نکات حقوقی اجاره ماشین

از مهم ترین نکات حقوقی اجاره ماشین و قوانین تنظیم قرارداد اجاره کردن خودرو، همچنین، نکات بعد از انعقاد قرارداد، می توان به مواردی نظیر بازدید از خودرو، جهت اطمینان از سلامت ظاهری آن، امضای قرارداد، توسط موجر و مستاجر، حین انعقاد قرارداد و تحویل ماشین به مستاجر توسط موجر، در شرایطی که قابلیت انتفاع مطلوب از آن وجود داشته باشد، اشاره کرد. 

عقد اجاره، یکی از عقود معین در قانون مدنی است که در خصوص موارد بسیاری، اعم از اموال منقول و غیر منقول، قابل انعقاد بوده و اثر آن، بدین صورت می باشد که موجر، در قبال دریافت مال الاجاره، مال خود را برای مدتی معیین، در اختیار مستاجر قرار می دهد و بدین ترتیب، مستاجر مالک منافع عین مستاجره می شود.

با توجه به گستردگی موضوعات عقد اجاره، یکی از رایج ترین نوع و پر کاربرد ترین آن، قرارداد اجاره خودرو است که تنها در شرایطی واجد اثر خواهد بود که نکات حقوقی اجاره ماشین، قبل از معامله، حین تنظیم قرارداد و بعد از معامله و هنگام تحویل خودرو، در آن، رعایت گردند.

لذا، در مقاله حاضر، نکات حقوقی اجاره ماشین قبل از معامله، نکات و قوانین تنظیم قرارداد اجاره کردن خودرو، حین انعقاد قرارداد و نکات حقوقی این امر، بعد از قرارداد و تحویل ماشین، مورد بررسی قانونی قرار خواهد گرفت که علاقمندان متمایل به کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، می توانند در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

نکات حقوقی اجاره ماشین قبل از معامله

پیش از ذکر نکات حقوقی اجاره ماشین قبل از معامله، بهتر است تعریفی از عقد اجاره از منظر قانون مدنی ارائه، و به اهداف و مواردی که اجاره خودرو به آن مقاصد، صورت می گیرد، اشاره کرد و پس از آن، نکات حقوقی اجاره ماشین، قبل از معامله را ذکر نمود.

عقد اجاره، عقدی است لازم و معین که مواد 466 و 467 قانون مدنی در خصوص آن، مقرر می دارند: " اجاره، عقدی است که به موجب آن، مستاجر مالک منافع عین مستاجره می شود. اجاره دهنده را موجر و اجاره کننده را مستاجر و مورد ‌اجاره را عین مستاجره گویند." و "مورد اجاره، ممکن است اشیاء یا حیوان یا انسان باشد." 

به طور معمول، قرارداد اجاره خودرو، با اهدافی نظیر استفاده از آن، به عنوان وسلیه کسب درآمد، سفر یا جابجایی بار از نقطه ای به نقطه دیگر اتفاق می افتد و به موجب این عقد، مالک یا متصرف قانونی ماشین، در قبال دریافت مال الاجاره، ماشین را در اختیار مستاجر قرار می دهد و بدین ترتیب، مستاجر مالک منافع عین مستاجره که خودرو بوده، می شود.

در این بین، نکات حقوقی ای وجود دارد که موجر و مستاجر، باید قبل از اجاره ماشین، آن ها را مد نظر داشته باشند تا متضرر نشوند و بتوانند اثر حقوقی ناشی از قرارداد اجاره ماشین را به درستی ایجاد کنند. نکات حقوقی اجاره ماشین قبل از معامله، عبارتند از:

بازدید از ماشین مورد اجاره، توسط مستاجر، جهت اطمینان از سلامتی ظاهری خودرو و نشان دادن خودرو، به یک متخصص، برای اطلاع از وضعیت موتور ماشین و متعلقات داخلی آن؛

بررسی بیمه خودرو، اعم از بیمه بدنه و بیمه شخص ثالث؛ 

استعلام خلافی خودرو؛

اطمینان از وقفی نبودن خودرو یا عدم وجود ممنوعیت قانونی برای اجاره آن؛

مشاهده مدارک هویتی موجر توسط مستاجر و بلعکس، جهت اطمینان از اهلیت قانونی طرفین، برای انعقاد عقد؛

مشاهده مدارک مالکیت یا مدارک مثبت تصرف قانونی موجر، در مورد اجاره که می تواند شامل مدارک هویتی فرد، برگ سبز خودرو، کارت ماشین و یا وکالت نامه معتبر و رسمی و دارای تاریخ باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص قرارداد اجاره و اوصاف آن، مطالعه مقاله زیر، توصیه می گردد.

نکات حقوقی اجاره ماشین در هنگام تنظیم قرارداد

نکات حقوقی اجاره ماشین در هنگام تنظیم قرارداد نیز از جمله مهم ترین مواردی است که باید، مورد توجه موجر و مستاجر، یعنی طرفین عقد اجاره خودرو باشد تا بدون کمترین ضرر، از منافع عقد اجاره ماشین، منتفع گردند. نکات و قوانین تنظیم قرارداد اجاره کردن خودرو، به شرح زیر هستند:

با توجه به اینکه قانون گذار، در قانون مدنی، قراردادهای شفاهی را جز در مواردی استثنایی، معتبر می داند، بنابراین، در بسیاری از مواقع، افراد، قرارداد اجاره ماشین را به صورت زبانی و شفاهی، منعقد می کنند و بدون مشخص کردن شروط یا مکتوب کردن آن ها، و اغلب حتی بدون حضور شاهد، اقدام به ایجاب و قبول و رد و بدل کردن مال الاجاره و عین مستاجره می کنند که این امر، به شدت، اشتباه بوده و می تواند طرفین را با زیان های بسیاری مواجه کند.

با این وجود، در صورت تمایل به انعقاد قرارداد اجاره ماشین، به صورت شفاهی، نکات حقوقی ای که باید، مد نظر طرفین قرار گیرد این است که اولا، قرارداد شفاهی را حداقل در حضور دو شاهد عاقل و بالغ، منعقد کنند و ثانیا، مدت اجاره دقیق مال الاجرا را تعیین نمایند. در صورت امکان، موجر، سفته ای ضمانی از مستاجر دریافت کند و مستاجر نیز با قید بابت ضمانت اجاره ماشین به پلاک انتظامی ..... و اخذ رسید و ته برگ سفته، اقدام به دادن سقته ضمانی نماید.

نکات و قوانین تنظیم قرارداد اجاره کردن خودرو به صورت کتبی، اعم از اینکه به صورت دستی تنظیم شود یا در فرم های از پیش آماده بنگاه که در هر دو این روش ها، اعتبار قرارداد اجاره، اعتبار سند عادی می باشد، عبارتند از مواردی که در ادامه، ذکر می گردد:

در وهله اول، باید به طور دقیق، مشخصات هویتی طرفین، با کمک مدارک هویتی آن ها، درج شود و پس از ذکر آدرس پستی معتبر و شماره تماس، مورد اجاره که خودرو است، با دقت و با ذکر تمام جزئیات و ویژگی ها نوشته شود و در صورتی که عیبی داشته یا پیش از این دارای سابقه تصادف و ... بوده ذکر گردد.

سپس، میزان دقیق مال الاجاره، نحوه پرداخت، مواعد پرداخت نوشته شود و تاریخ انعقاد عقد اجاره و مدت عقد، ذکر شود. پس از درج موارد مذکور، طرفین شروط مورد نظر خود را به عنوان شروط ضمن عقد، بنویسند و ذیل آن را امضا نموده و در صورت امکان، انگشت بزنند.

داشتن دو شاهد برای امضای ذیل قرارداد، از نکات حقوقی قرارداد اجاره خودرو است، همچنین، عدم درج اسقاط کافه خیارات، ولو خیار غبن فاحش، نکته ای است که طرفین، به ویژه مستاجر، باید به آن، توجه داشته باشد. چرا که عملا، با این شرط، فرد حق فسخ قرارداد را ولو با وجود موارد مربوط به خیارات قانونی، از دست می دهد.

از دیگر نکات حقوقی مهمی که در تنظیم قرارداد اجاره خودرو، باید مد نظر داشت این است که استعلام خلافی خودرو، انجام شود و میزان خلافی خودرو تا زمان عقد اجاره و مسئول پرداخت آن، مشخص گردد. همچنین، در خصوص بیمه هایی که خودرو، از آن ها برخوردار است، تاریخ و سقف آن ها، نوشته شود و تعیین گردد، بعد از اتمام مدت بیمه و سررسید تمدید، چه کسی مسئول تمدید خواهد بود.

پیشنهاد می شود که موجر، به صورت ماهانه، حق بازدید وسلیه نقلیه مورد اجاره را برای خود لحاظ کند و در قرارداد، تعیین کنند که در صورت ظهور و بروز عیب در خودرو مورد اجاره، چه کسی مسئول جبران و پرداخت خسارت و هزینه تعمیرات است. همچنین، درج شرط خسارت، در صورت تاخیر در پرداخت مال الاجاره یا تاخیر در تحویل آن، نکته ای است که باید، مد نظر موجر و مستاجر، قرار گیرد.

در صورتی که تنظیم قرارداد اجاره، در دفاتر اسناد رسمی، صورت می گیرد، کافی است طرفین، شروط مورد نظر خود را به دفتردار گفته و مدارک لازم، اعم از مدارک هویتی را تقدیم کنند و در نهایت، پس از مطالعه دقیق قرارداد اجاره تنظیم شده، آن را امضا و انگشت زده و یک نسخه از آن را تحویل گیرند.

نکات حقوقی اجاره خودرو بعد از قرارداد و تحویل ماشین

پس از اینکه در قسمت های قبلی مقاله، نکات حقوقی اجاره ماشین قبل از معامله و نکات تنظیم قرارداد اجاره خودرو، در انعقاد قرارداد کتبی و شفاهی ذکر شد، نوبت به بررسی نکات حقوقی اجاره خودرو بعد از قرارداد و تحویل ماشین می رسد؛ چراکه به محض تنظیم قرارداد، همه چیز تمام نشده و نکاتی هستند که باید، بعد از قرارداد اجاره و تحویل ماشین، مد نظر قرار گیرند. نکات حقوقی اجاره خودرو بعد از قرارداد و تحویل ماشین عبارتند از:

موجر، در موعد مقرری که در قرارداد اجاره ماشین، ذکر شده، نسبت به ایفای تعهد خود، اقدام نماید و خودرو را تحویل مستاجر دهد. در غیر این صورت، مستاجر می تواند، به موجب دادخواست الزام به انجام تعهد، ملزم کردن موجر را از محکمه، بر تحویل ماشین بخواهد.

عین مستاجره، یعنی خودرو، در حالتی به مستاجر تحویل گردد که قابلیت انتفاع و استفاده مطلوب از آن، وجود داشته باشد؛ این شرطی است که در ماده 477 قانون مدنی، به صراحت، مورد تاکید قرار گرفته است.

مستاجر باید بداند که ید او، نسبت به ماشینی که در اجاره او می باشد، ید امانی است و در صورتی که در نگهداری و استفاده از آن، تعدی و تفریط کند، مسئول پرداخت و جبران خسارت و ضرر و زیان وارده خواهد بود و در غیر این صورت، یعنی در صورت عدم تعدی و تفریط، مسئولیتی نخواهد داشت مگر اینکه در قرارداد اجاره، شرط خلاف شده باشد.

در صورتی که بعد از تحویل ماشین، ماشین دچار عیبی شود که سبب سلب انتفاع از خودرو گردد، قرارداد اجاره ماشین، دچار بطلان خواهد شد؛ لکن، اگر بعد از تنظیم قرارداد و قبل از قبض خودرو یا حتی در مدت اجاره و بعد از قبض، عیبی حادث شود که سبب سختی در انتفاع از ماشین گردد و مالک نیز از تعمیر آن، استنکاف کند، مستاجر ماشین، حق فسخ قرارداد را خواهد داشت.

شایان ذکر است در صورتی که مستاجر ماشین، در نگهداری مورد اجاره، تعدی و تفریط کند و موجر، به هیچ وجه نتواند، او را از این کار باز دارد، با حکم دادگاه، امکان فسخ قرارداد اجاره ماشین، برای موجر نیز وجود خواهد داشت.

پرداخت هزینه های تعمیرات و پرداخت هزینه تمامی آنچه برای انتفاع و بهره بردن از عین مستاجره که خودرو می باشد، بر عهده موجر است مگر اینکه عرف محل چیز دیگری بگوید یا در قرارداد ماشین، طرفین، شرطی خلاف این امر را پذیرفته باشند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکات حقوقی اجاره ماشین در کانال تلگرام حقوق عقود و قراردادها عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکات حقوقی اجاره ماشین پاسخ دهند.