دینا / آیین دادرسی / آیین دادرسی مدنی / قاعده فراغ دادرس

قاعده فراغ دادرس

ارتباط با ما

درصورتی که برای مشاوره در تمامی زمینه های ذکر شده در سایت، به دانش چندین ساله ما در این زمینه نیاز داشتید می توانید با شماره تلفن 9099075303 ( تماس با تلفن ثابت از سراسر کشور و به ازای هر دقیقه 290000 ریال ) در ارتباط باشید. سایت مشاوره دینا یک مرکز خصوصی و غیرانتفاعی است و به هیچ ارگان دولتی و خصوصی دیگر اعم از قوه قضاییه ، کانون وکلا ، کانون کارشناسان رسمی دادگستری و .... هیچگونه وابستگی ندارد.
جهت ارئه انتقادات، پیشنهادات و شکایات با شماره تلفن 54787900-021 تماس حاصل فرمایید.

logo-samandehi

تمامی حقوق این سایت متعلق به دینا می باشد ©

تماس از کل کشور : ۳ ۰ ۳ ۵ ۷ ۰ ۹ ۹ ۰ ۹
همه روزه حتی ایام تعطیل از :  ۸ صبح   الی ۱  شب

قاعده فراغ دادرس به این معنی است که قاضی پس از صدور رای، اجازه تغییر آن را ندارد. از آنجا که همواره امکان اشتباه در صدور رای وجود دارد، استثنائاتی بر این قاعده وارد شده است. از استثنائات قاعده فراغ دادرس می توان تصحیح رای و رفع ابهام از آن، اعتراض واخواهی، اعاده دادرسی، اعتراض ثالث و رای اصلاحی را برشمرد.

 

قانونگذار همواره به دنبال تحقق یک دادرسی عادلانه بوده است. در راستای عملی کردن این خواسته قواعد گوناگون حقوقی تنظیم شده، که یکی از این قواعد، قاعده فراغ دادرس است. بر اساس این قاعده قاضی پس از رسیدگی به یک پرونده و صدور رای اجازه تغییر در آن را نخواهد داشت. این قاعده سبب می شود، قاضی با دقت بیشتر اقدام به انشا رای نماید، چرا که پس از آن اجازه تغییر آن را نخواهد داشت .

با اینکه قاعده فراغ دادرس، قاضی را از تغییر رای پس از صدور آن منع می کند، ولی از آنجا که همواره امکان اشتباه در رای وجود دارد، قانونگذار استثنائاتی را پیش بینی کرده است تا در این شرایط قاضی امکان تغییر رای را داشته باشد. از آنجا که همواره این احتمال وجود دارد که هر شخص طرف دعوا در یک پرونده قضایی قرار گیرد، لازم است افراد با قاعده فراغ دادرس و استثنائات آن آشنا شوند.

به جهت اهمیت این موضوع، در این مقاله برای فهم بهتر موضوع، به این پرسش که قاعده فراغ دادرس چیست، پاسخ داده خواهد شد و سپس استثنائات آن و مقایسه این قاعده با اعتبار امر مختومه بررسی شده و در نهایت قاعده فراغ دادرس در داوری توضیح داده خواهد شد.

مقایسه قاعده فراغ دادرس و قاعده اعتبار امر مختومه در امور حسبی

ماده 155 قانون آیین دادرسی مدنی سابق یکی از قواعد مهم حقوقی را بیان می دارد. ماده مزبور اشعار می دارد: «دادگاه پس از امضای رای حق تغییر آن را ندارد.» این ماده که تحت عنوان قاعده فراغ دادرس از آن یاد می شود، در عرصه وکالت و قضاوت بسیار مورد استناد قرار می گیرد.

در پاسخ به این پرسش که قاعده فراغ دادرس چیست؟ باید گفت این قاعده به این معناست که وظیفه قاضی پس از انشا رای به پایان رسیده و دیگر صلاحیت رسیدگی و تغییر رای در آن پرونده را نخواهد داشت.

این قاعده در ماده 8 قانون آیین دادرسی به این شکل بیان شده: «هیچ مقام رسمی یا سازمان یا اداره دولتی نمی تواند حکم دادگاه را تغییر دهد و یا از اجرای آن جلوگیری کند، مگر دادگاهی که حکم صادر نموده و یا مرجع بالاتر آن هم در مواردی که قانون معین نموده باشد» گرچه این ماده مانند ماده 155 قانون سابق صراحتا اشاره ای به این قاعده نداشته ولی باید پذیرفت که این قاعده در قانون فعلی نیز پذیرفته شده است.

می توان گفت، این قاعده از صدور احکام عجولانه توسط قاضی پرونده جلوگیری می کند، چرا که قاضی به این امر واقف است که پس از صدور رای امکان تصحیح آن را ندارد و انشا رای نادرست اعتبار قاضی را تحت الشعاع قرار خواهد داد، در نتیجه نهایت دقت خود را در این امر به کار خواهد برد. از طرفی پس از صدور رای فشار و حتی در مواردی تهدید قاضی به جهت انشا رای به حداقل می رسد.

مقایسه قاعده فراغ دادرس و قاعده اعتبار امر مختومه در امور حسبی

ماده 155 قانون آیین دادرسی مدنی سابق یکی از قواعد مهم حقوقی را بیان می دارد. ماده مزبور اشعار می دارد: «دادگاه پس از امضای رای حق تغییر آن را ندارد.» این ماده که تحت عنوان قاعده فراغ دادرس از آن یاد می شود، در عرصه وکالت و قضاوت بسیار مورد استناد قرار می گیرد.

در پاسخ به این پرسش که قاعده فراغ دادرس چیست؟ باید گفت این قاعده به این معناست که وظیفه قاضی پس از انشا رای به پایان رسیده و دیگر صلاحیت رسیدگی و تغییر رای در آن پرونده را نخواهد داشت.

این قاعده در ماده 8 قانون آیین دادرسی به این شکل بیان شده: «هیچ مقام رسمی یا سازمان یا اداره دولتی نمی تواند حکم دادگاه را تغییر دهد و یا از اجرای آن جلوگیری کند، مگر دادگاهی که حکم صادر نموده و یا مرجع بالاتر آن هم در مواردی که قانون معین نموده باشد» گرچه این ماده مانند ماده 155 قانون سابق صراحتا اشاره ای به این قاعده نداشته ولی باید پذیرفت که این قاعده در قانون فعلی نیز پذیرفته شده است.

می توان گفت، این قاعده از صدور احکام عجولانه توسط قاضی پرونده جلوگیری می کند، چرا که قاضی به این امر واقف است که پس از صدور رای امکان تصحیح آن را ندارد و انشا رای نادرست اعتبار قاضی را تحت الشعاع قرار خواهد داد، در نتیجه نهایت دقت خود را در این امر به کار خواهد برد. از طرفی پس از صدور رای فشار و حتی در مواردی تهدید قاضی به جهت انشا رای به حداقل می رسد.

مقایسه قاعده فراغ دادرس و قاعده اعتبار امر مختومه در امور حسبی

ماده 155 قانون آیین دادرسی مدنی سابق یکی از قواعد مهم حقوقی را بیان می دارد. ماده مزبور اشعار می دارد: «دادگاه پس از امضای رای حق تغییر آن را ندارد.» این ماده که تحت عنوان قاعده فراغ دادرس از آن یاد می شود، در عرصه وکالت و قضاوت بسیار مورد استناد قرار می گیرد.

در پاسخ به این پرسش که قاعده فراغ دادرس چیست؟ باید گفت این قاعده به این معناست که وظیفه قاضی پس از انشا رای به پایان رسیده و دیگر صلاحیت رسیدگی و تغییر رای در آن پرونده را نخواهد داشت.

این قاعده در ماده 8 قانون آیین دادرسی به این شکل بیان شده: «هیچ مقام رسمی یا سازمان یا اداره دولتی نمی تواند حکم دادگاه را تغییر دهد و یا از اجرای آن جلوگیری کند، مگر دادگاهی که حکم صادر نموده و یا مرجع بالاتر آن هم در مواردی که قانون معین نموده باشد» گرچه این ماده مانند ماده 155 قانون سابق صراحتا اشاره ای به این قاعده نداشته ولی باید پذیرفت که این قاعده در قانون فعلی نیز پذیرفته شده است.

می توان گفت، این قاعده از صدور احکام عجولانه توسط قاضی پرونده جلوگیری می کند، چرا که قاضی به این امر واقف است که پس از صدور رای امکان تصحیح آن را ندارد و انشا رای نادرست اعتبار قاضی را تحت الشعاع قرار خواهد داد، در نتیجه نهایت دقت خود را در این امر به کار خواهد برد. از طرفی پس از صدور رای فشار و حتی در مواردی تهدید قاضی به جهت انشا رای به حداقل می رسد.

 

قاعده فراغ دادرس در داوری

در بخش های گذشته درمورد استثنائات قاعده فراغ دادرس و مقایسه آن با اعتبار امر مختومه صحبت شد. حال سوالی که در این خصوص مطرح می شود این است که، آیا قاعده فراغ دادرس در داوری نیز مطرح است؟ پاسخ به این پرسش مثبت است. قانونگذار در ماده 487 قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد:

تصحیح رای داوری در حدود ماده (۳۰۹) این قانون قبل از انقضای مدت داوری راسا با داور یا داوران است و پس از انقضای آن تا پایان مهلت اعتراض به رای داور، به درخواست طرفین یا یکی از آنان با داور یا داوران صادر کننده رای خواهد بود. داور یا داوران مکلفند ظرف بیست روز از تاریخ تقاضای تصحیح رای اتخاذ تصمیم نمایند. رای تصحیحی به طرفین ابلاغ خواهد شد. در این صورت رسیدگی به اعتراض در دادگاه تا اتخاذ تصمیم داور یا انقضای مدت یادشده متوقف می ماند."

همانگونه که ملاحظه می شود، قانونگذار تصحیح رای داوری که دارای پروانه داوری است را، در حدود ماده 309 این قانون مجاز دانسته است. البته ذکر این نکته لازم است که، زمانی صحبت از تصحیح رای می شود، که اشتباه مادی در رای رخ داده باشد نه اشتباه حقوقی، به عنوان مثال، نام یکی از طرف های اختلاف را اشتباه نوشته باشد.

به طور کلی، در خصوص تصحیح رای داور دو حالت متصور است. در حالت اول هنوز مدت داوری به پایان نرسیده و حالت دوم موردی است که مدت داوری به پایان رسیده است. در حالت اول داور راسا اقدام به اصلاح اشتباه خود کرده و یک رای دیگر صادر می کند، که به آن رای تصحیحی می گویند. در حالت دوم، داور زمانی اقدام به تصحیح رای خود می کند، که یکی از طرفین تقاضای این امر را بنماید و در غیر این صورت، داور حق دخالت ندارد.

 

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مفهوم و استثنائات قاعده فراغ دادرس در کانال تلگرام آیین دادرسی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مفهوم و استثنائات قاعده فراغ دادرس پاسخ دهند.