طبقات و درجات ارث

طبقات و درجات ارث در قانون مدنی، برگرفته از شرع مقدس است که در آن، وراث نسبی و خونی متوفی، دسته بندی شده اند. وجود هریک از افراد طبقه اول، مانع ارث بری افراد سایر طبقات، خواهد شد. بر اساس نمودار وراث طبقه اول تا آخر، افراد طبقه اول، شامل پدر، مادر، اولاد و نوه ها می باشند. افراد طبقه دوم، در طبقات ارث، شامل پدر بزرگ، مادر بزرگ، برادر و خواهر متوفی، فرزندان آن ها و مادر و پدر های مادر بزرگ و پدر بزرگ هستند. افراد طبقه سوم ارث، عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آن ها می باشند.

مرگ، پدیده است که برای تمام افراد بشری، اتفاق خواهد افتاد. از آنجا که مرگ، واقعه‌ای است که آثار و تبعات حقوقی دارد، قوانین مختلفی در این مورد تصویب شده است. بعد از مرگ، دست افراد، نسبت به دارایی های شان، کوتاه شده و اموال آن ها به وراث قانونی شان، خواهد رسید. از این رو، موادی از قانون مدنی به مبحث ارث، اختصاص داده شده است.

قانون مدنی، بر اساس شرع مقدس، سهم الارث تمامی وراث متوفی را مشخص کرده و اینگونه نیست که تمامی وراث، سهم برابری از ارثیه فرد متوفی داشته باشند. همچنین، افرادی که به موجب قانون، از فرد متوفی ارث می برند، مشخص است و بر اساس شرع، این افراد، به وراث سببی و نسبی، تقسیم می شوند که وراث نسبی، دارای نمودار وراث طبقه اول تا آخر بوده و ارث بردن از متوفی، تابع این درجات و طبقات خواهد بود.

از این رو، در این مقاله، قصد داریم، طبقات و درجات ارث در قانون مدنی را بررسی کرده و افراد طبقه اول، دوم و سوم وراث نسبی را بر مبنای نمودار وراث طبقه اول​ تا آخر، توضیح دهیم. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.

طبقات و درجات ارث

به موجب قانون مدنی، ارث، با موت فرد، اعم از اینکه این موت، فرضی باشد یا حقیقی، تحقق پیدا می کند. پس از فوت، دارایی های بجا مانده از فرد، اعم از اموال منقول و غیر منقول، همچنین تمام دیون و بدهی های او، به وراث وی تعلق خواهد گرفت و آن ها در پذیرش یا عدم پذیرش ارث بجا مانده از متوفی، مخیر می باشند.

افراد، یا به موجب نسب ارث می برند و یا به موجب سبب، البته با رعایت قواعد ویزه ارث نظیر ارث بین مسلمان و غیر مسلمان. قانون مدنی، بر اساس شرع مقدس، اقدام به طبقه بندی و درجه بندی وراث نسبی نموده است و ارث بری وراث نسبی، تابع این طبقه بندی خواهد بود. بدین نحو که  بر اساس نمودار وراث طبقه اول تا آخر، وراث نسبی، دارای سه طبقه بوده و هر طبقه، درجات مختلف دارد. وجود هر یک از افراد طبقات اول، مانع ارث بری افراد سایر طبقات و وجود هر یک از افراد درجه اول، مانع ارث بری افراد سایر درجات خواهد شد. وراث سببی و نسبی عبارتند از:

وراث سببی: کسانی نظیر همسرهستند که به واسطه عقد ازدواج، با یکدیگر، رابطه یا قرابت پیدا کرده اند.

وراث نسبی: کسانی هستند که به واسطه رابطه خونی، با متوفی قرابت پیدا کرده اند. نظیر اولاد، پدر و مادر، عمو و عمه و سایر افراد که بر اساس قانون مدنی، دارای سه طبقه، می باشند.

طبقه اول وراث نسبی

در قسمت قبل، در خصوص طبقه بندی وراث نسبی بر اساس نمودار وراث طبقه اول تا آخر، توضیح دادیم و گفتیم که طبقات و درجات ارث، برای طبقه بندی وراث نسبی، ایجاد شده است. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص وراث طبقه اول طبقات و درجات ارث در قانون مدنی، صحبت کنیم. بر اساس طبقات و در جات ارث، وراث طبقه اول، عبارتند از :

پدر، مادر، فرزند: این افراد، در درجه اول طبقه اول، از طبقات ارث می باشند و وجود آن ها، مانع ارث بری افراد سایر درجات طبقه اول از طبقات ارث، خواهد بود. لازم به ذکر است که در مورد فرزندان، تفاوتی میان ازدواج موقت و دائم وجود نداشته و ارث بردن فرزند در ازدواج موقت، دقیقا مانند ارث بردن فرزند در نکاح دائم می باشد.

نوه ها (اولاد اولاد): این افراد، در درجه دوم طبقه اول، از طبقات ارث بوده و در صورت فوت والدینشان، جانشین آنان در ارث بری خواهند شد.

بنابراین، به عنوان مثال، اگر بازماندگان متوفی، مادر و نوه او باشند، سهم ارث مادر، یک ششم ترکه بوده و نوه، به نیابت از مادر خود و میزان سهم او، ارث خواهد برد. 

طبقه دوم وراث نسبی

در قسمت قبل، در خصوص افراد طبقه اول از درجات و طبقات ارث در قانون مدنی صحبت کردیم و گفتیم که بر اساس نمودار وراث طبقه اول تا آخر، وجود هریک از افراد طبقات و درجات اول، مانع ارث بری افراد سایر طبقات و درجات ارث در قانون مدنی خواهد شد. در این قسمت، قصد داریم تا در خصوص افراد طبقه دوم از طبقات و درجات ارث توضیح دهیم که عبارتند از: 

اجداد (پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها) و برادر و خواهر: پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها و خواهر و برادر متوفی، افراد طبقه دوم، از طبقات و درجات ارث می باشند و ارث بری آن ها، در صورتی است که افراد طبقه اول درجات و طبقات ارث، در قید حیات نباشند.

پدر و مادر اجداد (پدر و مادر پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها) و فرزندان خواهر ها و برادرها: خواهر زاده ها و برادر زاده ها، همچنین، پدر و مادرهای پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها، جانشین پدران و مادران و فرزندان خود، در ارث بری خواهند شد.

طبقه سوم وراث نسبی

در قسمت قبل، در خصوص افراد طبقه اول و دوم طبقات و درجات ارث در قانون مدنی، توضیح دادیم و شرایط ارث بری آن ها را به عنوان وراث نسبی، گفتیم. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص افراد طبقه سوم وراث نسبی، در تقسیم بندی طبقات و درجات ارث بر مبنای نمودار وراث طبقه اول​ تا آخر، صحبت کنیم که عبارتند از: 

عمو، عمه، خاله و دایی درجه 

اولاد عمو ها، عمه ها، خاله ها و دایی ها

در تقسیم اموال و دارایی متوفی، ابتدا، ارث همسر داده می شود. به دلیل این که از وراث سببی است و خویشاوندی وی، از طریق ازدواج به وجود آمده است؛ سپس، نوبت به بقیه وراث می رسد که طبقات آن، در بالا بیان شد. نکته ای که باید به آن توجه گردد، این است که با وجود طبقه اول، طبقه دوم ارث نمی‌برند. مثلا، اگر در طبقه اول، فرزند وجود داشته باشد، هیچگاه ارث، به برادر یا خواهر نمی رسد . همچنین، به عنوان مثال، اگر فردی دارای مادر باشد و همسر و فرزندی نداشته باشد، با دادن سهم ارث مادر، ارثی به خواهر و برادر نخواهد رسید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد طبقات و درجات ارث در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون طبقات و درجات ارث پاسخ دهند.