نکاح متعه

نکاح متعه یا منقطع یا همان صیغه و عقد موقت، نوعی از انواع عقد ازدواج بوده که برای مدتی معین، منعقد گشته و از آثار آن، ایجاد محرمیت و رابطه زوجیت می باشد. نحوه انعقاد و شرایط ازدواج منقطع، شامل خواندن صیغه محرمیت یا خطبه عقد و تعیین مهر و مدت معلوم، همچنین، خالی بودن از موانع نکاح، است.

ازدواج، در شرع اسلام و در فرهنگ بسیاری از جوامع، ولو اینکه تابع دین و مذهب خاصی نباشند، بهترین راه برای بقای نسل و تشکیل خانواده لحاظ گردیده و مورد احترام می باشد. شرع مقدس، انواع نکاح را پیش بینی کرده و قانون مدنی نیز به تبعیت از شرع، این انواع را به رسمیت شناخته و قواعد و شرایط آن را ذکر نموده است.

نکاح متعه، یکی از انواع ازدواج بوده که در میان شیعیان، رواج بسیاری دارد و مورد پذیرش آن ها می باشد و البته، تنها در صورتی منعقد خواهد شد و آثار حقوقی مخصوص به خود را ایجاد خواهد کرد که تمامی ضوابط و شرایط شرعی و قانونی این ازدواج وجود داشته باشد.

از این رو، در مقاله حاضر، پس از توضیح در این باره که نکاح متعه چیست، قصد داریم در خصوص شرایط ازدواج منقطع و نحوه انعقاد آن، صحبت کرده و بررسی کنیم که از لحاظ حقوقی، آثار این عقد، چه خواهد بود. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع می توانند، در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

نکاح متعه چیست

برای پاسخ به این پرسش که نکاح متعه چیست و نحوه انعقاد و شرایط آن چه می باشد؟ ابتدا باید، تعریف ازدواج در قانون و انواع آن را مورد بررسی قرار دهیم. بر اساس قانون، ازدواج، عقدی است معین و لازم که بین زن و مردی که قصد محرمیت و تشکیل خانواده و بقای نسل، به واسطه این امر را دارند، با خواندن خطبه عقد و پس از اعلام قصد و ایجاب و قبول، منعقد می گردد.

قانون مدنی، به تبعیت از شرع، انواع ازدواج را شامل نکاح دائم و نکاح منقطع یا صیغه یا همان عقد موقت دانسته که مقصود از نکاح دائم، عقدی است که محدود به زمان و مهلتی مشخص نیست و پایان آن، به واسطه طلاق، فوت و یا فسخ به دلیل برخی عیوب پیش بینی شده در قانون، امکان پذیر می باشد.

نکاح متعه یا منقطع یا در اصلاح عرفی صیغه، عقد ازدواجی است که برای مدتی محدود و معین، واقع می گردد و صرفا، در مدت تعیین شده، زن و مرد، به یکدیگر، محرم بوده و رابطه زوجیت، میان آن ها، برقرار خواهد بود. پایان نکاح متعه، به واسطه انقضای مدت، فوت و یا بذل مدت و یا فسخ به واسطه وجود عیوب قانونی موجب فسخ نکاح، می باشد.

شرایط ازدواج متعه

قانون گذار، شرایط ازدواج متعه را در قانون مدنی، مورد پیش بینی قرار داده و در این بخش از مقاله، قصد داریم توضیح دهیم که این شرایط، چه هستند. اهمیت اطلاع از این شرایط، بدین جهت است که در صورت عدم رعایت آن ها، عقد صورت گرفته، باطل خواهد بود و زن و مرد را با آثار حقوقی جبران ناپذیری، مواجه خواهد کرد. برای بررسی این مساله که شرایط نکاح متعه چیست، باید مواد 1075، 1076، 1043و 1045 تا 1061 قانون مدنی را مورد بررسی قرار داد.

مستفاد از مواد 1075 و 1076 قانون مدنی، از مهم ترین شرایط ازدواج متعه، تعیین مدت عقد و تعیین مهریه عقد موقت در هنگام انعقاد عقد ازدواج است و بدون تعیین مهر و مدت، نکاح واقع شده، باطل خواهد بود. شایان ذکر است که هر آنچه مالیت داشته باشد، صرف نظر از بالا یا پایین بودن ارزش مادی آن، می تواند به عنوان مهریه نکاح متعه، تعیین گردد و صرف وجود توافق زن و مرد، بر نوع و میزان مهر، کافی بوده و نظر باقی افراد، تاثیری در صحت یا عدم صحت آن، نخواهد داشت.

مستفاد از ماده 1043 قانون مدنی، از شرایط ازدواج متعه یا موقت دختر باکره، وجود اذن پدر یا جد پدری است و این شرط، در خصوص زنانی که یک بار ازدواج نموده اند اما به علت عدم نزدیکی یا هر علت دیگری، باکره هستند نیز جاری می باشد. 

مستفاد از مواد 1045 تا 1061 قانون مدنی، از شرایط ازدواج متعه، این است که زن و مرد، از موانع نکاح، خالی باشند. به عنوان مثال، زن و مرد، با یکدیگر، قرابت نسبی خاص مذکور در ماده 1045 قانون مدنی و یا قرابت رضاعی نداشته باشند؛ زن در مدت عده طلاق یا فوت همسر یا در زوجیت مرد دیگری نباشد؛ زن و مرد، در حالت احرام، نبوده و هیچ یک از آن ها، کافر نباشد.

شایان ذکر است، از مهم ترین شرایط ازدواج متعه، این است که زن و مرد، مجنون نبوده و علاوه بر داشتن اهلیت قانونی، با رضایت کامل و قصد ایجاد عقد نکاح موقت، اقدام به انعقاد این عقد نمایند. علاقمندان به کسب اطلاعات در خصوص شرایط صحت صیغه موقت می توانند، مقاله پیشنهادی در قسمت حتما بخوانید را مطالعه نمایند.

نحوه انعقاد نکاح متعه

چگونگی نحوه انعقاد نکاح متعه، پرسش اغلب افرادی است که قصد دارند به واسطه این نوع از انواع نکاح، به زوجیت یکدیگر در آیند. لذا، پس از توضیح این امر که نکاح متعه چیست و شرایط آن چه می باشد، در این بخش از مقاله، قصد داریم در خصوص نحوه انعقاد نکاح متعه یا عقد موقت، توضیح دهیم. 

در توضیح نحوه انعقاد نکاح منقطع باید گفت، انعقاد این عقد، با خواندن صیغه محرمیت یا خطبه عقد به فارسی یا عربی، و معلوم کردن مهریه و مدت عقد در آن، امکان پذیر می باشد و خود زن و مرد، بدون مراجعه به دفترخانه، می توانند نسبت به خواندن خطبه و ایجاد رابطه زوجیت، اقدام نمایند. لازم به تذکر است، به نظر اکثر فقهایی که عربی خواندن خطبه عقد را شرط صحت آن نمی دانند نیز احتیاط واجب آن است که صیغه، عربی خوانده شود.

مقصود از خطبه عقد، قرائت عبارت عربی "زَوَّجتُکَ نَفسِی فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ، عَلَی المَهرِالمَعلُوم"، از جانب زن، و پاسخ "قَبِلتُ التَّزویجَ" از جانب مرد یا گفتن عبارت فارسی، "خودم را به زوجیت تو درآوردم، برای مدت مشخص و با مهریه مشخص" از جانب زن و پاسخ ، "زوجیت را قبول کردم" از جانب مرد می باشد.

در شرایطی که خطبه عقد، از جانب وکیل زن و مرد، خوانده می شود، عبارت عربی و فارسی خطبه عقد موقت، قرائت "زَوَّجتُ مُوکِّلَتی (نام موکله) مُوَکَّلی (نام مرد) فِی المُدَّۀِ المَعلُومَۀِ عَلَی المَهر المَعلُوم" از جانب وکیل زن و پاسخ "قَبِلتُ التَّزویجَ لِمُوَکِّلی (نام موکل)" از جانب وکیل مرد یا گفتن عبارت فارسی "موکل خودم، «نام موکله» را به تزویج «نام مرد» در آوردم، در مدت مشخص و با مهریه مشخص" از جانب وکیل زن و پاسخ "این ازدواج را برای موکلم (نام موکل)، قبول کردم" از جانب وکیل مرد می باشد.

شایان ذکر است، علی رغم عدم نیاز ثبت ازدواج متعه در دفترخانه در حالت کلی، در شرایطی که زن، در عقد موقت، باردار شود یا زن و مرد، به عنوان شرط ضمن عقد یا به صورت جداگانه، بر ثبت این ازدواج، توافق نموده باشند، ثبت ازدواج متعه در دفترخانه، الزامی خواهد بود. همچنین، زن و مرد، برای انعقاد نکاح منقطع، می توانند به دفترخانه، مراجعه کنند.

آثار نکاح متعه

پس از توضیح درباره نحوه انعقاد نکاح متعه و شرایط آن، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره آثار این عقد، صحبت کنیم و بگوییم که در صورت در انعقاد نکاح متعه، هر یک از زن و مرد، با چه آثار حقوقی ای مواجه خواهند شد و ملزم به رعایت چه حقوق و تکالیفی می گردند. آثار نکاح متعه، به شرح زیر هستند:

ایجاد محرمیت شرعی و قانونی، میان زن و مرد؛

ملزم شدن مرد، به پرداخت مهریه تعیین شده در عقد موقت به زن؛

ایجاد مالکیت قانونی زن بر مهریه و حق مطالبه آن؛

ملزم شدن زن، به رعایت عده در عقد موقت، در صورت انقضا یا بذل مدت یا فوت همسر؛

ملزم شدن مرد، به ثبت ازدواج موقت، در صورتی که زن، در مدت عقد، باردار گردد یا زن و مرد، ضمن عقد یا به طور جداگانه، بر ثبت عقد موقت، توافق کنند؛

ملزم شدن زن، به تمکین خاص و عام از مرد و ملزم شدن مرد، به پرداخت نفقه، در صورتی که این امر، در شروط ضمن عقد، درج یا به صورت جداگانه، مورد توافق قرار گرفته باشد. چرا که زن در عقد موقت، از حق نفقه بر خوردار نیست، مگر در صورت توافق با یکدیگر یا پذیرش آن، توسط مرد، در شرط ضمن عقد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نکاح متعه و شرایط آن در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نکاح متعه و شرایط آن پاسخ دهند.