ثبت ایده

ثبت ایده و طرح، در سازمان مرکز مالکیت معنوی، مستلزم رعایت شرایط و ضوابطی می باشد که جدید بودن ایده و داشتن کاربرد صنعتی از جمله مهمترین این شرایط هستند. مراحل ثبت ایده به این صورت می باشد که متقاضی، در ابتدا می بایست، با تهیه مدارک لازم به سامانه مرکز مالکیت معنوی مراجعه و به تکمیل اظهارنامه مربوطه و پرداخت هزینه، اقدام نماید.

ایده، طرح ذهنی خلاقانه و جدیدی است که برای حل یک مشکل یا رفع یک نیاز، به کار گرفته می شود. با توجه به شرایط رقابتی که بر بازار حاکم است، اغلب صاحبان طرح و ایده، درصدد محفوظ نگه داشتن حق مالکیت ایده خود می باشند. ثبت ایده به افراد کمک کرده تا ضمن جلوگیری از کپی برداری و سرقت طرح، بتوانند از حقوق انحصاری حاکم بر ایده خود نیز، استفاده نمایند.

برای این که فرد موفق به ثبت ایده خود در سازمان مالکیت معنوی گردد، می بایست ضوابط و شرایط ذکر شده در قانون، در این زمینه را دارا باشد. از طرف دیگر، ثبت موفقیت آمیز ایده و طرح، مستلزم آشنایی با مراحل و نحوه ثبت ایده می باشد. به همین دلیل، اطلاع از جزئیات ثبت ایده، نظیر فرآیند، هزینه و مدارک مورد نیاز آن؛ امری الزامی می باشد.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پرداختن به این موضوع که شرایط ثبت ایده چه می باشد؛ به معرفی سامانه آن بپردازیم. سپس در خصوص مراحل و نحوه ثبت ایده صحبت خواهیم کرد و در انتها، مدارک لازم و هزینه ثبت طرح و ایده را در ایران بیان خواهیم نمود. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، با ما همراه باشید.

شرایط ثبت ایده

مطابق ماده 1 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری، ایده یا اختراع به نتیجه فکر فرد یا افرادی گفته می شود که برای اولین بار، فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آن ها حل می نماید. با توجه به این تعریف، می توان بیان نمود که ثبت ایده، فرآیندی است که در آن، ایده در سازمان مالکیت معنوی به ثبت رسیده و برای آن گواهی ثبت ایده یا همان اختراع صادر می گردد.

به منظور ثبت طرح و ایده در اداره مالکیت معنوی، فرد می بایست، از ضوابط و شرایط ثبت ایده و طرح اطلاع داشته و آن ها مورد رعایت قرار دهد. بدون وجود ضوابط مذکور، ایده، از ویژگی های لازم برای ثبت برخوردار نخواهد بود و با درخواست متقاضی مبنی بر صدور گواهینامه ثبت، موافقت نخواهد گردید. شرایط ثبت ایده شامل موارد زیر می باشد:

ایده می بایست حاوی ابتکار جدید باشد. بنابر ماده 2 قانون ثبت اختراعات منظور از ابتکار جدید، آن است که ایده و اختراع در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده، مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد.

طرح و ایده می بایست دارای کاربرد صنعتی باشد. منظور از کاربرد صنعتی داشتن، مطابق ماده 2 قانون ثبت اختراعات، آن است که در رشته ای از صنعت قابل ایجاد یا استفاده باشد. مراد از صنعت، معنای گسترده آن بوده و شامل مواردی مانند صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می گردد.

بهره برداری از طرح و ایده نباید مخالفتی با موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه داشته باشد.

موضوع طرح و ایده می بایست قابلیت ثبت را داشته باشد.

ثبت نام در سامانه ابلاغ ثنا و داشتن حساب کاربری ثنا به نام متقاضی ثبت ایده و طرح

توجه به این نکته ضروی است که وجود کلیه شرایط فوق، برای ثبت ایده و اختراع الزامی بوده و وجود یک شرط به تنهایی کفایت نمی کند. همچنین مطابق آنچه در ماده 4 قانون ثبت اختراعات بیان گردیده است، برخی موضوعات از حوزه شمول حمایت از اختراع خارج گردیده اند و اداره مالکیت معنوی هیچ گونه حمایتی از آن ها به عمل نخواهد آورد که این موضوعات به شرح زیر می باشد:

کشفیات، نظریه های علمی، روش های ریاضی و آثار هنری

طرح‌ ها و قواعد یا روش های انجام کار تجاری و فعالیت‌ های ذهنی

انواع روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان

منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آن ها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولیدات آن ها

آنچه پیش از این در فنون و صنایع پیش بینی شده

اختراعات و ایده های خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه

از این ماده چنین برداشت می شود که حتی اگر شرایط ثبت اختراع و ایده در رابطه با موارد فوق الذکر صادق باشد، باز هم ایده قابلیت ثبت در اداره مالکیت معنوی را نخواهد داشت و از حمایت در نظر گرفته در قانون، برای ثبت آن برخوردار نخواهد بود. 

سامانه ثبت ایده

در قسمت گذشته ضوابط و شرایط حاکم بر ثبت ایده و اختراع در مواد قانونی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. به منظور ثبت ایده و طرح، فرد در ابتدا؛ می بایست به تشکیل کارتابل در سامانه مربوطه اقدام کرده و سپس، اظهارنامه ثبت ایده را تکمیل نماید. به منظور آشنایی علاقمندان، در این قسمت؛ جزئیات سامانه ثبت ایده و نشانی آن ارائه گردیده است.

سامانه ثبت ایده و اختراعات در واقع همان سامانه مالکیت معنوی به نشانی ipm.ssaa.ir می باشد. این سامانه زیر مجموعه ای از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به حساب آمده که خود زیر نظر قوه قضائیه فعالیت می نماید. این سامانه علاوه بر ثبت ایده و اختراع و صدور گواهی برای آن، به منظور ثبت کلیه علائم تجاری و طرح های صنعتی نیز به کار برده می شود.

استفاده از امکانات سامانه ثبت ایده، تنها با تشکیل حساب کاربری به نام متقاضی آن امکان پذیر می باشد. بنابراین، تا زمانی که فرد به تشکیل کارتابل مخصوص برای خود در این سامانه اقدام ننموده باشد، امکان ثبت ایده برای وی وجود نخواهد داشت. در بخش های بعدی مقاله، به مراحل و نحوه ثبت ایده و طرح و همچنین، چگونگی تشکیل کارتابل پرداخته خواهد شد.

مراحل و نحوه ثبت ایده

همانطور که پیش تر بیان گردید، به منظور ثبت ایده و طرح، شخص در ابتدا؛ می بایست در سامانه ثنا، حساب کاربری تشکیل داده و سپس از طریق ثبت نام و ورود به سامانه مرکز مالکیت معنوی، نام کاربری و رمز عبور این سامانه را نیز دریافت نماید. پس از آن، شخص می تواند از منوی اصلی سایت مالکیت معنوی، گزینه ثبت اظهارنامه اختراع را انتخاب نموده و ادامه مراحل را پیگیری نماید. به جهت اطلاع متقاضیان از مراحل و نحوه ثبت ایده، در این بخش، راهنمای تصویری ثبت ایده و اختراع ارائه گردیده است.

متقاضیان برای ثبت درخواست صدور گواهی ایده در ابتدا، می بایست در سامانه ثنا، ثبت نام نمایند. پس از آن شخص لازم است که در سایت مالکیت معنوی، کارتابل تشکیل داده و نام کاربری و رمز عبور دریافت نماید. به این منظور، لازم است که افراد، صفحه اصلی سامانه به آدرس iripo.ssaa.ir را در مرورگر خود جست و جو نموده و سپس از طریق گزینه "ورود / ثبت نام متقاضی جدید" اقدام به نام نویسی در پرتال نمایند.

در این قسمت، داوطلب لازم است که با توجه به نوع شخص ثبت نام کننده، یکی از گزینه های 1 الی 4 را انتخاب نماید. همانطور که در تصویر مشخص است، توضیحات مربوط به هر شخص در مقابل هر عبارت، درج گردیده است.

پس از انتخاب نوع شخص، فرد می بایست اطلاعات صحیح اشخاص را در فرم های مربوطه وارد نماید. سپس دکمه مرحله بعد را که در پایین صفحه قرار دارد را کلیک کرده تا وارد صفحه ثبت اطلاعات اولیه شود.

با انتخاب گزینه مرحله بعد، فرد به بخش بارگذاری ضمائم وارد می شود. در این قسمت، شخص لازم است که بر اساس ضمائم خواسته شده، مدارک لازم را بارگذاری نماید.

با انتخاب گزینه مرحله بعد، فرد به بخش حساب کاربری وارد می شود. در این بخش، ایمیل و شماره همراه درج شده در قسمت اطلاعات اولیه جهت تایید نمایش داده می شود. در صورتی که اطلاعات نمایش داده شده، صحیح می باشد، شخص لازم است که به تایید آن اقدام نماید.

با کلیک بر روی دکمه تایید ثبت نام، پیغام زیر برای کاربر به نمایش در می آید، که داوطلب می بایست با زدن دکمه بلی، اطلاعات خود را در سیستم ثبت کند.

پس از تایید اطلاعات، فرم زیر جهت مشاهده شماره شناسایی و امکان مشاهده و چاپ اقرار نامه نمایش داده خواهد شد . داوطلب باید اطلاعات مندرج در این فرم را با دقت مطالعه کند. سپس پیامک حاوی اطلاعات کاربری و گذر واژه برای فرد ارسال خواهد شد.

با کلیک بر روی گزینه مشاهده و چاپ اقرار نامه، فرم مربوطه برای کاربر نمایش داده می شود. فرد لازم است اطلاعات مندرج در این فرم را نیز به دقت مطالعه کرده و سپس به همراه نسخه چاپی اقرار نامه به دفاتر اسناد رسمی مراجعه و گواهی امضا دریافت کند.

بعد از دریافت گواهی امضا، شخص لازم است از طریق گزینه "تایید حساب کاربری با گواهی امضا" و وارد نمودن اطلاعات درخواستی، حساب کاربری خود را فعال نماید.

در مرحله آخر ثبت نام، فرد می بایست که به همراه نسخه چاپی اقرار نامه، به دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده و گواهی امضا دریافت نمایید. سپس از طریق گزینه "تایید حساب کاربری با گواهی امضا" و وارد نمودن اطلاعات درخواستی، حساب کاربری برای فرد فعال می گردد. با تکمیل مراحل ایجاد کارتابل، شخص می تواند به امکانات سامانه اداره مالکیت معنوی دسترسی یابد. به منظور ثبت اختراع، متقاضی می بایست از منوی سمت راست حساب کاربری خود، بر روی گزینه ثبت اختراع کلیک نماید که در واقع منظور از آن همان، ثبت ایده و طرح می باشد.

پس کلیک بر روی این گزینه، صفحه ای مطابق تصویر زیر برای کاربر به نماش در می آید که او باید آن را به دقت مطالعه نماید. این صفحه، متن تهعد نامه شخص می باشد. به منظور ورود به مرحله بعد، فرد لازم است که تیک آن را فعال نموده و گزینه "مرحله بعد" را انتخاب نماید.

در مرحله بعد، داوطلب می بایست نوع اظهارنامه را مشخص کند که شامل دو نوع «اظهارنامه جدید» و «ثبت اظهارنامه همزمان با اعتراض» است. به منظور ثبت اظهارنامه جدید، شخص باید گزینه مربوط به آن ها انتخاب نماید.

پس از تکمیل نوع اظهارنامه، نوبت به درج نمودن اطلاعات ایده و طرح می شود. توجه به این نکته ضروری است که پر کردن تمام فیلدهای دارای ستاره قرمز در این قسمت الزامی می باشد. پس از آن، شخص می بایست بر روی گزینه مرحله بعد که در پایین صفحه قرار دارد، کلیک نماید.

پس از آن، نوبت به وارد نمودن اشخاص مرتبط با طرح و ایده می رسد. منظور از این قسمت آن است که، چه کسانی در ایجاد طرح و ایده سهیم بوده اند. در این قسمت، داوطلب می بایست بر روی گزینه ثبت شخص جدید کلیک نموده تا صفحه ای مطابق تصویر زیر برای وی به نمایش در آید. در این بخش، کاربر می بایست با توجه به نوع شخص، یکی از سه گزینه زیر را انتخاب نماید.

در مرحله بعدی، لازم است که اطلاعات این اشخاص و یا نماینده قانونی آن ها در قسمت های مربوطه وارد شده و بر روی گزینه افزودن کلیک شود.

بخش بعدی، مربوط به حق تقدم اشخاص می باشد. فرم حق تقدم را صرفا افرادی که ایده خود را در قلمرو یکی از اعضای کنوانسیون پاریس به ثبت رسانده اند، پر می نمایند. درصورت انتخاب این بخش، باید مدارک حق تقدم در بخش ضمائم پیوست گردد.

پس از تکمیل نمودن فرم، یک کد رهگیری به درخواست فرد اختصاص داده می شود که لازم است متقاضی این کد را تا آخرین مرحله نزد خود نگه دارد. به منظور اتمام مراحل درخواست اظهارنامه، فرد می بایست در این صفحه به ثبت ضمائم و پرداخت هزینه ثبت ایده اقدام نماید. 

پس از بارگذاری ضمائم و پرداخت هزینه مربوطه، اظهارنامه ثبت ایده و طرح به کارشناس اداره مالکیت معنوی ارجاع شده تا توسط او مورد بررسی قرار گیرد. شخص می تواند روند پیگیری درخواست ثبت اختراع را از طریق کارتابل خود در سامانه اداره مالکیت معنوی پیگیری و دنبال نماید. پس از تایید اولیه، سازمان مهلتی را در اختیار شخص قرار داده تا مدارک لازم را به آدرس این اداره پست نماید. پس از تایید مدارک و انتشار آگهی ثبت در روزنامه رسمی، گواهی ثبت ایده به نام متقاضی صادر می گردد.

مدارک لازم برای ثبت ایده

برای این که فرد بتواند گواهی ثبت ایده و طرح خود را از سازمان مالکیت معنوی دریافت نماید، لازم است که مدارکی را از پیش تهیه نموده و در مهلت تعیین شده توسط سازمان مالکیت معنوی، به آدرس این اداره در تهران، ارسال نماید. مدارک لازم برای ثبت ایده و طرح به شرح زیر می باشد:

کپی مدارک شناسایی نظیر شناسنامه و کارت ملی

فرم اظهارنامه ثبت ایده و طرح

رسید پرداخت هزینه ثبت ایده

کپی روزنامه تاسیس شرکت و تغییرات آن (در صورت حقوقی بودن شخصیت متقاضی)

مدارک لازم مربوط به حق تقدم (در صورت تکمیل نمودن این بخش در اظهارنامه)

در صورتی که شخص، انجام مراحل ثبت ایده را به وکیل واگذار نموده است، می بایست مدارک مربوط به این موضوع؛ من جمله وکالت نامه را نیز ضمیمه مدارک مزبور نماید. مطابق ماده 6 قانون ثبت اختراعات، اظهارنامه ثبت اختراعی که به اداره مالکیت معنوی تحویل داده می شود، باید موضوعی را که حمایت از آن درخواست می شود، معین کرده و به فارسی تنظیم گردد. همچنین ذکر تاریخ، امضا، خواسته، توصیف ایده و خلاصه آن در این اظهارنامه الزامی است.

هزینه ثبت ایده در ایران

پیگیری روند درخواست در اداره مالکیت معنوی، منوط به پرداخت هزینه آن می باشد. در این میان، ممکن است این سوال در ذهن افراد ایجاد شود که هزینه ثبت ایده در ایران چه مقدار است و این هزینه به چه مواردی تعلق می گیرد. از این رو، این قسمت از مقاله به بیان میزان مبلغ ثبت طرح و ایده در ایران پرداخته شده است.

هزینه ثبت اظهارنامه ایده در سامانه مرکز مالکیت معنوی، با توجه به نوع شخص متفاوت بوده که مطابق با آخرین تغییرات آن، این هزینه برای اشخاص حقیقی به مبلغ 10,000 ریال و برای اشخاص حقوقی به میزان، 100,000 ریال تعیین شده است. این هزینه، هر ساله دچار تغییراتی گردیده و اندکی نسبت به سال گذشته افزایش خواهد داشت.

علاوه بر هزینه فوق الذکر، با توجه به این که یکی از مراحل ثبت ایده و طرح، انتشار آگهی آن در روزنامه رسمی می باشد، داوطلب می بایست مبلغی را به این منظور پرداخت نماید. میزان این هزینه با توجه به نوع روزنامه و پر تیراژ بودن یا نبودن آن متفاوت می باشد. لذا به افراد توصیه می شود که به منظور صرفه جویی در هزینه ها، روزنامه هایی با حق آگهی پایین تر را انتخاب نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و مراحل ثبت ایده در کانال تلگرام حقوق تجاری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و مراحل ثبت ایده پاسخ دهند.