پذیره نویسی چیست

پذیره نویسی به این معناست که سرمایه گذاران قبل از تاسیس یک شرکت سهامی عام به پرداخت درصدی از سرمایه اولیه تعهد دهند. این فرآیند باید تحت شرایط و مهلت زمانی خاصی انجام گیرد. در مهلت تعیین شده برای پذیره نویسی فرد باید برگه تعهدی برای واریز مبلغ مشخصی از سرمایه، به بانک ارائه دهد و درصدی از آن مبلغ را به حساب شرکت مورد نظر واریز نماید.

یکی از اقداماتی که شرکت های سهامی عام قبل از تاسیس و ثبت شرکت برای جذب سرمایه و تامین مالی خود انجام می دهند، راه اندازی فرآیند پذیره نویسی است. با استفاده از این روش، سرمایه گذارانی که علاقه مند به تملک درصدی از سهام شرکت باشند، می توانند بخشی از سرمایه خود را به حساب بانکی شرکت واریز نمایند. این افراد باید یک برگه تعهد که شامل اطلاعات مربوط به سرمایه گذاری آن ها می شود را تکمیل و امضا نمایند.

اطلاع از شرایط پذیره نویسی و نحوه انجام این فرآیند در افزایش سرمایه و دستیابی به سود، کمک قابل توجهی به افراد خواهد کرد. از این رو باید، تمامی افراد فعال در بازار بورس و یا حتی افرادی که کد بورسی ندارند، با روند پذیره نویسی شرکت ها و به ویژه پذیره نویسی در صندوق های سرمایه گذاری آشنایی داشته باشند. اگرچه این آشنایی منجر به ترغیب افراد برای سرمایه گذاری صحیح و سپردن معاملات به افراد متخصص خواهد شد، اما باید شرایط و نکات مهم دیگری را در این فرآیند در نظر گرفت.

در این مقاله اطلاعات جامع و کاربردی در رابطه با این که پذیره نویسی چیست و به چه منظوری انجام می شود ارائه خواهد شد. لذا در ابتدای این نوشتار به معرفی پذیره نویسی شرکت ها و شرایط آن و نحوه شرکت در پذیره نویسی و فرآیندی که برای این کار طی می شود، مورد معرفی قرار خواهد گرفت، همینطور تفاوت های عرضه اولیه و پذیره نویسی، مانند مهلت ارائه آن ها و مبلغ هر یک نیز در بخش پایانی مقاله مقایسه  می گردد.

پذیره نویسی چیست؟

یکی از عباراتی که ممکن است هر انسان علاقه مند به اقتصاد و بازار سرمایه حداقل یک یا چند بار نام آن را شنیده باشد، عبارت "پذیره نویسی" است. این عبارت ممکن است برای برخی افراد نا آشنا باشد و یا حتی در صورت آشنایی با آن ممکن است آن را با عبارات دیگری همچون عرضه اولیه اشتباه بگیرند. آن دسته افرادی که تمایل به سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری و خریداری سهم دارند، لازم است که بدانند پذیره نویسی چیست و چگونه می توان در چنین موقعیت هایی شرکت کرد؟

یکی از راه های تامین مالی شرکت های سهامی عام کشور، استفاده از روش پذیره نویسی است. به عبارتی زمانی که یک شرکت سهامی عام قصد افتتاح و شروع به کار را دارد، سرمایه گذارانی را برای برطرف کردن نیازهای مالی جذب می کند. از این رو این افراد ضمن این که اسناد مربوط به سرمایه گذاری در شرکت را تکمیل می نمایند، باید تعهدی را مبنی بر واریز میزان سرمایه مورد نظر در یک مهلت زمانی مشخص ارائه دهند. این امضا و تعهدات که برای تامین سرمایه ابتدایی تاسیس شرکت ضروری هستند، در اصطلاح "پذیره نویسی" نام دارند.

شرکت هایی که سرمایه گذاران را جذب می نمایند در ازای واریز مبلغ مشخصی به حساب شرکت، اوراق بهادار را در اختیار سرمایه گذار قرار می دهند. با توجه به این که خرید این اوراق پس از گذشت یک مدت زمان، سود قابل توجهی را به همراه دارد، سرمایه گذاران بسیاری تمایل به شرکت در پذیره نویسی دارند. در حقیقت با این کار سرمایه گذار، صاحب بخشی از شرکت نیز می شود.

بنابراین در یک تعریف ساده می توان گفت که پذیره نویسی به معنای تعهد به واریز مبلغ مشخصی وجه و خریداری نمودن اوراق بهادار از یک شرکت نیازمند منابع مالی است. پذیره نویسی شرایط مشخصی دارد که در بخش بعد توضیح داده شده است.

شرایط پذیره نویسی

پذیره نویسی مراحل و شرایط ویژه ای دارد و شرکت هایی که قصد تامین مالی از این طریق را دارند باید تمامی این الزامات را به درستی برآورده کنند. اولین و مهم ترین شرایط پذیره نویسی، شامل تهیه یک طرح اعلامیه است. موسسین یک شرکت باید قبل از تاسیس شرکت طرح مفیدی را آماده کرده و پس از امضای آن برای ثبت طرح اقدام کنند. این طرح باید توسط موسس یا موسسان شرکت به مرجع ثبت شرکت ها یا اداره اسناد و املاک ارائه گردد و امتیازات لازم را دریافت نماید.

برای پذیره نویسی باید نام شرکت و محل فعالیت آن از جمله شعبه اصلی و دیگر شعب نیز به طور واضح تعیین شده باشد. علاوه بر این تاسیس کنندگان شرکت باید مشخصات کامل و شغل و آدرس محل اقامت خود را نیز ارائه کنند. از جمله مهم ترین اقدامات قبل از انجام پذیره نویسی تعیین میزان سرمایه نقدی و غیر نقدی شرکت است، که در کنار آن باید نوع و تعداد سهام را نیز تعیین کرد. لیست زیر مجموعه ای از شرایط پذیره نویسی را بیان کرده است.

تعداد اعضای هیئت مدیره شرکت سهامی عام باید بیشتر از 5 نفر باشد.
تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که اهلیت داشته باشند قادر به شرکت در پذیره نویسی هستند.
اشخاص حقوقی باید در چارچوب اساسنامه و هدف خود در پذیره نویسی شرکت کنند.
بر طبق اصل 81 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، افراد غیر ایرانی امکان شرکت در پذیره نویسی را ندارند.
اشخاص محجور به وسیله ولی یا وصی، جد پدری و یا یک قیم حق شرکت در پذیره نویسی را دارند.
اطلاعیه های پذیره نویسی می بایست به نحو صحیح در اختیار علاقه مندان قرار گیرد.
علاقه مندان شرکت در پذیره نویسی باید به بانک رجوع کرده و پس از ارائه تعهد سهم، مبالغ مربوطه را واریز نمایند.
اوراق تعهد سهم باید توسط متقاضی بر طبق قوانین و مقررات خاص آن تکمیل و به بانک تحویل گردد.

در صورتی که شرایط ذکر شده در لیست بالا توسط پذیره نویس نقض گردند، تعهد او باطل خواهد شد، اما باطل شدن تعهد یک پذیره نویس موجب ابطال فرآیند پذیره نویسی یک شرکت نمی شود. اگر شرکتی الزامات اولیه و مهم پذیره نویسی را رعایت کرده باشد، می تواند موقعیت سرمایه گذاری را در اختیار علاقه مندان قرار دهد. نحوه شرکت در پذیره نویسی در بخش بعد توضیح داده شده است.

نحوه شرکت در پذیره نویسی

همانگونه که در بخش قبل اشاره شد، اگر یک شرکت سهامی عام قبل از تاسیس، طرح، اساسنامه و اظهارنامه خود را به اداره ثبت شرکت ها ارائه کند، می تواند یک روزنامه را نیز به عنوان مرجع انتشار آگهی های خود برگزیند. از این رو آگهی های مرتبط با آغاز و یا نحوه شرکت در پذیره نویسی در زمانی مشخص توسط آن روزنامه منتشر خواهند شد.

این نکته را باید در نظر داشت، که تمامی مدارک ارائه شده و طرح پذیره نویسی سهام شرکت، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و با قانون تطبیق داده می شود. یک شرکت تنها در صورت عدم وجود نقص یا نداشتن قانون شکنی، اجازه انتشار آگهی را خواهد داشت. علاوه بر این نام بانکی که در آن ارائه تعهد ممکن خواهد بود نیز، به علاقه مندان اعلام می گردد.

پس از انتشار آگهی ها، شرکت مورد نظر فرآیند پذیره نویسی را آغاز خواهد کرد و علاقه مندان و سرمایه گذارانی که احتمال مشارکت آن ها وجود دارد، از این فرآیند مطلع خواهند شد. سرمایه گذاران باید از قبل به خوبی اعلامیه های پذیره نویسی سهام را مطالعه و با نحوه پذیره نویسی آشنایی پیدا کرده باشند. این افراد باید پس از مراجعه به بانک مقدار مبلغ سرمایه تعهد و همچنین مبلغی که می توانند به صورت آنی پرداخت نمایند را، در صورت جلسه و ورقه تعهد سهم یادداشت کرده و آن را در دو نسخه امضا کنند.

علاوه بر این پذیره نویسان می بایست، در هنگام پر کردن برگه تعهد سهم، مبلغی را در قبال تعهد خود به حساب شرکت پرداخت کنند. این مبلغ واریز شده می بایست، دست کم 35% از کل سرمایه درج شده در برگه تعهد فرد را پوشش دهد. علاقه مندان شرکت در پذیره نویسی باید دقت داشته باشند، که امضای آن ها در برگه های تعهد سهم، به منزله موافقت با اساسنامه شرکت مورد نظر و تصمیمات مجمع های عمومی آن شرکت است. در پایان، یک نسخه از برگه تعهد سهم، به همراه رسید پرداخت مبلغ به پذیره نویس ارائه خواهد شد.

در برگه تعهد می توان اطلاعاتی همچون موارد ثبتی، زمینه فعالیت، میزان سرمایه شرکت، تاریخ مجوز انتشار آگهی پذیره نویسی از مرجع مربوطه، اطلاعات بانک و حساب شرکت، مشخصات و آدرس پذیره نویس، تعداد سهام مورد تعهد پذیره نویس و میزان وجه قابل پرداخت را مشاهده کرد که در هنگام ارائه برگه تعهد باید حداقل 35% از کل مبلغ مورد نظر باشد. پذیره نویس باید نحوه پرداخت مابقی مبلغ ذکر شده خود را نیز بر طبق قوانین اساسنامه شرکت تعیین نماید.

پذیره نویسی در صندوق های سرمایه گذاری

شاید برخی افراد بر این باور باشند که به افزایش سرمایه در بورس تنها از طریق سرمایه گذاری به صورت خرید و فروش سهام است. این کار نیاز به مهارت و دانش کافی دارد، چراکه بسیاری اشخاص بدون اطلاع از نحوه صحیح خرید و فروش سهام در بورس درصد زیادی از سرمایه خود را از دست داده اند. در هر حال راه های آسان تر دیگری نیز برای سرمایه گذاری و جذب سود در بورس وجود دارد. یکی از این روش ها پذیره نویسی در صندوق های سرمایه گذاری است.

به احتمال زیاد پرسش افراد کم تجربه این است که پذیره نویسی در صندوق های سرمایه گذاری به چه معنی است و چگونه می توان از این راه سرمایه خود را افزایش داد؟ اشخاص حقیقی و حقوقی می توانند با سرمایه گذاری در صندوق های مختلف، وجوه و دارایی های خود را به دست افراد باتجربه در این زمینه بسپارند. به این ترتیب افرادی که در بازار سرمایه فعالیت و دانش کافی دارند، به جای خود فرد اوراق را خرید و فروش می کنند. حال باید در نظر داشت که شروع فعالیت یک صندوق سرمایه گذاری، به واسطه فرآیند پذیره نویسی خواهد بود.

برای پذیره نویسی در صندوق های سرمایه گذاری به 2 روش می توان عمل کرد. در اولین روش که به آن صندوق قابل معامله در بورس گفته می شود، متقاضی باید حتما کد بورسی و کد معاملاتی خود را فعال کرده باشد و با ورود به سامانه معاملاتی کارگزاری خود، اقدام به خرید واحدهای صندوق کند. در بازار بورس، واحدهای این صندوق ها همچون سهام شرکت ها معامله می شود، اما در روش دوم یعنی پذیره نویسی صندوق مبتنی بر صدور و ابطال، داشتن کد بورسی برای متقاضی ضروری نیست.

در صندوق های مبتنی بر صدور و ابطال، کافی است فرد به یکی از شعبه های صندوق سرمایه گذاری مراجعه و ثبت نام کند. در صورتی که فرآیند ثبت نام یا خرید و فروش واحدهای صندوق در یک شعبه به صورت آنلاین انجام شود، باید مستقیما از طریق سایت آن صندوق اقدام کرد. این نکته شایان ذکر است، که معامله واحد سرمایه گذاری صندوق ها، کارمزد مختص هر صندوق را دارد و باید به نحو تعیین شده توسط صندوق، این مبلغ را پرداخت کرد.

تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی

در بخش های قبل بیان شد که ممکن است، هنوز عده ای از افراد عرضه اولیه را با پذیره نویسی اشتباه بگیرند و از تفاوت های این دو نوع سرمایه گذاری مطلع نباشند. در این بخش تفاوت عرضه اولیه و پذیره نویسی را به صورت ساده و جامع بیان خواهیم کرد.

عمده تفاوت بین این دو روش عرضه سهام، قیمت آن ها است، چراکه پذیره نویسی ها شامل یک ارزش اسمی برای هر سهم می شوند که مبلغ 100 تومان (هزار ریال) است. در صورتی که هر سهم عرضه اولیه ای که در فرابورس و بورس ارائه می شوند، همگی دارای یک بازه قیمت ویژه هستند که خریداران می توانند مبلغ مورد نظر خود را در این بازه انتخاب کنند.

دومین تفاوت پذیره نویسی و عرضه اولیه در این است، که وقتی خریداران در بازار بورس یا فرابورس سهام عرضه اولیه خریداری می کنند، یک روز پس از خرید می توانند، سهام خود را معامله کنند. این به این معنا است که باز شدن نماد بورس شرکت ظرف یک روز انجام می گیرد، اما پذیره نویسی با این روش بسیار متفاوت است. پس از این که فرآیند پذیره نویسی خاتمه پیدا می کند، شرکت باید به ثبت برسد و امکان دارد، این فرآیند حتی چند ماه نیز طول بکشد. بنابراین در طول این مدت نماد معاملاتی بسته خواهد بود و قابلیت خرید و فروش ندارد.

شرکت هایی شروع به پذیره نویسی می کنند، که به تازگی قصد تاسیس و آغاز فعالیت را دارند، اما عرضه اولیه، سهام آن دسته از شرکت هایی است که در گذشته سابقه فعالیت خوبی داشته اند و برای بار اول در بازار بورس قصد عرضه سهام دارند. با توجه به این که سهام عرضه اولیه شرکت ها در فرابورس و بورس درج می گردد، شرکت در آن ریسک پایین تری نسبت به پذیره نویسی دارد، چون پذیره نویسی پس از ثبت یک شرکت در بازار پایه درج می شود.

از طرف دیگر مدت زمانی که برای ثبت سفارش عرضه اولیه سهام در نظر گرفته می شود، غالبا 2 ساعت از یک تاریخ مشخص است. پس از آن که تمامی سفارش های متقاضیان در سیستم به ثبت رسید، این سهام در بین آن ها تقسیم می شود و به پورتفوی اضافه می گردد. این در حالی است که بازه زمانی در نظر گرفته شده، برای شرکت در پذیره نویسی یک شرکت سهامی عام تا 30 روز نیز ممکن است به طول بیانجامد.

در نهایت می توان این مورد را نیز ذکر کرد که از زمان آغاز فرآیند پذیره نویسی، متقاضیان می توانند، درخواست و سفارش خود را در سامانه های معاملاتی ثبت نمایند. این فرآیند تا وقتی که اوراق شرکت مورد نظر به اتمام برسد، ادامه پیدا خواهد کرد. در بعضی موارد ممکن است در روز نخست پذیره نویسی این اوراق به پایان برسد و در برخی موارد نیز ممکن است، علاوه بر اتمام تعداد روزهای تعیین شده، مهلت پذیره نویسی مجددا تمدید شود.

مهلت پذیره نویسی

علاقه مندان و سرمایه گذارانی که تمایل به تامین سرمایه شرکت های در آستانه تاسیس دارند، می توانند در مهلت پذیره نویسی تعیین شده نسبت به ارائه برگه تعهد و واریز مبلغ اقدام نمایند. باید توجه داشت که این مهلت زمانی ممکن است تمدید نشود، بنابراین اطلاع به موقع و دقیق از تاریخ شروع و پایان و نحوه پذیره نویسی اهمیت زیادی دارد. بهتر است در روزهای ابتدایی پذیره نویسی برای تکمیل فرم ها و اختصاص سرمایه اقدام کرد، چون ممکن است سهام در همان روزهای ابتدایی بازه زمانی پذیره نویسی به اتمام برسد.

مسئله مهم در مورد مهلت پذیره نویسی این است که سازمان بورس می تواند، مهلت اختصاص داده شده را به صورت کاملا اختیاری تعیین نماید. به این صورت که برای پذیره نویسی سهام، برخی شرکت ها ممکن است یک مهلت کمتر از 30 روزه و برخی نیز بیشتر از این تعیین شود. به طور کلی مهلت پذیره نویسی معمولا کمتر از 1 ماه است، اما در صورتی که پذیره نویسان درخواست تمدید این مهلت را داشته باشند امکان گسترش این دوره تا 1 ماه دیگر نیز وجود دارد، که تنها با نظر سازمان بورس و برای جذب سرمایه گذاران کافی قابل انجام است.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و نحوه پذیره نویسی شرکت ها در کانال تلگرام سرمایه گذاری عضو شوید همچنین کارشناسان مرکز مشاوره سرمایه گذاری دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره سرمایه گذاری تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و نحوه پذیره نویسی شرکت ها پاسخ دهند.