مرابحه چیست

قرارداد یا عقد مرابحه ، در شرایطی منعقد می گردد که در آن ، یکی از طرفین ( معمولا بانک ) ، کالاهای مورد نیاز خریدار را تحصیل و هزینه آن را به همراه درصدی سود ، از مشتری ، مطالبه کند . تنظیم قرارداد مرابحه بانکی ، نیازمند آن است که شخص ، با ارائه مدارک لازم ، به بانک مراجعه و یک نمونه متن قرارداد مرابحه ، تنظیم کند .

در کنار عقودی همچون مضاربه ، مزارعه ، مساقات و غیره ، یکی از مهم ترین عقود اسلامی ، عقد مرابحه می باشد که در نظام حقوقی ایران نیز ، استفاده نسبتا گسترده ای داشته و توسط بانک ها نیز ، به منظور تامین مالی نهادهای تولید کننده ، تامین سرمایه در گردش واحدهای صنعتی ، کشاورزی و معدنی و نیز ، برای حمایت از بازار سرمایه ، مورد استفاده قرار می گیرد .

در حال حاضر ، انعقاد قرارداد یا عقد مرابحه توسط اشخاص با بانک ها ، برای پرداخت وام و یا کارت اعتباری ، مورد استفاده گسترده ای قرار می گیرد ؛ با این حال ، از آن جهت که عدم آشنایی با مفهوم و شرایط انعقاد این قرارداد ، ممکن است که سبب متضرر شدن اشخاص گردد ، در این مقاله ، قصد داریم این قرارداد را به صورت کامل ، معرفی نماییم .

به همین مناسبت ، ابتدا به این موضوع می پردازیم که قرارداد مرابحه چیست و شرایط عقد مرابحه شامل چه موضوعاتی است . در ادامه ، نحوه تنظیم ، مدارک لازم و آثار این قرارداد را مورد بحث قرار داده و پس از توضیح وام و کارت اعتباری مرابحه بانکی ، یک نمونه عقد مرابحه نیز ، برای دانلود ارائه خواهیم داد .

قرارداد مرابحه چیست

اشخاص ، به صورت روزمره ، برای تامین منافع خود ، اقدام به تنظیم عقد یا قرارداد با یکدیگر می نمایند که این موضوع ، مورد توجه قانون مدنی قرار گرفته و در این قانون ، انواع عقود معین و غیر معین ، مورد شناسایی قرار گرفته است .

یکی از انواع قراردادهای مشمول قانون مدنی ، قرارداد مرابحه می باشد که منشاء اسلامی داشته و در کنار عقودی همچون مضاربه ، مزارعه و مساقات ، کاربرد وسیعی در فعالیت های اقتصادی دارد . به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم به توضیح این مطلب بپردازیم که قرارداد مرابحه چیست .

در پاسخ به این سوال که قرارداد مرابحه چیست ، باید ابتدا معنای ربح را مد نظر قرار داده و سپس مفهوم عقد مرابحه را بررسی کنیم . به طور کلی ، ربح ، به معنای افزایش است و از آن جهت به این قرارداد ، مرابحه گفته می شود که در قرارداد منعقده ، خریدار ، یک مبلغ اضافی را به فروشنده ، پرداخت می کند .

در هر حال ، قرارداد مرابحه ، به قراردادی گفته می شود که فروشنده ، با اعلام بهای کالای خریداری شده و هزینه های جانبی آن ( حمل و نقل و نگهداری و غیره ) به مشتری ، آن را به میزان و یا درصدی گران تر از قیمتی که خریداری کرده ، به مشتری بفروشد .

این قیمت اضافه تر که در عقد مرابحه از مشتری اخذ می گردد ، ربح نام داشته و از لحاظ شرعی ، اخذ آن ، بدون اشکال قلمداد می شود و قرارداد ، مشمول عنوان ربا ، نیست . قرارداد مرابحه ، هم می تواند توسط اشخاص خصوصی تنظیم شده و هم اینکه فرد ، با بانک ها ، اقدام به تنظیم عقد مرابحه نماید که در آن ، بانک ، با شرایط مزبور ، اقدام به فروش کالا و یا دارایی به اشخاص می نماید .

شرایط عقد مرابحه

قراراداد مرابحه ، به عنوان یکی از عقود اسلامی ، نقش مهمی در تامین مالی واحدهای تولیدی داشته و به منظور حمایت از بازار سرمایه ، انتشار اوراق صکوک و تامین مسکن ، مورد استفاده قرار می گیرد . اما سوال مهمی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که شرایط عقد مرابحه چیست و در صورتی که شخصی ، قصد انعقاد این قرارداد را داشته باشد ، چه شرایطی را باید مد نظر قرار بدهد ؟

در خصوص شرایط عقد مرابحه ، باید گفت که این قرارداد ، امروزه ، تا حدود زیادی ، در بانک ها منعقد می گردد که در آن ، یک قرارداد ، میان مشتری و بانک ، منعقد می شود که در نتیجه آن ، کالا یا خدماتی به مشتری واگذار گردد ؛ لکن شرایط اختصاصی قرارداد مرابحه ، به شرح زیر است :

در این قرارداد ، می بایست قیمت تمام شده کالا و قیمت هزینه های جانبی آن ، حین تنظیم عقد مرابحه ، مشخص شده و ثمن معامله ، به خریدار ، اعلام شود ؛

در این قرارداد ، می بایست قیمت تمام شده کالای مورد نظر ، به همراه هزینه های جانبی آن ، با درصدی از افزایش قیمت ( ربح ) ، جمع شده و به مشتری اعلام و مورد موافقت وی قرار گیرد ؛

در این قرارداد ، تمام و یا قسمتی از ثمن معامله ، به اقساط مساوی و یا غیر مساوی ، تقسیم شده و این مبلغ ، در سررسید یا سررسیدهای معین ، از خریدار ، دریافت می گردد .

در این قرارداد ، پرداخت ثمن معامله ، می تواند علاوه بر روش اقساطی ، به صورت نقدی نیز ، انجام شود ولی قرارداد مرابحه ، با قرارداد فروش اقساطی ، متفاوت است .

علاوه بر شرایط اختصاصی قرارداد مرابحه ، باید در نظر داشت که این قرارداد ، مانند سایر عقود همچون مضاربه ، مزارعه و مساقات ، مشمول شرایط عمومی صحت معامله است . به این معنا که حین تنظیم قرارداد مرابحه ، می بایست شرایط صحت معامله را نیز ، مد نظر قرار دهند .

وجود قصد و رضایت در طرفینی که اقدام به انعقاد قرارداد مرابحه می نمایند ؛

وجود اهلیت در طرفین قرارداد ، اعم از بلوغ ، عقل ، رشد ؛

تعیین دقیق موضوع قرارداد مرابحه ؛

مشروع بودن جهت یا هدف از انعقاد قرارداد مرابحه .

وجود هر یک از شرایط مزبور ، حین انعقاد قرارداد مرابحه ، می بایست مد نظر قرار گیرد ؛ در غیر این صورت ، حسب مورد ، قرارداد ، باطل و یا غیر نافذ خواهد بود . در همین راستا ، مطالعه مقاله زیر نیز ، پیشنهاد می شود .

نحوه تنظیم قرارداد مرابحه

قرارداد مرابحه ، یکی از مهم ترین عقودی است که در بانک ها نیز ، به کرات ، مورد استفاده قرار می گیرد . اما افرادی که قصد انعقاد و تنظیم عقد مرابحه را دارند ، ممکن است که اطلاعات کافی در خصوص نحوه تنظیم آن را نداشته و از جزئیات مربوط به شرایط انعقاد این قرارداد ، اطلاعات کافی نداشته باشند . به همین دلیل ، در این قسمت ، قصد داریم نحوه تنظیم قرارداد مرابحه را شرح دهیم .

نحوه تنظیم قرارداد مرابحه ، به این صورت است که ابتدا ، می بایت طرفین قرارداد یا عقد مرابحه ، مشخص و معین شوند و اطلاعات هویتی و اقامتی آنها به صورت کامل ، ذکر گردد؛

در متن قرارداد مرابحه ، می بایست موضوع قرارداد ، اعم از فروش اموال و یا ارائه خدمات ، به صورت کامل و دقیق ، ذکر شود که این معلوم و معین بودن مورد معامله ، نقش مهمی در انعقاد قرارداد دارد .

علاوه بر این ، حین تنظیم قرارداد مرابحه ، می بایست کل بهای فروش مورد معامله ، به متقاضی ، اعلام شده و درصد سودی که از محل آن ، کسب می شود و نحوه پرداخت ثمن معامله نیز ، به شکل واضح ، قید گردد .

حین تنظیم عقد مرابحه ، مدت زمان قرارداد مرابحه و نیز ، سایر شرایطی که مد نظر طرفین می باشد ، بایستی قید شده و در صورت لزوم ، حق فسخ قرارداد یا اسقاط حق فسخ ، مورد توافق طرفین قرار گیرد .

سایر شرایط مورد نظر طرفین عقد مرابحه ، از جمله خسارت تاخیر تادیه ، بحث های مربوط به تضمین قرارداد و غیر اینها نیز ، می بایست ذکر و ذیل قرارداد ، توسط طرفین ، امضا شود که در ادامه ، مدارک لازم برای تنظیم قرارداد مرابحه را نیز ، ذکر خواهیم کرد .

آثار عقد مرابحه

انعقاد هر عقد و قراردادی میان طرفین ، به لحاظ حقوقی ، آثار و پیامدهایی را برای طرفین ، به همراه خواهد داشت و عقد مرابحه نیز ، از این موضوع ، مستثنی نیست . از آن جهت که معمولا این قرارداد ، با بانک ها منعقد می شود ، اطلاع از آثار و پیامدهای حقوقی آن ، اهمیت فراوانی خواهد داشت . به همین مناسبت ، در این قسمت از مقاله ، قصد داریم آثار عقد مرابحه را شرح دهیم .

در قرارداد مرابحه بانکی ، معمولا بانک ها ، کالاهای مازاد خود را در بازار آزاد ، به صورت نسیه ، به خریداران می فروشند و خریداران نیز ، به راحتی می توانند مشکلات مالی خود در راستای خرید کالاها و ملزومات مورد نیاز را حل کنند .

لذا یکی از مهم ترین آثار عقد مرابحه ، آن است که طرفین قرارداد ، تعهد به انجام کار در قرارداد خواهند داشت ؛ به این صورت که بانک ، متعهد به تحویل کالاها و خدمات به مشتری ، در زمان تعیین شده می گردد و مشتری نیز ، می بایست ثمن معامله را به صورت نقد یا اقساط ، در سررسید تعیین شده ، پرداخت کند .

در غیر این صورت ، آثار انعقاد قرارداد مرابحه آن است که طرف مقابل ، می تواند اقدامات حقوقی لازم در راستای عدم ایفای تعهدات را انجام دهد ؛ که از جمله این اقدامات ، می توان به دریافت خسارت تاخیر تادیه و یا مراجعه به ضامنین ، اشاره نمود که این موضوعات ، معمولا در حین تنظیم قرارداد مرابحه ، به روشنی در متن قرارداد ، قید می گردند .

وام و کارت اعتباری مرابحه بانکی

عقد مرابحه ، امروزه ، به شکل گسترده ای در نظام بانکی کشور ، مورد استفاده قرار گرفته و به نوعی ، جایگزین قرارداد فروش ، از نوع فروش اقساطی شده است . در این راستا ، بانک ها ، با انعقاد قرارداد مرابحه ، می توانند پس از ارائه مدارک لازم توسط مشتری ، در قالب پرداخت وام و یا ارائه کارت اعتباری به مشتریان خود ، کالاهای مورد نیاز آنها را تامین نمایند . به همین مناسبت ، در این قسمت ، قصد داریم به بررسی وام و کارت اعتباری مرابحه بانکی بپردازیم .

در خصوص اینکه وام مرابحه بانکی چیست ، باید گفت که وام مرابحه بانکی ، به وامی گفته می شود که منشاء آن ، عقد مرابحه است ؛ به این صورت که با انعقاد قرارداد میان بانک با مشتری ، بانک ، کالاهای مورد نیاز خریدار را تحصیل نموده و علاوه بر هزینه های جانبی ، درصدی سود نیز به آن افزوده و به تدریج ، آن را در قالب اقساط ، از خریدار ، دریافت می کند .

اما در خصوص کارت اعتباری مرابحه بانکی ، باید گفت که ارائه کارت اعتباری خرید به مشتری نیز ، بر مبنای انعقاد عقد مرابحه توسط بانک با مشتری ، می باشد . به این صورت که ، دارنده کارت ، با استفاده از اعتباری که بانک صادر کننده کارت اعتباری در نظر گرفته است ، اقدام به خرید کالای مورد نیاز خود می نماید .

به این صورت که ، بانک ، پس از انعقاد قرارداد مرابحه با مشتری ، وی را وکیل می نماید تا به وکالت از بانک ، خود ، اقدام به خرید کالای مورد نظر نموده و پس از تملک کالاها ، در طول مدت زمان معین ، خریدار می بایست اقدام به بازپرداخت مبلغ به همراه سود آن ، به بانک صادر کننده کارت نماید که در ادامه ، یک نمونه عقد مرابحه بانکی را نیز ، ارائه خواهیم داد.

اما در ارتباط با مدارک لازم قرارداد مرابحه ، باید گفت که از جمله مدارکی که شخص ، می بایست با ارائه آنها به بانک ، اقدام به اخذ وام یا کارت اعتباری مرابحه نماید ، به شرح زیر است :

اصل و کپی تمامی صفحات شناسنامه و کارت ملی متقاضی ؛

گواهی کسر از حقوق و فیش حقوقی وام گیرنده ؛

اصل و کپی تمامی صفحات شناسنامه و کارت ملی ضامنین ؛

گواهی کسر از حقوق و فیش حقوقی ضامنین .

پس از مراجعه به بانک و انعقاد متن قرارداد مرابحه بانکی ، متصدی بانک با مشاهده و بررسی هر یک از مدارک مزبور ، امکان انعقاد قرارداد متقاضی با بانک را فراهم خواهد کرد . پیشنهاد می شود برای دریافت اطلاعات بیشتر ، مقاله زیر را نیز مطالعه کنید .

دانلود نمونه عقد مرابحه

یکی از مهم ترین کارکردهای عقد مرابحه در نظام بانکی ، پرداخت وام و کارت اعتباری به مشتریان می باشد که از طریق آن ، بانک با انعقاد یک قرارداد مرابحه با مشتری ، کالا و خدمات مورد نظر را با شرایط خاص ، به مشتری می فروشد . از آن جهت که ممکن است افراد ، قصد انعقاد قرارداد مرابحه بانکی را داشته باشند ، بهتر است که قبل از مراجعه به بانک و تحویل مدارک لازم برای قرارداد مرابحه ، با نحوه تنظیم این عقد ، آشنایی پیدا کنند .

به همین دلیل ، در این قسمت از مقاله ، قصد داریم یک نمونه عقد مرابحه بانکی که برای فروش کالا و خدمات منعقد می شود را ارائه نماییم که در ادامه آن ، می توانید نمونه فرم عقد مرابحه بانکی را نیز ، دانلود و ملاحظه نمایید .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص شرایط عقد مرابحه در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط عقد مرابحه پاسخ دهند .