سلب حضانت چیست و در چه مواردی اتفاق می افتد

در پاسخ به سوال سلب حضانت از فرزندان چیست؟ شرایط آن شامل چه مواردی می شود؟ می توان گفت، که قانونگذار به جهت حمایت از کودکان، قوانینی را در قانون مدنی وضع کرده که مطابق آن، شخصی که عهده دار حضانت فرزند است، باید از صلاحیت های لازم برای انجام حضانت برخوردار باشد؛ در غیر این صورت، می تواند موجبی برای سلب حضانت از دارنده آن شود.

حضانت که در عرف به معنای نگهداری، سرپرستی و پرورش دادن یک کودک شناخته می شود، بعد از جدایی یا فوت والدین به یکی از موضوعات مهم و اساسی در میان والدین تبدیل می شود. به همین دلیل قانونگذار در موادی از قانون به بحث های مربوط به حضانت فرزندان بعد از طلاق و حضانت در صورت فوت یکی از والدین پرداخته است.

اهمیت موضوع سلب حضانت از آن جهت است که در برخی از موارد دیده شده است که اشخاص عهده دار حضانت از صلاحیت لازم برای این امر برخوردار نیستند و حضانت فرزندان توسط این اشخاص همراه با صدمات جسمی و روحی فراوانی برای کودک است.

به همین دلیل قانونگذار به بحث سلب حضانت از دارنده آن نیز پرداخته و مصادیقی از سلب حضانت بدلیل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی والدین را پیش بینی نموده است. از همین رو در این مقاله ابتدا سلب حضانت از دارنده آن توضیح داده شده و در ادامه مصادیق سلب حضانت از والدین مورد بررسی قرار گرفته است.

سلب حضانت از دارنده آن

با توجه به اهمیت موضوع سلب حضانت از دارنده آن، قانونگذار در قانون مدنی، به موادی اشاره می کند، که وضعیت شخص عهده دار حضانت را نسبت به فرزند مشخص کرده و با تعریف مفهوم حضانت فرزندان، حدود تکالیف و مصادیق حضانت را تعیین کرده است. 

علاوه بر اینکه حضانت فرزند در صورت تغییر محل زندگی ممکن است از دارنده آن سلب شود، در ماده 1173 قانون مدنی که در سال 1376 اصلاح شده است، در خصوص سلب حضانت از کسی که حضانت را بر عهده دارد چنین پیش بینی شده است: "هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست ، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند."

 به موجب این ماده، دادگاه می تواند تحت شرایط مذکور، حضانت طفل را از پدر یا مادری که حضانت را بر عهده دارد سلب نماید. در ادامه این ماده نیز مصادیقی از عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی هر یک از والدین مطرح شده است که در ادامه به این موارد می پردازیم.

مصادیق سلب حضانت از والدین

در قسمت قبل به توضیح مفهوم کلی سلب حضانت از والدین پرداخته شد، با این حال پاسخ به این سوال ضروری است که در چه مواردی و به چه دلایل و جهاتی، می توان حضانت فرزند را از پدر یا مادر سلب کرد؟ در پاسخ به این سوال، قانون مدنی، برخی از مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین را نام برده است.

با توجه به شرایط حضانت فرزند، در صورت وجود یک یا چند مورد از مصادیق ذکر شده در قانون، قاضی می تواند حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر نماید. مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی والدین مطابق ماده 1173 شامل موارد زیر است:

1 - اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار؛

2 - اشتهار به فساد اخلاق و فحشا؛

3 - ابتلاء به بیماری های روانی با تشخیص پزشک قانونی؛

4 - سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدی گری و قاچاق؛

5 - تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف.

نکته قابل ذکر در خصوص این ماده این است که مصادیق عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی مذکور در این ماده حصری نیستند؛ بلکه قانونگذار از باب نمونه مواردی را بیان کرده است. لذا ممکن است که قاضی موارد دیگری را نیز مشمول این حکم قرار داده و به موجب آن، حکم به سلب حضانت از دارنده آن صادر نماید که ملاک آن، به خطر افتادن مصلحت های کودک است.

در واقع، اینکه چه مواردی از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی محسوب می شوند با قاضی است. به علاوه اینکه، این قاضی است که تعیین می کند رفتار یا وضعیتی را می توان از جمله دلایل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی محسوب نمود یا خیر.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد سلب حضانت چیست و در چه مواردی اتفاق می افتد در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون سلب حضانت چیست و در چه مواردی اتفاق می افتد پاسخ دهند.