ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی

انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی که با استفاده از آن ها، می توان اقدام به دفاع یا دعوا در دعاوی حقوقی نمود، عبارت از اقرار، سند، شهادت، قسم و امارات قضایی هستند که هر کدام، شرایط بخصوصی داشته و از جمله شرایط اقرار که یکی از ادله اثبات دعوای حقوقی است، مجنون نبودن اقرار کننده می باشد.

دعاوی، از منظر قانون گذار، از حیث ماهوی، به دعاوی حقوقی و کیفری، تقسیم بندی می شوند و با توجه به اینکه در هریک از این دعاوی، مراجع قضایی رسیدگی کننده، متفاوت هستند، آداب رسیدگی و به عبارتی، تشریفات و قواعد آن ها نیز متفاوت بوده و قانون گذار، تشریفات و قواعد رسیدگی شکلی به هریک از این دعاوی را در قانون آیین دادرسی مدنی، برای دعاوی حقوقی و در قانون آیین دادرسی کیفری، برای دعاوی کیفری، پیش بینی نموده است.

علاوه بر تشریفات رسیدگی، ادله اثبات دعوی در دعواهای حقوقی و کیفری نیز متفاوت بوده و به ویژه در دعاوی حقوقی، با موضوعاتی نظیر دعاوی خانواده یا مطالبه وجه و الزام به ایفای تعهد، تنها با ارائه انواع ادله انحصاری دعوی در حقوق مدنی است که می توان به نتیجه رسید و همین امر، ضرورت اطلاع از انواع و شرایط ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی را ضروری می سازد.

لذا، در مقاله حاضر، پس از توضیح در این خصوص که ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی چیست و انواع و اقسام هر کدام چه می باشد، درباره شرایط هریک از این ادله، به تفکیک و به طور مجزا، توضیح داده خواهد شد. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، می توانند در ادامه مقاله، همراه باشند.

ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی چیست

در پاسخ به این پرسش که ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی چیست؟ باید به ماده 1257 قانون مدنی، همچنین، سایر موادی که در آن ها، از لغت دلیل، استفاده شده، نظیر مواد 35 و 109 قانون مدنی مراجعه کرد و با کشف مقصود قانون گذار از دلیل در این مواد و سایر مواد، جمع بندی نمود که مقصود از ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی چیست؟

ماده 1257 قانون مدنی، مقرر می دارد: "هر کس مدعی حقی باشد، باید آن را اثبات کند و مدعی‌ علیه، هر گاه در مقام دفاع، مدعی امری شود که محتاج به دلیل باشد، اثبات امر بر‌ عهده او است."

ماده 35 قانون مدنی، مقرر می دارد: "تصرف به عنوان مالکیت، دلیل مالکیت است؛ مگر اینکه خلاف آن ثابت شود."

ماده 109 قانون مدنی، مقرر می دارد: "دیواری که مابین دو ملک واقع است، مشترک مابین صاحب آن دو ملک محسوب می شود؛ مگر اینکه قرینه یا دلیلی بر خلاف آن ‌موجود باشد."

شایان ذکر است که قانون گذار، در ماده 1258 قانون مدنی، انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی را مورد تصریح قرار داده و پیش بینی نموده که شرایط و تشریفات هریک از انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی چیست که در ادامه مقاله، به بررسی این انواع و شرایط هریک از انواع، خواهیم پرداخت.

انواع و اقسام ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی

برای بررسی انواع و اقسام ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی، باید ماده 1258 قانون مدنی را مورد بررسی قرار داد؛ چرا که این قانون، تمامی ادله اثبات دعوا در دعاوی حقوقی را مشخص نموده است. با نگاهی به قانون مدنی، می توان گفت، انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی، عبارتند از:

اقرار، یکی از انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی است که قانون مدنی، در ماده 1259 خود، در تعریف آن، مقرر می دارد: "اقرار، عبارت از اخبار به حقی است برای غیر، بر ضرر خود." بنابراین، هر گاه کسی، از امر و حقی خبر دهد که به ضرر خودش اما به نفع دیگری باشد، اقرار به عنوان یکی از انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی، محقق شده است. شایان ذکر است، اقرار، بالاترین دلیل بوده و بر سایر انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی، ارجحیت دارد؛ یعنی در صورت وجود اقرار، نوبت به ادله دیگر نخواهد رسید.

سند، از دیگر انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی است که در ماده 1284 قانون مدنی، مورد تعریف قرار گرفته، این ماده، در تعریف سند، مقرر می دارد: "سند عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد." بنابراین، هر نوشته ای که بتوان در دعاوی، از آن، برای دفاع یا طرح دعوا و احقاق حق، استفاده کرد، سند محسوب می گردد. البته، باید در نظر داشت، سند به انواع رسمی و عادی، تقسیم می گردند و باید، از شرایط مقرر قانونی، برخوردار باشند تا در محکمه، پذیرفته گردند.

شهادت که یکی از انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی است، به صراحت، در قانون مدنی، تعریف نشده و برای تعریف آن، باید به ماده 174 قانون مجازات اسلامی رجوع کرد که مقرر می دارد: "شهادت، عبارت از اخبار شخصی غیر از طرفین دعوی، به وقوع یا عدم وقوع جرم، توسط متهم یا هر امر دیگری، نزد مقام قضائی است." بنابراین، هرگاه در دعاوی حقوقی، فردی غیر از اصحاب دعوا، از وجو یا عدم وجود حقی به نفع یکی و به ضرر دیگری خبر داد، شهادت محقق شده است.

سوگند یا قسم در حقوق، به عنوان دلیلی از انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی که قاطع دعوا بوده، بسیار کاربرد کمی دارد و بیشتر، به عنوان ابزار و راهی برای پایان اختلاف در دعاوی که به شهادت شهود قابل اثبات است و مدعی، هیچ دلیلی برای اثبات ادعای خود ندارد و ادعای او مورد انکار مدعی علیه می باشد یا در موارد مورد پیش بینی شده در قانون، استفاده می گردد و با ادای الفاظ والله، بالله، تالله و ذکر نام جلاله خداوند، انجام می پذیرد.

ماده 1321 قانون مدنی، در تعریف اماره به عنوان یکی از انواع ادله اثبات دعوا در حقوق مدنی، مقرر می دارد: "اماره، عبارت از اوضاع و احوالی است که به حکم قانون یا در نظر قاضی، دلیل بر امری شناخته می‌ شود." امارات، به دو دسته قانونی و قضایی، تقسیم می گردند که مقصود از اماره قانونی، اوضاع و احوالی است که به حکم قانون، دلیل بر امری شناخته می شود و مقصود از اماره قضایی، اوضاع و احوالی است که به نظر قاضی واگذار شده و دلیل بر امری شناخته می گردد.

شرایط ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی

شرایط ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی، در قانون مدنی مورد تصریح قرار گرفته و در این بخش از مقاله، به بررسی آن ها، پرداخته خواهد شد. با در نظر گرفتن مواد 1257 تا 1335 جلد سوم قانون مدنی، می توان در پاسخ به این پرسش که شرایط ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی چیست؟ گفت:

شهادت، به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا در دعاوی حقوقی و کیفری، قوانین و شرایط مخصوص به خود را دارد که علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر پیرامون این موضوع، می توانند نسبت به مطالعه مقاله پیشنهادی در قسمت در ادامه بخوانید مقاله، اقدام نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی در کانال تلگرام آیین دادرسی و ادله اثبات دعوا عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون انواع ادله اثبات دعوی در حقوق مدنی پاسخ دهند.