شرا چیست

در پاسخ به این پرسش که شرا چیست؛ باید بیان داشت که شرا در لغت به معنی خرید و فروش می باشد که می توان آن را مسامحتا، معادل بیع در حقوق، در نظر گرفت. اهلیت داشتن طرفین و معین بودن مورد معامله از شرایط شرا می باشد که در صورت صحت این امر، آثاری را بر طرفین بار می نماید.

در رشته حقوق، همچون سایر رشته ها، مفاهیم متعدد و تخصصی مطرح گردیده که لازم است افراد با مفهوم آن آشنا گردیده و از احکام آن مطلع گردند. یکی از این مفاهیم در حقوق، اصطلاح شرا می باشد که قانون گذار، در مواد مختلف قانونی، به خصوص قانون مدنی، به بیان شرایط و آثار آن پرداخته است.

یکی از سوالاتی که ممکن است در این میان، برای افراد مطرح شود این است که معنی شرا در حقوق چیست، و مفهوم و ماهیت آن چه می باشد. از طرف دیگر، افراد می بایست با شرایط و آثار شرا در حقوق نیز آشنایی داشته باشند تا در زمان وقوع آن، متحمل خسارت و ضرر نگردند.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که شرا چیست و مفهوم آن چه می باشد؛ به بیان ضوابط و شرایط آن مطابق با قانون ایران بپردازیم. در انتها، به پرسش آثار شرا در حقوق چیست، خواهیم پرداخت. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

شرا در حقوق چیست

در پاسخ به این پرسش که شرا در حقوق چیست؛ در ابتدا لازم است که معنی لغوی آن مورد بررسی قرار گیرد. شرا در لغت هم به معنی خرید و هم به معنی فروش می باشد. بنابراین، لفظ شرا در لغت از اضداد بوده و به دو معنی خرید و فروش، با هم، اشاره می نماید.

در رابطه با این که شرا در حقوق چیست، می توان با تسامح بیان داشت که شرا در حقوق به معنی بیع می باشد که در آن، یکی از طرفین مالی را فروخته و دیگری، آن را خریداری می نماید. بنابراین، در پاسخ به این پرسش که شرا چیست، می بایست به تعریف بیع در حقوق پرداخت.

ماده 338 قانون مدنی، در این خصوص بیان می دارد که: «بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم.» به عبارت دیگر، صاحب مال، در قبال دریافت مبلغی، حق مالکیت خود بر عین مذکور را به خریدار انتقال می دهد و بعد از آن، مبیع (عین) به تصرف و قبض مشتری در خواهد آمد.

در این میان، شرا با توجه به تعریف آن، که همان تعریف بیع می باشد، به انواع مختلفی تقسیم بندی می گردد. این عقود، از جهت نحوه پرداخت ثمن و تحویل مبیع، شامل اقسام گوناگونی شده که از جمله آن می توان به بیع سلف، مرابحه، مساومه و.... اشاره نمود.

در رابطه با زمان وقوع شرا، قانون مدنی در ماده 339 خود بیان می دارد که پس از توافق بایع و مشتری در مبیع و قیمت آن، عقد بیع به ایجاب و قبول واقع می‌شود. در ایجاب و قبول الفاظ و عبارات باید صریح در معنی بیع باشد.

این امر به این معنی است که پس از این که طرفین قرارداد، در شرایط و اوصاف مال، و همچنین، ثمن آن، به توافق رسیدند، با ایجاب و قبول، شرا محقق می گردد. ایجاب به معنی پیشنهاد ایجاد قرارداد از طرف فروشنده و قبول، پذیرفتن آن از سوی خریدار می باشد. همچنین، شرا ‌ممکن است که به داد و ستد نیز واقع گردد.

شرایط شرا در حقوق

در قسمت گذشته، بیان نمودیم که شرا در حقوق، با تسامح به معنی بیع می باشد. در این میان ممکن است که عده ای از افراد تمایل داشته باشند که اقدام به شرا یا همان خرید و فروش نمایند، اما از شرایط و ضوابط حاکم بر آن اطلاع نداشته باشند. به همین دلیل، این بخش از مقاله، به بیان شرایط شرا در حقوق اختصاص داده شده است.

شرایط شرا در حقوق نسبت به مبیع و کالایی که مورد خرید و فروش قرار می گیرد آن است که مشخصات مال، به طور دقیق مشخص باشد. ماده 342 قانون مدنی در این خصوص بیان می دارد که: «مقدار، جنس و وصف و مبیع باید معلوم باشد و تعیین مقدار آن به وزن یا کیل یا عدد یا ذرع یا مساحت یا مشاهده تابع عرف بلد است.» بنابر این، در شرا، می بایست، میزان، جنس و صفت مال، معین و مشخص باشد.

همچنین مطابق ماده 348 قانون مدنی، بیع چیزی که خرید و فروش آن به موجب قانون ممنوع است یا چیزی که مالیت و یا منفعت عقلائی نداشته و یا مالی که بایع قدرت بر تسلیم آن‌ ندارد، باطل است، مگر این که مشتری خود قادر بر تسلیم باشد. منظور از منفعت عقلایی داشتن، مالی است که نوع بشر، عرفا آن را سودمند بداند.

بنابراین، خرید و فروش مال مزبور می بایست قانونی بوده و ضمن داشتن منفعت عقلایی، قدرت بر تسلیم آن نیز، وجود داشته باشد. همچنین، بر طبق ماده 216 قانون مدنی، مورد معامله نباید مبهم باشد، مگر در موارد خاص که علم اجمالی به آن نیز کافی است. ممکن است خرید و فروش از روی نمونه به‌ عمل آید، در این صورت باید تمام مبیع مطابق نمونه تسلیم شود؛ وگرنه، مشتری خیار فسخ خواهد‌ داشت.

برای محقق شدن شرا در حقوق، خریدار و فروشنده نیز می بایست حائز شرایط و ضوابطی باشند. یکی از شرایط شرا نسبت به خریدار و فروشنده این است که اهلیت داشته باشند. منظور از اهلیت داشتن در حقوق، این است که طرفین قرارداد، بالغ، عاقل و رشید باشند. همچنین، هر یک از فروشنده و مشتری باید علاوه بر اهلیت قانونی برای معامله اهلیت برای تصرف در مبیع یا ثمن را نیز داشته باشد.

بنابراین، به موجب ماده 212 قانون مدنی، معامله با اشخاصی که بالغ یا عاقل یا رشید نیستند، به واسطه عدم اهلیت باطل است. همچنین، بر اساس ماده 190 همین قانون در رابطه با شرایط کلی صحت معاملات، طرفین معامله می بایست، قصد انجام معامله را داشته و بر وقوع آن، رضایت دهند.

بنابراین، اگر کسی در حال مستی یا بیهوشی یا در خواب معامله نماید؛ آن معامله به واسطه فقدان قصد باطل تلقی می گردد. همچنین، در خصوص رضایت طرف معامله نیز رعایت، این امر ضروری می باشد که رضایت در نتیجه اشتباه یا اکراه نباشد، وگرنه رضایت حاصله، نافذ نیست. مشروع بودن جهت شرا و نامشروع نبودن آن، نیز از دیگر شرایط خرید و فروش مال می باشد.

آثار شرا در حقوق چیست

همانطور که در قسمت های پیشین اشاره گردید، شرا در حقوق به معنی خرید و فروش بوده و دارای ضوابط و شرایطی می باشد که از جمله آن میتوان به اهلیت داشتن طرفین و معین بودن مال مورد معامله اشاره نمود. در این قسمت، قصد داریم تا به این پرسش پاسخ دهیم که آثار شرا در حقوق چیست.

از آن جایی که شرا در حقوق، معادل بیع به کار برده می شود، می توان بیان داشت که آثار آن، در واقع همان آثار عقد بیع می باشد. ماده 362 قانون مدنی به بیان آثار شرا یا همان خرید و فروش مال، اختصاص داده شده است.

مطابق با این ماده، به مجرد، وقوع بیع، مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن می‌شود. این امر به این معنی است که بعد از ایجاب و قبول و انعقاد خرید و فروش، فروشنده، حق مالکیت خود را به مشتری انتقال داده و مالک ثمن پرداختی از جانب او می شود.

آثار دیگر شرا در حقوق این است که عقد بیع، بایع را ضامن درک مبیع و مشتری را ضامن درک ثمن معامله قرار می دهد. ضمان درک در این عبارت، به این معنی است که هر یک از بايع و مشتری نسبت به مستحق للغير در آمدن مبيع و ثمن مسئولیت دارند.

همچنین، شرا در حقوق، بایع را به تسلیم مبیع، و مشتری را به پرداخت ثمن ملزم می‌نماید. در نتیجه، پس از وقوع شرا، بایع و مشتری نمی توانند از وظایف خود سر باز زده و مبیع را تسلیم نکرده یا مبلغ معامله را پرداخت ننمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و آثار شرا در حقوق در کانال تلگرام حقوق عقود و قراردادها عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و آثار شرا در حقوق پاسخ دهند.