ماده 25 قانون مجازات اسلامی

متن ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، در خصوص انواع جرایم مشمول مجازات تبعی و مدت زمان تحمیل مجازات تبعی بر مرتکب آن جرایم، صحبت می کند و از جمله نکات حقوقی ناشی از تفسیر ماده 25 قانون مذکور این است که این مجازات ها، صرفا در خصوص محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی، مصداق دارند.

یکی از مهم ترین قوانینی که در زمان صدور حکم، در موضوعات کیفری، باید مد نظر قضات قرار گیرد، قانون مجازات اسلامی جدید بوده که در آن، فعل و ترک فعل هایی که جرم هستند و سبب مجازات مرتکب می گردند، همچنین، ضمانت اجرا و مجازات این فعل ها و ترک فعل ها (جرایم)، پیش بینی شده است. 

از مهم ترین مواد قانون مجازات اسلامی که باید، هنگام صدور حکم برخی جرایم عمدی، مورد توجه قرار گیرد، متن ماده ۲۵ ​این قانون می باشد که در خصوص یکی از انواع مجازات ها و جرایم مشمول آن، تعیین تکلیف نموده و دارای تفسیر و نکات حقوقی مهمی است.

لذا، در مقاله حاضر، قصد داریم تا متن ماده 25 قانون مجازات اسلامی را ارائه کرده و پس از تفسیر آن، نکات حقوقی این ماده را بگوییم که علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، می توانند در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

متن ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی

قانون مجازات اسلامی جدید، جرایم و انواع مجازات ها را پیش بینی کرده و هر شخصی، می تواند، نتیجه عمل مجرمانه خود را در این قانون و برخی قوانین خاص، بیابد. هر جرم، در پی خود، آثار کیفری ای را بر مرتکب، تحمیل می کند که متن ماده 25 قانون مجازات اسلامی، در راستای شرایط و قواعد یکی از این آثار کیفری که ناشی از ارتکاب برخی جرایم است، پیش بینی و وضع شده که مقرر می دارد:

با توجه به اهمیت ماده 25 و از آنجا که در بردارنده نکات حقوقی بسیار مهمی است، در تیترهای بعدی مقاله، قصد داریم تا به تفسیر این ماده پرداخته و نکات حقوقی متن ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی​ را ارائه نماییم. علاقمندان به کسب اطلاعات، در خصوص جرائم شامل سوء پیشینه، به عنوان یکی از مجازات های تبعی، می توانند نسبت به مطالعه مقاله پیشنهادی در قسمت حتما بخوانید، اقدام نمایند.

تفسیر ماده 25 قانون مجازات اسلامی

قبل از تفسیر ماده 25 قانون مجازات اسلامی باید گفت، مجازات ها، از جهات مختلفی، قابل تقسیم بندی هستند و یکی از تقسیم بندی های کلی مجازات ها در قانون مجازات اسلامی، عبارت است از تقسیم آن ها به سه نوع مجازات اصلی، تبعی و تکمیلی.

مقصود از مجازات تبعی، مجازات هایی هستند که در ارتکاب برخی جرایم خاص، به تبع محکومیت فرد به مجازات اصلی، بر مرتکب جرم، تحمیل می شوند. شایان ذکر است، این دسته از مجازات ها، در حکم اصلی، درج نشده لکن، همانطور که ذکر شد، به تبع محکومیت به مجازات اصلی، نسبت به مرتکب، اعمال می گردند.

همچنین، لازم به ذکر است که در قانون، مساله سوء پیشینه کیفری، به دلیل ارتکاب برخی جرایم مندرج در ماده 25 قانون مجازات اسلامی، مورد پیش بینی قرار گرفته و سبب محرومیت فرد ( تا حداکثر، 7 سال )از حقوق اجتماعی و انعکاس محکومیت، برای مدت تا حداکثر 7 سال (بسته به نوع جرم)، در گواهی های عدم سوء پیشینه می گردد.

در تفسیر متن ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی​ می توان گفت، این ماده، درباره جرایم مشمول مجازات های تبعی، سال هایی که این مجازات، به تناسب جرم ارتکابی، بر فرد، تحمیل می شود و قواعد و تبصره های آن، سخن می گوید.

همچنین، در تفسیر ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی باید گفت که بر اثر محکومیت کیفری قطعی در خصوص برخی جرایم عمدی، فرد به عنوان مجازات تبعی، برای مدتی مشخص، از سوء پیشینه کیفری برخوردار می گردد؛ به تبع، از برخی حقوق اجتماعی محروم گشته و محکومیت وی، تا مدتی معین و بسته به نوع جرم، در گواهی های سوء پیشینه صادره از نهاد های ذی صلاح، منعکس می شود.

نکات حقوقی ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی

پس از ارائه متن و تفسیر ماده 25 قانون مجازات اسلامی، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره نکات حقوقی این ماده، توضیح دهیم. در زیر، با استفاده از سایر مواد قانون مجازات، نکات حقوقی ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، ارائه شده است:

مجازات تبعی مورد نظر قانون گذار در متن ماده 25 قانون مجازات اسلامی، صرفا در خصوص جرم عمدی، پس از صدور حکم قطعی محکومیت و بعد از "اجرای حکم یا شمول مرور زمان"، بر مرتکب، اعمال می شود.

مجازات تبعی مورد نظر قانون گذار در متن ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، فرد را برای مدتی معین، از برخی حقوق اجتماعی، محروم می نماید و سبب انعکاس محکومیت او، در گواهی های عدم سوء پشینه صادره از مراجع ذی صلاح، برای مدتی معین می شود؛ که این مدت، بسته به نوع جرم ارتکابی و مجازات اصلی آن دارد.

مستفاد از ماده 26 قانون مجازات، این حقوق اجتماعی، مواردی نظیر کاندیدا شدن در رویدادهای سیاسی مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری، همچنین شورای شهر و روستا و انتخابات ریاست جمهوری؛ تصدی به ریاست قوه قضاییه، معاونت رئیس جمهور، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت، شورای نگهبان یا هیات دولت، همچنین، دادستانی کل کشور یا ریاست دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری؛

انتخاب شدن به سمت هایی اعم از داوری، قیمومت، امین (اموال غایب مفقود الاثر و...)، ناظر یا متصدی موقوفات عام و یا متولی؛ استخدام در ادارات و نهادهای دولتی و شرکت ها و موسسات وابسته به دولت و سایر موارد مذکور در بندهای ماده 26 قانون مجازات می باشند.

جرایم مشمول مجازات تبعی مورد نظر قانون گذار در متن ماده 25 قانون مجازات اسلامی، شامل تمامی جرایم عمدی دارای مجازات سلب حیات و حبس ابد؛ قطع عضو و قصاص عضو (در صورتی که دیه جنایت وارد شده، از نصف دیه مجنی علیه، بیشتر باشد)؛ نفی بلد و حبس تا درجه چهار (حبس بیش از 5 تا 10 سال)؛ شلاق حدی و قصاص عضو (در صورتی که دیه جنایت وارد شده، نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد) و جرایم دارای مجازات حبس درجه پنج(حبس بیش از دو تا پنج سال) هستند.

در خصوص هریک از جرایم فوق الذکر، تعداد سال هایی که فرد مرتکب، از حقوق اجتماعی، به عنوان مجازات تبعی، محروم شده و سوء پیشینه کیفری وی، در گواهی های عدم سوء پیشینه صادره از مراجع ذی صلاح منعکس می شود، بسته به نوع جرم، عبارتند از: در جرایم عمدی دارای مجازات سلب حیات و حبس ابد، به مدت 7 سال که از تاریخ توقف اجرای حکم، اعمال می گردد؛ 

در جرایم دارای مجازات قطع عضو و قصاص عضو (در صورتی که دیه جنایت وارد شده، از نصف دیه مجنی علیه، بیشتر باشد)؛ نفی بلد و حبس تا درجه چهار (حبس بیش از 5 تا 10 سال)، به مدت سه سال و در جرایم دارای مجازات شلاق حدی و قصاص عضو (در صورتی که دیه جنایت وارد شده، نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد) و جرایم دارای مجازات حبس درجه پنج(حبس بیش از دو تا پنج سال)، به مدت دو سال است.

مستفاد از تبصره ماده 26 قانون مجازات اسلامی، پس از گذشت مدت های فوق الذکر، فرد، اعاده حیثیت می گردد و مجددا، از حقوق اجتماعی ای که از آن ها محروم شده بود، برخوردار خواهد شد. البته، محرومیت از حق کاندیدا شدن در رویدادهای سیاسی مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری، همچنین شورای شهر و روستا و انتخابات ریاست جمهوری؛ تصدی به ریاست قوه قضاییه، معاونت رئیس جمهور، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت، شورای نگهبان یا هیات دولت، همچنین، دادستانی کل کشور یا ریاست دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری، دائمی است.

در جرایم عمدی قابل گذشت، آثار تبعی ناشی از ارتکاب جرایم دارای مجازات تبعی، پس از گذشت شاکی یا مدعی خصوصی و بعد از توقف اجرای مجازات، از بین خواهد رفت و فرد، مجددا از حقوق اجتماعی، به استثنای موارد مذکور در پاراگراف قبل، برخوردار خواهد شد.

در عفو خصوصی (چرا که مستفاد از ماده 98 قانون مجازات که ناظر بر عفو عمومی است، عفو عمومی، همه آثار محکومیت را از بین می برد) و آزادی مشروط نیز، مرتکب جرایم مشمول مجازات تبعی، همچنان، برای مدت مورد نظر قانون گذار (دو تا هفت سال و بسته به نوع جرم)، از حقوق اجتماعی، به عنوان مجازات تبعی، محروم خواهد بود و مبنای شروع محرومیت از حقوق اجتماعی، پس از صدور حکم عفو خصوصی یا اتمام مدت آزادی مشروط است.

شایان ذکر است، ماده 25، صرفا در خصوص افراد بالای 18 سال، مصداق دارد و شامل نوجوانان زیر 18 سال، نخواهد شد؛ چرا که مستفاد از ماده 95 قانون مجازات اسلامی، چنانچه اطفال و نوجوانان، محکومیت کیفری داشته باشند، این محکومیت، فاقد آثار کیفری است. علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص شرایط پاک شدن سوء پیشینه کیفری، می توانند مقاله پیشنهادی قسمت در ادامه بخوانید را مطالعه کنند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکات حقوقی ماده 25 قانون مجازات اسلامی در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکات حقوقی ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی پاسخ دهند.