اختصاصی بودن مالکیت چیست

اختصاصی بودن مالکیت ، به این معناست که شخصی ، نسبت به یک مال ، دارای حق مالکیت بوده و بتواند به شکل انحصاری ، حقوق مالکانه خود را اعمال کند . لذا شرایط انحصاری بودن مالکیت چیزی یا امتیاز کاری ، آن است که شخص ، به موجب قانون یا قرارداد ، دارای حق مالکیت شده و دیگران ، در اعمال این حق ، با وی شریک نباشند .

امروزه ، یکی از مهم ترین حقوقی که در قانون ، برای شهروندان مورد پیش بینی قرار گرفته است ، حق مالکیت می باشد . به طور کلی ، مفهوم حقوقی مالکیت ، از مفهوم لغوی و عرفی آن ، دور نبوده و به این معناست که رابطه فرد با یک مال ، به گونه ای است که می تواند حقوق مالکانه خود را در آن مال منقول یا غیر منقول ، اعمال نماید .

اختصاصی و انحصاری بودن مالکیت چیزی و یا امتیاز کاری ، به این معناست که صرفا خود شخص مالک یا صاحب امتیاز ، می تواند حقوق مالکانه خود را در خصوص مال مورد نظر ، اعمال نموده و یا از امتیازات آن ، بهره مند شود . بنابراین ، از آن جهت که نقض مالکیت دیگران ، بعضا با اعمال ضمانت های اجرایی حقوقی و کیفری مواجه است ، پرداختن به مفهوم مالکیت اختصاصی و انحصاری ، ضروری است .

به همین مناسبت ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم به بررسی این موضوعات بپردازیم که اختصاصی بودن مالکیت چیست و شرایط اصل انحصاری بودن مالکیت ، شامل چه مواردی است . در ادامه ، آثار اختصاصی بودن مالکیت چیزی یا امتیاز کاری را نیز ، توضیح خواهیم داد.

اختصاصی بودن مالکیت چیست

بر اساس قانون ، اشخاص ، نسبت به اموال ، ممکن است حقوق مختلفی داشته باشند که طبق ماده 29 قانون مدنی ، این حقوق ، شامل حق مالکیت ، حق انتفاع و حق ارتفاق می باشد . بر این اساس ، یکی از مهم ترین حقوقی که اشخاص ، می توانند نسبت به اموال داشته باشند ، حق مالکیت است که از منظر قانونی ، محترم و با ارزش است .

در همین راستا ، اصل 47 قانون اساسی ، در خصوص حق مالکیت شخصی ، بیان داشته است که مالکیت اشخاص که از راه مشروع به وجود آمده باشد ، محترم است و ضوابط آن را قانون ، مشخص می کند . با این وجود ، در اصل 40 همین قانون ، بیان شده است که هیچ کس نمی تواند اعمال حقوق خویش ، از جمله حق مالکیت اختصاصی و انحصاری را ، وسیله ای برای ضرر رسانیدن به حقوق دیگران قرار دهد .

در هر حال ، از آن جهت که حق مالکیت ، یکی از مهم ترین مصادیق حقوق مالی شهروندان محسوب می شود ، دعاوی مختلفی نیز ، در ارتباط با آن ، مطرح می شود ؛ از جمله دعاوی حقوقی در ارتباط با نقض حق مالکیت دیگران ( از جمله تصرف عدوانی ملک دیگری ) و دعاوی کیفری در ارتباط با جرایم علیه مالکیت دیگران ( جرم تخریب املاک دیگران ) .

اما یکی از مهم ترین موضوعاتی که در این خصوص مطرح است ، مفهومی تحت عنوان اختصاصی و انحصاری بودن مالکیت می باشد . لذا سوالی که در این قسمت ، قصد داریم به آن پاسخ دهیم ، ناظر بر آن است که اختصاصی و انحصاری بودن مالکیت و یا امتیازی کاری ، به چه معناست ؟

در پاسخ به این سوال که اختصاصی بودن مالکیت چیست ، باید گفت که به طور کلی ، اختصاصی و انحصاری بودن مالکیت ، به این معناست که شخص دارای حق مالکیت یا امتیاز ، می تواند از مال مورد نظر و یا امتیاز کاری که به او داده شده ، به شکل انحصاری و اختصاصی ، بهره مند شده و شخص دیگری ، نمی تواند جلوی استفاده انحصاری و اختصاصی وی را گرفته و حق مالکیت تمام و کمال را از وی ، سلب نماید .

در ارتباط با مفهوم مالکیت اختصاصی ، قانون تملک آپارتمان ها نیز ، قابل توجه است که بر اساس ماده 1 این قانون ، مالکیت در آپارتمان ها ، شامل دو قسمت است : مالکیت اختصاصی و مالکیت قسمت های مشترک . طبق ماده 2 ، مالکیت اشتراکی در قسمت های مشترک آپارتمان ها ، شامل قسمت هایی از ساختمان است که حق استفاده از آن ، منحصر به یک یا چند آپارتمان نبوده و به کلیه مالکان ، به نسبت قسمت اختصاصی آنها ، تعلق دارد .

شرایط اصل انحصاری بودن مالکیت

انحصاری بودن مالکیت و یا داشتن امتیاز اختصاصی برای انجام کاری ، از جمله مهم ترین موضوعاتی است که در حقوق مدنی ایران ، مورد بحث قرار گرفته است . همانطور که اشاره شد ، شهروندان ، نسبت به اموال ، می توانند به سه شکل ، دارای حق باشند که یکی از آنها ، حق مالکیت بوده و پس از آن ، حق انتفاع و حق ارتفاق در اموال دیگران می باشد .

انحصاری و اختصاصی بودن مالکیت ، به این معناست که شخص ، نسبت به یک مال ، اعم از مال منقول و یا غیر منقول ، حق مالکیت دارد و می تواند بدون آنکه شخص دیگری از تصرفات مالکانه وی در آن مال ، جلوگیری نموده و یا با وی ، در استفاده از حق مالکیت ، شریک شود ، به شکل انحصاری و اختصاصی ، از حقوق مالکانه خود ، بهره مند گردد .

اما سوالی که ممکن است مطرح شود ، آن است که شرایط اصل انحصاری بودن مالکیت چیست و به عبارت دیگر ، در چه شرایطی می توان گفت که شخص ، نسبت به یک مال ، حقوق مالکانه اختصاصی و انحصاری دارد ؟ لذا در این قسمت ، قصد داریم شرایط اصل انحصاری بودن مالکیت را مورد بررسی قرار دهیم .

در پاسخ به این سوال ، باید گفت که یکی از مهم ترین شرایط اصل انحصاری و اختصاصی بودن مالکیت چیزی و یا داشتن امتیاز کاری ، آن است که صرفا شخص مالک و یا دارای حق مالکیت ، در آن مال غیر منقول یا منقول ، دارای حقوق مالکانه باشد و شخص دیگری غیر از خود مالک ، در این امر ، با وی ، شریک نشود تا مالکیت ، به صورت اختصاصی و انحصاری ، اعمال شود .

به عنوان نمونه ، در اموال مشاع ، به دلیل اینکه چند نفر ، در یک مال ، شریک بوده و حق مالکیت دارند ، نمی توان از اختصاصی و انحصاری بودن مالکیت سخت گفت . ولی به محض اینکه افراز ملک انجام گرفت و سهم هر کدام از مالکان ، مشخص گردید ، هر یک از آنها می توانند حقوق مالکانه خود را در آن ، اعمال نموده و مالک اختصاصی و انحصاری آن باشند .

آثار اختصاصی بودن مالکیت چیزی یا امتیاز کاری

در شرایطی که صرفا یک نفر ، مالک چیزی بوده و یا امتیاز کاری را بر عهده داشته باشد ، می توان از مالکیت انحصاری ، سخن گفت . اما یکی از موضوعات مهمی که پیرامون حق مالکیت اختصاصی و انحصاری مطرح می شود ، آن است که آثار اختصاصی بودن مالکیت چیزی و یا امتیاز کاری ، چیست ؟

در ارتباط با آثار اختصاصی بودن مالکیت چیزی و یا امتیاز کاری ، باید گفت که بر اساس ماده 30 قانون مدنی ، هر شخصی که مالک اختصاصی یا انحصاری چیزی باشد ، می تواند نسبت به مایملک و دارایی خود ، هر گونه تصرف و انتفاعی که بخواهد را داشته باشد ؛ مگر اینکه برخی از موارد این تصرفات ، توسط قانون ، منع و استثنا شده باشد . مثلا ، اعمال تصرفاتی در ملک ، که منجر به ایجاد مزاحمت برای دیگران می شود ، ممنوع بوده و می تواند منجر به طرح دعوای مزاحمت ، علیه مالک گردد .

یکی دیگر از آثار اختصاصی بودن مالکیت چیزی و یا امتیاز کاری ، آن است که هیچ مالی را نمی توان از تصرف صاحب آن ، خارج کرد ؛ مگر در مواردی که قانون ، این اجازه را داده باشد . مثلا در صورتی که شخص مالک ، جرمی مانند جرم قاچاق مرتکب شده باشد که در قانون ، برای آن ، مجازات مصادره پیش بینی شده باشد ، می توان حقوق مالکانه وی را سلب نمود .

از دیگر آثار اختصاصی بودن مالکیت ، آن است که تمامی ثمرات و متعلقات اموال که به طور طبیعی و یا در نتیجه انجام عملی ، به وجود می آید ، به مالک آن مال ، اختصاص خواهد داشت . مثلا در صورتی که فردی ، زمینی داشته باشد که در آن ، میوه و گیاهانی رشد کند ، مالک زمین مورد نظر ، مالک منافع حاصل از آن نیز ، خواهد بود .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط اختصاصی بودن مالکیت در کانال تلگرام موضوعات حقوقی عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط اختصاصی بودن مالکیت پاسخ دهند .