تقسیم نامه چیست

تقسیم نامه سند رسمی یا عادی است که به تقسیم مال مشاع بین مالکان آن می پردازد. از جلمه شرایط نگارش تقسیم نامه، رضایت تمام شرکا به این عمل و عدم ورود ضرر به آن ها می باشد. نکته مهم در نحوه نوشتن تقسیم نامه، درج اطلاعات کامل درباره شرکا، مال مشاع و چگونگی تقسیم می باشد که مطالعه نمونه متن دستی در این زمینه می تواند مفید واقع شود.

در بسیاری از موارد، مالک مال، یک شخص می باشد، اما گاهی پیش می آید که چند نفر به صورت مشترک صاحب مالی محسوب شده، به گونه ای که نمیتوان به طور دقیق سهم آن ها را مشخص نمود. از آن جایی که مال مشاع، به همه مالکان آن تعلق دارد، هرگونه دخل و تصرف به معنی استفاده از مال دیگری محسوب می شود. در این مواقع ممکن است صاحبان مال، تصمیم به تنظیم تقسیم نامه بگیرند.

ممکن است عده ای از افراد با ماهیت تقسیم نامه آشنایی نداشته یا این که از شرایط و نحوه نوشتن آن اطلاع نداشته باشند. از طرف دیگر، دریافت تقسیم نامه مستلزم تهیه مدارک لازم و پرداخت هزینه آن می باشد که این امر، بر اهمیت اطلاع از جزئیات تنظیم تقسیم نامه می افزاید.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که تقسیم نامه چیست؛ به شرایط تنظیم آن بپردازیم. سپس در خصوص نحوه نوشتن و تنظیم تقسیم نامه صحبت خواهیم کرد و در ادامه مدارک و هزینه این موضوع ارائه خواهد شد. در نهایت نیز به منظور آشنایی علاقمندان با جزئیات این نوع عقود، یک نمونه متن تقسیم نامه دستی و رسمی برای دانلود به صورت فایل pdf ارائه خواهد گردید.

تقسیم نامه چیست

تقسیم نامه یکی از اصطلاحاتی است که در حوزه اسناد و املاک کشور و در رابطه با مالی که مالکان آن به نحو مشاع، در آن سهیم اند، مورد استفاده قرار می گیرد. در این میان ممکن است برای عده ای از افراد سوال شود که تقسیم نامه چیست و ماهیت آن چه می باشد. به همین دلیل، در این قسمت به بیان تعریف تقسیم نامه پرداخته خواهد شد.

تقسیم نامه، به سندی گفته می شود که سهم مالکان از مال مشاع را مشخص نموده و به شراکت آن ها در آن مال پایان می دهد. منظور از مال مشاع نیز مالی است که دو یا چند نفر مجتعما مالک آن محسوب شده به گونه ای که نتوان سهم هر یک از آنان را تشخیص داد. بنابراین در پاسخ به سوال تقسیم نامه چیست میتوان بیان داشته که به سندی گفته می شود که مال مشاع را بین صاحبان آن تقسیم نموده و هر یک را مجاز می نماید که در سهم خود دخل و تصرف کند.

نکته مهم در این زمینه آن است که تا زمانی که تقسیم نامه در مال مشاع منعقد نشده است، هیچ از یک طرفین نمی توانند بدون اجازه کلیه شرکا، در آن تصرف مادی نمایند. زیرا در مال مشاع، سهم هیچ از یک طرفین مشخص نیست و هر یک از آن ها، صاحب کل مال محسوب می شوند، بنابراین هر گونه تصرف در مال مشاع در حکم تصرف در مال دیگری است. ماده 581 قانون مدنی در این خصوص بیان می دارد: «تصرفات هر یک از شرکا در صورتی که بدون اذن یا خارج از حدود اذن باشد، فضولی بوده و تابع مقررات معاملات فضولی خواهد بود.»

شرایط تقسیم نامه

همانطور که پیش تر بیان شد، تا قبل از تنظیم تقسیم نامه، هیچ یک از شرکا نمی تواند بدون اذن سایرین، در مال مشاع تصرف نماید. بنابراین، ممکن است مالکان تمایل به تقسیم مال مشاع خود داشته باشند. برای تنظیم تقسیم نامه، می بایست شرایطی مورد رعایت قرار گیرد. به همین دلیل، در این بخش به شرایط تقسیم نامه مال مشاع پرداخته شده است.

تنظیم تقسیم نامه ملک مشاع می تواند به درخواست هر یک از شرکا صورت گیرد، مگر اینکه تنظیم تقسیم نامه به موجب قانون یا بر اثر تراضی طرفین ممنوع شده باشد. قانون مدنی در ماده 589 خود به این موضوع اشاره نموده است: «هر شریک المال می تواند هر وقت بخواهد تقاضای تقسیم مال مشترک را بنماید، مگر در مواردی که تقسیم به موجب این قانون ممنوع یا شرکا به وجه ملزمی ملتزم بر عدم تقسیم شده باشند.»

همچنین بنابر ماده 591 قانون مدنی، تمام شرکا می بایست برای تنظیم تقسیم نامه توافق داشته باشند. در این صورت، تقسیم مال مشاع به نحوی صورت می گیرد که تمامی شرکا بر آن رضایت دارند. در صورتی که میان صاحبان در تنظیم تقسیم نامه اختلاف به وجود آید و تقسیم نیز، موجب ضرر به آن ها نباشد، دادگاه صاحبان مال مشاع را اجبار به تقسیم می نماید. 

از جمله شرایط تقسیم نامه، آن است که برای مال مشاعی که به صورت وقف بین موقوف علیهم وجود دارد، نمی توان تقسیم نامه تنظیم کرد. بنابراین تقسیم نامه نباید برای تقسیم مال وقف بین موقوف علیهم نگاشته شود. ماده 597 قانون مدنی در این خصوص بیان می دارد: «تقسیم مال موقوفه بین موقوف علیهم جایز نیست.»

شرط دیگر در تنظیم تقسیم نامه آن است که این عمل نباید، موجب وارد آمدن ضرر به سایرین گردد. مطابق ماده 593 قانون مدنی، منظور از ضرر نیز نقصان فاحش قیمت به نحوی که عادتا، قابل چشم پوشی نباشد، در نظر گرفته شده است. بر اساس ماده 595 قانون مدنی، اگر تقسیم موجب از مالیت افتادن حصه یک یا چند نفر از شرکا شود، تنظیم تقسیم نامه ممنوع می گردد.

همچنین بنابر ماده 601 قانون مدنی، تقسیم نامه نباید به غلط واقع شود، وگرنه تقسیم باطل است. همچنین مطابق ماده 46 قانون ثبت اسناد و املاک کشور، تقسیم نامه می بایست به طور رسمی به ثبت برسد، در غیر این صورت، سند در نزد هیچ یک از ادارات و محاکم پذیرفته نخواهد شد.

نحوه نوشتن و تنظیم تقسیم نامه

در صورتی که تمام شرکا بر تنظیم تقسیم نامه دستی رضایت داشته باشند، صاحبان مال مشاع می توانند به تقسیم آن اقدام نمایند. برای نوشتن تقسیم نامه، می بایست نکاتی مورد رعایت قرار گیرد، تا تقسیم نامه معتبر تلقی شود. به همین منظور در این قسمت از مقاله به بیان نحوه نوشتن و تنظیم تقسیم نامه پرداخته خواهد شد.

نکته بسیار مهم در تنظیم تقسیم نامه و نحوه نوشتن آن، بررسی و احراز هویت تمام شرکا و یا وکیل آن ها می باشد. در تقسیم نامه می بایست کلیه اطلاعات شناسنامه و هویتی اشخاص درج گردد که این اطلاعات شامل، نام و نام خانوادگی، شماره شناسنامه، آدرس محل سکونت و... می باشد. در صورتی که یکی از شرکا برای پیگیری امور خود وکیل تعیین نموده باشد، اطلاعات وکیل و وکالت نامه او نیز می بایست در این زمینه مورد بررسی قرار گیرد.

نکته بعدی، نوشتن مشخصات و اطلاعات کامل مال مشاع است. برای مثال اگر مورد تقسیم یک خانه می باشد، می بایست اطلاعاتی نظیر مساحت زمین، شماره پلاک و مشخصات سند و آدرس محل وقوع مال به طور کامل در متن تقسیم نامه نگاشته شود. همچنین بهتر است پیش از نوشتن تقسیم نامه، استعلامات لازم از اداره ثبت اسناد و املاک و اداره امور اقتصاد و دارایی، مبنی بر وضعیت ملک و مالیات آن صورت پذیرد.

قسمت بعدی به نحوه تقسیم مال مشاع بین شرکا اختصاص داده می شود و قدر السهم هر یک از اعضا مشخص می گردد. این قسمت، یکی از مهم ترین بخش های تقسیم نامه به شمار آمده و لازم است که به طور دقیق و با جزئیات کامل نگاشته شود. در این زمینه می بایست توجه شود که در حصه شرکا، عیبی وجود نداشته باشد. بنابر ماده 600 قانون مدنی، هرگاه در حصه یک یا چند نفر از شرکا، عیبی ظاهر شود که شخص به آن آگاه نبوده، فرد متضرر می تواند تقسیم را بر هم بزند.

نکته بسیار مهم در نگارش تقسیم نامه، آن است که پس از این که تنظیم تقسیم نامه به نحو صحیح واقع شد، هیچ از یک از شرکا نمی تواند آن را بر هم بزند، مگر این که رضایت کلیه اعضا را جلب نماید. ماده 599 قانون مدنی به این موضوع اشاره داشته و بیان می دارد: «تقسیم بعد از آن که صحیحا واقع شد لازم است و هیچ یک ازشرکا نمی تواند بدون رضای دیگران از آن رجوع کند.»

مدارک لازم برای دریافت تقسیم نامه

افراد برای اینکه بتوانند موفق به دریافت تقسیم نامه رسمی خود شوند، نیاز است تا مدارکی را تهیه نمایند. عدم وجود این مستندات سبب شده که تقسیم نامه با نقص مواجه گردیده و دریافت آن با تاخیر صورت پذیرد. به منظور آشنایی علاقمندان با این اسناد، در این قسمت به مدارک لازم برای دریافت تقسیم نامه پرداخته شده که به شرح زیر است:

مدارک شناسنامه ای و هویتی کلیه شرکا

مستندات و مدارک مربوط به مال مشاع نظیر سند رسمی آن

مدرک و سندی دال بر وجود مالکیت مشاع شرکا بر مال

تقسیم نامه عادی تنظیم شده بین اعضا

افراد پس از تهیه و به همراه داشتن مدارک فوق، می توانند به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده و سند تقسیم نامه رسمی خود را دریافت نمایند. همچنین امکان دریافت تقسیم نامه رسمی از طریق دادگاه نیز وجود دارد. در این روش، افراد می بایست به همراه مدارک قید شده در قسمت فوق، دادخواست الزام به تنظیم تقسیم نامه رسمی خود را از طریق دفاتر خدمات قضایی، در سامانه ثنا ثبت نموده و پس از آن، صدور حکم دادگاه در این مورد، در حکم سند رسمی تلقی خواهد گردید.

هزینه دریافت تقسیم نامه

دریافت تقسیم نامه متضمن پرداخت هزینه می باشد. این هزینه با توجه به نحوه دریافت تقسیم نامه رسمی، شامل هزینه دفاتر اسناد رسمی یا پیگیری پرونده در دادگاه می شود. در این میان ممکن است عده ای از افراد با هزینه دریافت تقسیم نامه آشنایی نداشته باشند، به همین دلیل در این قسمت، جزئیات مربوط به مخارج دریافت تقسیم نامه ارائه شده است.

هزینه دریافت تقسیم نامه با توجه به تعرفه حق التحریر دفاتر اسناد رسمی در سال جاری، برای هر واحد مال منقول نظیر خودرو و غیر منقول مانند زمین، آب و ... مبلغ 1,000,000 ریال تعیین شده است. توجه به این نکته ضروری است که این نرخ، هر سال دچار تغییراتی شده و اندکی به آن افزوده می گردد.

هزینه دریافت تقسیم نامه از دادگاه معمولا بیشتر از هزینه اخذ سند در دفاتر اسناد رسمی بوده و مبالغ متنوع تری را در بر می گیرد. این هزینه شامل مخارج ثبت نام در سامانه ثنا، هزینه اوراق دادخواست، هزینه دادرسی، اخذ وکیل و ابلاغ دادخواست و ... می باشد. در ضمن دریافت تقسیم نامه از دفاتر اسناد رسمی از این جهت که مستلزم وقت کمتری است، به صرفه تر به نظر می رسد.

دانلود نمونه متن تقسیم نامه دستی و رسمی

همانطور که پیش تر بیان شد، یکی از مدارک لازم برای دریافت تقسیم نامه رسمی، سند عادی تقسیم می باشد که طرفین بین خود منعقد نموده اند. افراد برای تنظیم این نوع سند، می بایست رضایت تمام شرکا را جلب نمایند. دانلود و مطالعه نمونه متن تقسیم نامه رسمی و دستی به آشنایی افراد با محتوای تقسیم نامه کمک می نماید.

به منظور آشنایی علاقمندان در جدول زیر، امکان دانلود نمونه متن تقسیم نامه دستی و رسمی فراهم شده است. توجه به این نکته ضروری است که نگارش متن تقسیم نامه دستی، صرفا بر اساس نمونه های اینترنتی کفایت نکرده و شرکا می بایست با توجه به شرایط خود مواد قانون مدنی، مواردی را به آن افزوده یا کم نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و نحوه نوشتن تقسیم نامه در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و نحوه نوشتن تقسیم نامه پاسخ دهند.