تعلیق اجرای مجازات

تعلیق اجرای مجازات به معنی است که اجرای حکم مجرم، برای مدت معینی به تاخیر افتد. تعلیق اجرای مجازات دارای شرایطی بوده که از جمله آن، می توان به عدم سوء سابقه و موافقت دادگاه اشاره کرد. نحوه درخواست تعلیق مجازت، به این صورت است که فرد باید لایحه خود را به دادگاه صادر کننده حکم قطعی تحویل دهد.

تعلیق مجازات با هدف دادن فرصت دوباره به متهمان، برای برگشتن به زندگی عادی اجتماعی انجام می گیرد. در این امر، قاضی دادگاه صادر کننده حکم قطعی، می تواند با توجه به شرایط، اجرای تمام یا بخشی از مجازات متهم را برای تاریخ معینی معلق کرده و اجرای آن را به تاخیر بیندازد.

با این حال، تعلیق اجرای حکم برای تمامی جرائم در نظر گرفته نشده است و تنها برخی محکومیت ها، مشمول این تعلیق می گردند. همچنین در صدور حکم تعلیق، می بایست شرایطی نیز مورد رعایت قرار گرفته که این امر، اهمیت اطلاع از جزئیات صدور حکم تعلیق اجرای مجازات را دو چندان می نماید.

از این رو، در ادامه مقاله حاضر، قصد داریم، پس از پاسخ به این پرسش که شرایط تعلیق اجرای مجازات چیست و مراحل و نحوه آن چگونه می باشد؛ به بیان انواع تعلیق اجرای مجازات بپردازیم. سپس در خصوص موارد لغو تعلیق صحبت خواهیم کرد و در نهایت، یک نمونه لایحه درخواست تعلیق مجازات برای دانلود ارائه خواهد شد.

شرایط تعلیق اجرای مجازات چیست

تعلیق مجازات به این معنی است که تمام یا بخشی از مجازت شخص مجرم، برای مدت زمانی معینی اجرا نشده و به طور موقت به تاخیر افتد. تعلیق اجرای مجازات می تواند از جانب دادگاه و با احزار شرایط آن، برای مدت دو تا پنج سال انجام گیرد. به منظور آشنایی علاقمندان، در این قسمت، به شرایط تعلیق اجرای مجازات پرداخته شده است.

در پاسخ به این پرسش که شرایط تعلیق اجرای مجازات چیست، باید بیان داشت که قانون گذار در سال 1392، در قانون مجازات اسلامی، کلیه جزئیات این نوع حکم، از جمله شرایط، نحوه، مراحل و... را بیان نموده است. مطابق با ماده 46 این قانون، ضوابط تعلیق اجرای مجازات به شرح زیر می باشد:

در جرائم تعزیری درجه سه تا هشت، دادگاه می تواند در حین صدور حکم، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از یک تا پنج سال معلق نماید. بنابراین، شرط تعلیق مجازات در حین صدور حکم، این است که جرم از جمله جرائم تعذیری درجه سه تا هشت باشد.

در مواردی که درخواست تعلیق در زمان اجرای حکم صورت می گیرد، لازم است که مجرم، یک سوم مدت مجازات را تحمل نموده باشد و سپس درخواست تعلیق از جانب مجرم یا قاضی اجرای احکام مطرح می شود.

جرم نمی بایست از جمله جرائم مذکور در ماده 47 قانون مجازات اسلامی باشد. مطابق این ماده، جرائم علیه امنیت ملی، جرائم سازمان یافته، جرم مسلحانه، قاچاق مواد مخدر، تعزیر بدل از قصاص و جرائم اقتصادی و ... مشمول تعلیق نمی شوند.

مطابق ماده 55 قانون مجازات اسلامی، محکوم علیه سابقه محکومیت موثر کیفری نداشته باشد و یا در صورتی که فرد سابقه محکومیت کیفری داشته، به جهتی از جهات قانون‌ محکومیت و آثار آن از بین رفته باشد.

دادگاه با ملاحظه وضع اجتماعی، سوابق زندگی محکوم علیه و اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم گردیده است، تعلیق مجازات را‌ مناسب تشخیص دهد.

محکوم علیه تعهد نماید که زندگی شرافتمندانه‌ای را در پیش گرفته و از دستورهای دادگاه به طور کامل تبعیت نماید. در صورت عدم تبعیت، مطابق ماده 50 قانون مجازات اسلامی، تعلیقی برای وی در نظر گرفته نمی شود.

مراحل و نحوه تعلیق اجرای مجازات

در قسمت گذشته، شرایط تعلیق اجرای مجازات بیان گردید، با این حال، برای اینکه فرد بتواند از این امتیاز استفاده نماید، می بایست با مراحل و نحوه آن آشنا بوده، تا این حکم برای وی صادر شود. به همین دلیل در این بخش، مراحل و نحوه تعلیق اجرای مجازات بیان گردیده است.

مراحل و نحوه تعلیق اجرای مجازات در زمان اجرای حکم، به این صورت است که خود فرد یا قاضی یا دادستان اجرای احکام، پس از تحمل یک سوم مجازات توسط مجرم، می توانند مطابق ماده 46 قانون مجازات اسلامی درخواست تعلیق اجرای حکم را به دادگاه ارائه دهند. این درخواست می بایست به دادگاه صادرکننده حکم قطعی فرستاده شود. در جرائم تعذیری درجه سه تا هشت، خود دادگاه می تواند در حین صدور حکم، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از یک تا پنج سال معلق نماید و نیازی به تحمل یک سوم مجازات نیست.

بنابر ماده 6 آیین نامه نحوه اجرای قرار تعلیق اجرای مجازات مصوب سال 98، پس از صدور قرار تعویق صدور حکم یا قرار تعلیق اجرای مجازات و تعیین مدت آن توسط دادگاه، قاضی، مرتکب را احضار و دستور و چگونگی اجرا را به وی تفهیم می کند. سپس، بنابر ماده 7 این آیین نامه، قرار تعلیق و تعویق اجرای مجازات در سامانه مربوط ثبت می شود. قاضی اجرا مکلف است پس از صدور قرار تعلیق اجرای مجازات، مراتب را از طریق سامانه به اداره سجل کیفری نیز اعلام کند.

مطابق ماده 49 قانون مجازات اسلامی، قرار تعلیق اجرای مجازات ضمن حکم محکومیت فرد و یا پس از آن صادر خواهد شد و مجرمی که اجرای حکم مجازات او به طور کلی معلق شده اگر بازداشت باشد به‌ دستور دادگاه سریعا آزاد می‌گردد. سپس قاضی اجرا با همکاری مددکار اجتماعی یا مامور مراقبتی بر نحوه اجرای دستورات دادگاه توسط مرتکب نظارت می نماید.

انواع تعلیق اجرای مجازات

حکم تعلیق اجرای مجازات به دو نوع مختلف تقسیم بندی می شود که ممکن است بسته به شرایط، یکی از آن ها برای مجرم صادر شود. به منظور آشنایی علاقمندان، در این قسمت به انواع تعلیق اجرای مجازات پرداخته خواهد شد و جزئیات هر یک به طور کامل بیان خواهد گردید.

بر اساس ماده 48 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، صدور حکم تعلیق ممکن است به دو شکل ساده یا مراقبتی رخ دهد. در حکم تعلیق ساده، مجرم تنها متعهد است که در مدت زمان تعلیق، مرتکب جرم دیگری نشود. مطابق ماده 6 آیین نامه اجرای تعلیق مجازات، در تعلیق مراقبتی، فرد موظف است که علاوه احتراز از ارتکاب جرم، الزامات و تدابیر تعیین شده توسط دادگاه را نیز رعایت نماید. مطابق ماده 42 قانون مجازات اسلامی تدابیر مراقبتی به شرح زیر است:

حضور به موقع در زمان و مکان تعیین شده توسط مقام قضایی یا مددکار اجتماعی ناظر

ارائه اطلاعات و اسناد و مدارک تسهیل کننده نظارت بر اجرای تعهدات محکوم برای مددکار اجتماعی 

اعلام هرگونه تغییر شغل، اقامتگاه یا جابه جایی در مدت کمتر از پانزده روز و ارائه گزارشی از آن به مددکار اجتماعی

کسب اجازه از مقام قضایی به منظور مسافرت به خارج از کشور

همچنین براساس ماده 43 قانون مجازات اسلامی، در تعلیق مراقبتی، دادگاه صادر کننده قرار می تواند با توجه به جرم ارتکابی و خصوصیات مرتکب و شرایط زندگی او موارد دیگری مانند، حرفه آموزی، درمان بیماری یا اعتیاد و... را از مرتکب تقاضا نماید. 

لغو تعلیق اجرای مجازات

همانطور که پیش تر بیان شد، صدور حکم تعلیق مجازت سبب می شود که مجازات متهم برای مدت معینی اجرا نشده و وی بتواند به حالت عادی زندگی اجتماعی خود بازگردد. با این حال، انجام برخی از اعمال توسط مرتکب، ممکن است منجر به صدور حکم الغا تعلیق شود. به همین منظور در این بخش، کلیه جزئیات مربوط به لغو تعلیق اجرای مجازات ارائه شده است.

یکی از موارد لغو تعلیق اجرای مجازات، آن است که فرد در مدت زمان تعلیق خود مرتکب جرم عمدی گردد. ماده 54 قانون مجازات اسلامی در این خصوص بیان می دارد « هرگاه محکوم از تاریخ صدور قرار تا پایان مدت تعلیق، مرتکب یکی از جرائم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت شود، پس از قطعیت حکم، دادگاه قرار تعلیق را لغو و دستور اجرای حکم معلق را نیز صادر و مراتب را به دادگاه صادرکننده قرار تعلیق اعلام می کند.»

همچنین یکی از شرایط صدور حکم تعلیق، نداشتن سابقه کیفری مرتکب می باشد. بنابراین، چنانچه بعدا مشخص شود که فرد دارای سوء سابقه کیفری بوده است، حکم تعلیق وی ملغی می شود. ماده 55 قانون مجازات اسلامی در این رابطه بیان داشته است «هرگاه پس از صدور قرار تعلیق، دادگاه احراز نماید که محکوم دارای سابقه محکومیت کیفری مؤثر یا محکومیت های قطعی دیگری بوده است که در میان آنها محکومیت تعلیقی وجود داشته و بدون توجه به آن اجرای مجازات معلق شده است، قرار تعلیق را لغو می کند.»

همچنین در مطابق ماده 50 قانون مجازات اسلامی، هرگاه فردی بدون عذر موجه از دستورات دادگاه تبعیت نکند، دادگاه صادر کننده حکم قطعی می تواند به درخواست دادستان یا قاضی اجرای احکام، برای بار اول یک تا دو سال به مدت تعلیق اضافه یا قرار تعلیق را لغو نماید.

دانلود نمونه لایحه درخواست تعلیق اجرای مجازات

در صورتی که فرد، متقاضی دریافت امتیاز تعلیق اجرای حکم می باشد، در ابتدا، می بایست درخواست خود را درقالب لایحه، به دادگاه صادر کننده حکم قطعی ارائه نماید. تنظیم این لایحه متضمن رعایت نکاتی می باشد. به همین دلیل، در این قسمت، نکات مهم و امکان دانلود نمونه لایحه درخواست تعلیق اجرای مجازات ارائه شده است.

یکی از نکات مهم در تنظیم لایحه درخواست تعلیق اجرای مجازات آن است که، می بایست تمامی مستندات و مواد قانونی که می تواند به روند صدور حکم تعلیق کمک نماید، در متن درخواست ذکر شود. همچنین بهتر است که لایحه خلاصه، اما مفید نوشته شده و در آن از بیان موضوعات غیر مرتبط خودداری شود.

علاوه بر این، در تنظیم لایحه می بایست احترام به قاضی رعایت گردد. همچنین، سعی شود متن لایحه تا حد امکان روشن و واضح نوشته شده و به خوبی گویای خواسته متقاضی باشد. به منظور آشنایی علاقمندان با متن این لایحه، در جدول زیر امکان دانلود نمونه لایحه درخواست تعلیق اجرای مجازات فراهم شده است که افراد می توانند به دانلود و مطالعه نمونه آن اقدام نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط و نحوه تعلیق اجرای مجازات در کانال تلگرام حقوق کیفری عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون شرایط و نحوه تعلیق اجرای مجازات پاسخ دهند.