثر حقوقی مورد نظر خود را ایجاد نمایند.

لذا، در ادامه، در یک باکس دانلود، فایل دانلود نمونه بیع متقابل یا همان قرارداد Buy Back وزارت نیرو، شرکت آب و فاضلاب استان یزد ارائه شده است تا علاقمندان، با دانلود و استفاده از آن، قراردادهای موردنظر خود را تنظیم کنند.

علاقمندان به دانلود نمونه بیع متقابل یا همان قرارداد Buy Back می توانند از طریق لینک زیر اقدام کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط بیع متقابل در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط بیع متقابل پاسخ دهند.