مالکیت زن بر مهریه

طبق ماده 1082 قانون مدنی: "به مجرد آن که عقد نکاح بین زوجین جاری می شود زن مالک مهریه می شود و می تواند هر تصرفی در آن انجام دهد." یعنی به محض این که عقد جاری شد زن می تواند مهریه خود را از زوج مطالبه نماید و یا آن را به زوج ببخشد. بنابراین مهریه جزو حقوق مالی زن می باشد، که می تواند هر تصمیمی در نحوه مالکیت آن بگیرد.

عقد ازدواج مانند سایر عقود سبب به وجود آمدن آثاری در روابط میان زن و مرد می شود و تکالیفی را بر دوش آنان می گذارد. یکی از مهمترین حقوقی که به موجب عقد نکاح به زن تعلق می گیرد، حق مهریه است. همچنین مهریه، هدیه یا بخشش مال یا اموالی از طرف مرد می باشد که برای نشان دادن علاقه به زوجه پرداخت می شود. 

حق زن بر مهریه در اسلام و در قانون تضمین شده است و امروزه نیز برای پایبندی در زندگی مشترک و ارتباط زناشویی یکی از لوازم و ضمانتی برای حق طلاق زن می باشد. و به همین خاطر برای پرداخت مهریه هم مقرراتی وضع گردیده، به این دلیل است که به محض وقوع عقد ازدواج زن مالک مهریه می شود و می تواند در آن تصرف کند.

 لذا قصد داریم که در این مقاله ابتدا به حق مهریه زن بپردازیم و سپس در ادامه به مالکیت زن بر مهریه چیست پرداخته و همچنین پرداخت مهریه زن و چرایی نپرداختن مهریه زن را مورد توجه قرار داده و در آخر نیز، چرا مهریه حق زن است را مورد بررسی قرار دهیم. 

حق مهریه زن

مهریه یا مهر یکی از حقوق مالی زن می باشد که به موجب جاری شدن عقد نکاح چه نکاح دائم یا نکاح موقت، صیغه موقت به زن تعلق می گیرد. بر اساس ماده 1082 قانون مدنی،"به مجرد عقد،زن مالک مهریه می شود و موضوعی که چرا مهریه حق زن است که می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید." این ماده بیانگر مالکیت زن بر مهریه و حق مهریه زن می باشد، که هم بر اساس اسلام و هم بر اساس قانون به وی تعلق گرفته است.

سوالی که در این جا مطرح می شود این است که حق مهریه زن چیست؟ و چرا مهریه حق زن است؟ در پاسخ به این سوال که بر اساس قانون،مهریه مال یا هدیه ای است که مرد به خاطر نشان دادن علاقه به زوجه پیشکش می کند و اگر مهریه، عین معین باشد مثل خانه یا زمین، با تحقق یافتن و انجام شدن عقد نکاح، آن عین به ملکیت زن در می آید و زن می تواند هرگونه انتفاع و تصرف مالکانه ای را که بخواهد در آن مال انجام بدهد. به عنوان مثال، می تواند زمین را بفروشد و خانه را اجاره دهد. یکی دیگر از نتایج مالکیت زن بر مهریه آن است که زن می تواند اقدام به بخشیدن مهریه اش نماید.

نکته: البته در صورت وقوع طلاق قبل از نزدیکی، تنها پرداخت نصف مهریه زن به عهده شوهر است.چرا که مالکیت زن بر مهریه از لحظه عقد، متزلزل است و از زمان نزدیکی کل مهریه به وی تعلق می گیرد.

بنابراین حق مهریه از حقوق مالی زن می باشد و حق زن است، که از طرف شوهر به او هدیه داده شده که با جاری شدن عقد نکاح مالکیت زن بر مهریه قوت می گیرد و نیز این که حق مالکیت زن بر مهریه، حتی تا پس از فوت وی نیز برقرار است و اگر زن فوت کند، ورثه او می توانند به نیابت از او مهریه اش را مطالبه نمایند، و نیز امکان باطل شدن مهریه بعد از مرگ زن نیز وجود ندارد.

پرداخت مهریه زن

از جمله نتایج و آثار حق مالکیت زن برمهریه آن است که هر زمان که بخواهد می تواند اقدام به مطالبه مهریه اش نماید. به همین دلیل، مرد نیز موظف است که مهریه را به زن بپردازد. برای اینکه در حین عقد نکاح، پرداخت مهریه به زن را پذیرفته و با منعقد شدن عقد این تکلیف بر عهده او مستقر شده است.

سوالی که در این جا مطرح می شود این است که پرداخت مهریه زن چگونه می باشد؟ در پاسخ به این سوال بهتر است که بگوییم طبق قانون مدنی زمانی که عقد نکاح جاری می شود مهریه بر گردن شوهر می باشد و هرزمان زن، مهریه خود را مطالبه نماید مرد باید آن را به پردازد، حال اگر مرد از این حق زن خودداری کند و نپردازد زن می تواند دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه ارائه دهد و مرد را ملزم به پرداخت آن نماید.

بنابراین طبق مطالبی که گفته شده است مهریه جز حقوق مالی زن تلقی می شود و مرد در زمان مطالبه باید آن را پرداخت نماید البته، بر اساس ماده 1083 قانون مدنی،"برای تأدیه تمام یا قسمتی از مهریه می توان مدت یا اقساطی قرار داد." و زمانی که مرد از پرداخت آن هنگامی که زن مهریه را مطالبه می کند خودداری کند در این صورت با مراجعه زن به دادگاه و مطالبه مهریه، ممکن است که دادگاه بعد از آن که مرد اعسار خود را در دادگاه ارائه داد اقدام به قسط بندی مهریه نماید. درخصوص چرا مهریه حق زن است؟ در متن مقاله بیان شده است.

نپرداختن مهریه زن

از دیگر آثار حق مهریه زن و مالکیت زن بر مهر، آن می باشد که چون مهریه به محض عقد ازدواج بر ذمه مرد قرار می گیرد، مسائلی که بعد از آن در روابط زوجین به وقوع می پیوندد، سبب از بین رفتن حق مهریه زن نمی شود. به عنوان مثال نشوز زن و عدم تمکین از سوی او و نیز حتی برقراری روابط نامشروع از سوی زن نیز مجوز نپرداختن مهریه به زن نمی باشد.

سوالی که در این جا مطرح می شود این است که نپرداختن مهریه زن چگونه است؟ در پاسخ به این سوال بهتر است که بگوییم زمانی مرد می متواند مهریه زن را نپردازد که عقد باطل باشد و روابط زناشویی هم میان زوجین رخ نداده باشد، در این زمان مرد از پرداخت مهریه به زن معاف می شود. اما در شرایط عادی، حق مهریه پابرجا خواهد بود. 

نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد آن است که زن در صورت عدم پرداخت مهریه می تواند هم به دادگاه خانواده مراجعه کرده و هم به اجرای ثبت و مهریه را از این دو روش وصول کند. 

بنابراین نپرداختن مهریه زن در هنگامی که عقد از ابتدا باطل باشد و یا روابط زناشویی بین زن و مرد رخ نداده باشد در این صورت برای مرد امکان پذیر می باشد ولی اگر زن ناشزه باشد و یا از شوهر خود تمکین نکند و یا روابط نامشروعی را داشته باشد این باعث نمی شود که مرد مهریه را به زن نپردازد زیرا با جاری شدن عقد نکاح مهریه به مالکیت زن در می آید.

چرا مهریه حق زن است 

همانطور که بیان شد فلسفه مهریه از دیدگاه اسلام این می باشد که وسیله ای برای لذت بخش بودن و اهرم فشاری برای مستحکم کردن زندگی از طلاق های بی مورد و نیز عامل قوی برای الفت بین زن و مرد می باشد. همچنین می توان گفت مهریه برای جبران کمبود ارث زن از شوهرش برای تامین زندگی و معاش در آینده پس از مرگ شوهرش می باشد و نیز اهرم فشاری برای ادامه زندگی و جلوگیری از طلاق های غیر موجه و بی مورد قرار می گیرد.

سوالی که در این جا مطرح می شود این است که چرا مهریه حق زن است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت از آنجایی که ممکن است در طول زندگی مشترک، مرد فوت کند؛ برای اینکه زن بتواند زندگی خود را بدون همسرش ادامه دهد و سرپرستی فرزندانش را نیز برعهده بگیرد، مهریه حق مسلم و قانونی زن می باشد و نیز وسیله ای برای ادامه زندگی وراث بدون مرد است.

بنابراین طبق مطالبی که بیان شد مهریه یک حق قانونی می باشد که مرد برای نشان دادن علاقه خود به زن می دهد و مهریه یکی از ارکان پایداری زندگی زناشویی بین مرد و زن و نیز اهرم فشاری برای جلوگیری از طلاق های بی مورد و غیر موجه می باشد. از این رو مهریه حق زن می باشد که بتواند زندگی خود را بعد از مرگ همسر ادامه دهد و سرپرستی فرزندان خود را برعهده بگیرد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد مالکیت زن بر مهریه به کانال تلگرام حقوق خانواده مراجعه کنید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون مالکیت زن بر مهریه پاسخ دهند .