اصل 79 قانون اساسی

از جمله نکات حقوقی متن اصل ۷۹ قانون اساسی که در خصوص قواعد و شرایط برقراری حکومت نظامی صحبت می کند، آن است که این امر، ممنوع بوده و صرفا برای 30 روز، اعمال محدودیت‌ های ضروری، امکان پذیر می باشد. تفسیر متن اصل 79، این است که اعمال محدودیت‌ های ضروری، محدود کننده حقوق و آزادی های قانونی افراد، برای مدتی محدود خواهد بود.

محدود کردن حقوق و آزادی های افراد یک جامعه، آن هم حقوقی که به موجب قوانین مختلف، به رسمیت شناخته شده و برای افراد، حق و تکلیف ایجاد کرده، امکان پذیر نیست؛ مگر به حکم قانون و آن هم صرفا در شرایط استثنایی که قانون گذار، برای اعمال محدودیت، بر شمرده است.

اصل 79 قانون اساسی، یکی از اصول مهمی است که در خصوص ایجاد محدودیت در حقوق و آزادی های افراد، تحت شرایطی بخصوص، سخن می گوید، که البته، از آنجا که اعمال محدودیت های این اصل، صرفا در موارد و شرایط بخصوصی امکان پذیر است، ضرورت اطلاع از متن، تفسیر و نکات حقوقی اصل ۷۹ قانون اساسی، ضروری است.

از این رو، در مقاله حاضر قصد داریم درباره متن اصل 79 قانون اساسی، صحبت کرده و پس از ارائه شرح و تفسیر آن، نکات حقوقی این اصل را بگوییم. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانند، در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

متن اصل 79 قانون اساسی

یکی از رایج ترین اصطلاحات سیاسی و حقوقی که در قانون اساسی نیز اصلی به آن اختصاص داده شده، حکومت نظامی است که به معنای سلب آزادی‌ های مردم، اعم از اجتماعی و فردی، از جانب دولت، آن هم صرفا در موقعیت‌های بحرانی می باشد.

در حالت کلی، حکومت نظامی که صرفا در شرایط خاص و استثنایی بر قرار می گردد و قواعد و شرایط مخصوص به خود را دارد، شیوه خاص و استثنایی است که در آن، وظایفی از قبیل اداری، انتظامی و در مواردی، قضایی در اختیار نیروهای مسلح قرار می‌ گیرد؛ در این شرایط، نیروهای مسلح، باید با اختیارات فوق العاده ناشی از حکومت نظامی، کشور را اداره و بحران را رفع نمایند. متن اصل 79 قانون اساسی در خصوص قواعد و شرایط حکومت نظامی، مقرر می دارد: 

یکی دیگر از اصول قانون اساسی، به این امر اختصاص داده شده که هیچ کس، حق ندارد در مقام اعمال حق خود، به منافع عمومی، تجاوز کرده و یا به حق دیگران، ضرر وارد آورد. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، می توانند مقاله زیر، با عنوان اصل 40 قانون اساسی را مطالعه کنند.

شرح و تفسیر اصل ۷۹ قانون اساسی

همانگونه که در تعریف متن اصل 79 قانون اساسی گفته شد، قانون گذار، حکومت نظامی را ممنوع دانسته و در شرایط بخصوصی، دولت می تواند، اعمال محدودیت های ضروری نماید و بدین ترتیب، تا رفع اضطرار و بحران، اعمال این محدودیت ها را ادامه دهد.

در شرح و تفسیر اصل ۷۹ قانون اساسی باید گفت، اعمال محدودیت‌ های ضروری، صرفا منوط به وجود شرایط خاص و ویژه و مواقع اضراری می باشد و حکومت، به هیچ وجه، حق اعمال آن ها را بیش از 30 روز و بدون تصویب مجلس شورای اسلامی، نخواهد داشت.

چنانچه اوضاع بحرانی و اضطراری، این ضرورت را ایجاب نماید، که اعمال محدودیت‌ های ضروری، تمدید شود، تنها در صورت تصویب مجدد مجلس شورای اسلامی، امکان پذیر خواهد بود. علت این امر، این است که قانون، حقوق و آزادی های افراد را مشخص نموده و افراد، در سایه قانون می توانند، نتایج رفتار و اعمال خود را پیش بینی کنند و بدانند از چه حقوقی برخوردارند و در صورت سرپیچی از قوانین و انجام جرم، با چه تبعاتی روبرو می گردند.

هیچ کس، جز به حکم قانون، حق ندارد که این حقوق و آزادی ها را محدود نماید؛ چراکه در این صورت، پیش بینی پذیری حقوق و تکالیف، غیر ممکن شده و به نوعی، آزادی افراد، محدود می گردد. پیشینه این اصل، به دوران قبل از انقلاب باز می گردد که حقوق و آزادی های افراد، به وسیله برقراری حکومت نظامی، محدود و همین امر، سبب ایجاد نارضایتی برای بسیاری از افراد، می گردید.

نکات حقوقی اصل 79 قانون اساسی

پرسش بسیاری از افراد، پیرامون نکات حکومت نظامی، تنها با ارائه نکات حقوقی اصل 79 قانون اساسی، ممکن و میسر می باشد؛ لذا، در این بخش از مقاله، با در نظر گرفتن این اصل، نکات حقوقی حکومت نظامی، بررسی خواهد شد که عبارتند از:

در حالت کلی، برقراری حکومت نظامی، ممنوع است و ایجاد و اعمال محدودیت های ضروری نیز صرف تحقق مواردی نظیر جنگ یا شرایط بسیار حاد و اضطراری، ممکن و میسر می باشد؛

صرف جنگ و اوضاع بحرانی، به دولت، مجوز برقراری حکومت نظامی را نخواهد داد و در هر حال، دولت، برای برقراری محدودیت های ضروری، تنها با تصویب مجلس شورای اسلامی، حق بر قراری آن ها را خواهد داشت؛

برقراری و اعمال محدودیت‌ های ضروری، موقتی بوده و نمی تواند به صورت دائم و برای مدت طولانی پایدار باشد؛

مدت برقراری و اعمال محدودیت‌ های ضروری، در هر صورت، از 30 روز، متجاوز نخواهد بود؛

امکان تمدید و افزایش مدت اعمال محدودیت‌ های ضروری، بیش از 30 روز، وجود خواهد داشت، اما، در هر صورت، مجلس شورای اسلامی، باید این افزایش مدت را تصویب کرده و مجوز آن را صادر نماید تا دولت، بتواند، اوضاع بحرانی و اضطراری را با اعمال محدودیت‌ های ضروری، اداره و کنترل نماید.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکات حقوقی اصل 79 قانون اساسی در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکات حقوقی اصل ۷۹ قانون اساسی پاسخ دهند.