نکاح شغار

نکاح شغار ، نوعی عقد نکاح است که در آن ، برای زن ، مهریه ای تعیین نمی شود . شرایط و نحوه نکاح شغار ، آن است که مردی ، دختر یا خواهر خود را به نکاح مرد دیگری در آورد تا متقابلا ، وی نیز ، در عوض مهریه زن ، دختر یا خواهر خود را به ازدواج وی در آورد . حکم نکاح شغار ، بطلان می باشد و این نوع عقد ، توسط شرع اسلام ، باطل اعلام شده است .

عقد نکاح یا ازدواج ، به عنوان پایه ای ترین عقد در حوزه خانواده ، منجر به رابطه زوجیت میان زن و مرد می شود تا ایشان ، بتوانند از حقوق قانونی ناشی از زوجیت ، بهره مند شده و در مقابل ، تکالیف مشترک ناشی از زندگی زناشویی را نیز ، پذیرفته و بدان متعهد شوند .

یکی از انواع عقد نکاح که در دوران پیش از اسلام رواج داشته ، نکاح شغار می باشد که در آن ، هیچ مهریه ای برای زن ، تعیین نمی شود . نظر به برخی از ابهاماتی که در ارتباط با این عقد نکاح و حکم قانونی آن وجود دارد ، پرداختن به اینکه نکاح شغار چیست ، ضرورت دارد .

به همین دلیل ، در ادامه این مقاله ، قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که نکاح شغار چیست و شرایط و نحوه انعقاد این ازدواج به چه صورت است . در ادامه نیز ، به تفصیل ، توضیح خواهیم داد که حکم نکاح شغار چیست .

نکاح شغار چیست

عقد نکاح ، سبب ایجاد رابطه زوجیت میان زن و مرد شده و حقوق و تکالیف ناشی از زوجیت را بر ایشان ، مستقر می سازد . در یک تقسیم بندی کلی ، عقد نکاح را می توان به دو نوع عقد نکاح دائم و عقد نکاح موقت تقسیم بندی نمود که زن و مرد ، با خوانده شدن صیغه نکاح ، به یکدیگر محرم می شوند .

البته ، صرفا در صورتی که شرایط صحت عقد نکاح وجود داشته و زن و مرد ، قصد و رضایت مبنی بر ازدواج داشته باشند ، می توان چنین عقدی را صحیح دانست . بر این اساس ، یکی از انواع عقد نکاح ، نکاح شغار می باشد که در دوران پیش از اسلام ، رواج داشته و هم اکنون نیز ، در برخی از کشورها ، می توان مواردی از آن را مشاهده نمود که حکم آن را در ادامه ، خواهیم گفت .

اما آنچه که در این قسمت ، قصد داریم توضیح دهیم ، آن است که نکاح شغار چیست و در ادامه نیز ، شرایط و نحوه انعقاد این نوع عقد را توضیح خواهیم داد . در پاسخ به این سوال که نکاح شغار چیست ، باید گفت که نکاح شغار ، نوعی عقد نکاح است که مهریه ای در آن ، برای زن ، پیش بینی نمی شود ؛ به این صورت که ، شخصی ، دختر یا خواهر خود را به عقد دیگری در آورد که مهریه وی ، آن باشد که طرف مقابل نیز ، در ازای آن ، دختر یا خواهرش را به عقد نکاح وی در آورد .

نامیدن این نوع از عقد نکاح ، به نکاح شغار ، احتمالا به خاطر آن است که شغار ، به معنای « خالی بودن » می باشد و نکاح شغار نیز ، خالی از تعیین مهریه برای زن می باشد ؛ به این صورت که مهریه زن در ازدواج اول ، به دست آوردن حق ازدواج با زن دیگری است و همین امر ، سبب می شود که هر دو زن ، بدون مهریه باشند و عملا ، مردان ، از مهریه ایشان بهره مند می شوند .

شرایط نکاح شغار

در خصوص اینکه نکاح شغار چیست ، گفتیم که شغار ، یکی از انواع ازدواج است که در آن ، یک مرد ، در ازای اینکه دختر و خواهر خود را به عقد نکاح دیگری در می آورد ، از حق ازدواج با دختر یا خواهر همان شخص ، بهره مند می شود . سوالی که در این قسمت ، قصد داریم به بررسی آن بپردازیم ، آن است که شرایط نکاح شغار چیست ؟

یکی از مهم ترین و اصلی ترین شرایط نکاح شغار ، آن است که مردی که ولی قهری دختری است ( همچون پدر ) یا حق ولایت بر وی را به لحاظ عرفی در اختیار دارد ( مانند برادر ) ، اقدام به تزویج دختر یا خواهر خود ، به مرد دیگری می نماید ؛ با این شرایط که آن مرد نیز ، متقابلا ، دختر یا خواهر خود را به نکاح وی در آورد . در این شرایط ، مهریه هر یک از زن ها ، به دست آوردن بُضع ( ناموس ) زن دیگر می باشد .

بنابراین ، همانطور که ملاحظه می شود ، به هیچکدام از زنان در هر دو ازدواج شغار ، مهریه ای تعلق نگرفته ؛ بلکه تعیین مهریه در عقد نکاح ، عملا در اختیار مردان قرار می گیرد و ایشان ، از آن بهره مند می شوند ؛ در حالی که ، حین انعقاد عقد نکاح اعم از دائم و موقت ، برای زن ، مهریه ای تعیین می شود که به خود وی ، تعلق دارد و خود زن ، مالک آن است ؛ نه اولیای وی .

در خصوص سایر شرایط نکاح شغار ، باید افزود که اصولا انعقاد هر عقد نکاحی ، نیازمند قصد و رضایت طرفین می باشد ؛ لذا در صورتی که زن ها ، قصد نکاح شغار نداشته باشند ، عقد نکاح ، به صورت صحیح ، واقع نشده و رابطه زوجیت میان طرفین ، شکل نخواهد گرفت . عدم رضایت در خصوص نکاح شغار نیز ، سبب عدم نفوذ عقد نکاح شغار خواهد شد . البته ، حکم کلی نکاح شغار ، فارغ از شرایط مذکور ، بطلان است که در ادامه ، در خصوص آن ، توضیح خواهیم داد .

نحوه نکاح شغار

نکاح شغار ، یکی از انواع عقد نکاح می باشد که در دوران پیش از اسلام ، رواج داشته است . در خصوص بیان مفهوم نکاح شغار ، گفته شد که این عقد ، در شرایطی منعقد می گردد که دو زن ، به صورت همزمان ، به عقد نکاح دو مرد در می آیند و مهریه هر کدام از آنها ، ازدواج با دیگری می باشد . لذا در این عقد  ، برای هر دو زن ، مهریه ای که به خود ایشان تعلق گیرد ، تعیین نمی شود و بدین صورت ، حقوق زن در ازدواج ، مورد غفلت قرار می گیرد .

اما آنچه که در این قسمت ، قصد داریم بررسی نماییم ، آن است که نحوه نکاح شغار چگونه است و در چه شرایطی ، ازدواج یا عقد نکاح صورت گرفته میان طرفین را می توان نکاح شغار دانسته و حکم نکاح شغار را بر آن ، جاری ساخت ؟

در خصوص نحوه نکاح شغار ، باید گفت که در این نوع از عقد ازدواج ، یکی از مردان ، می گوید « دختر یا خواهر خود را به عقد نکاح تو در آوردم ؛ در صورتی که دختر یا خواهر خود را به عقد نکاح من در آوری و مهریه هر کدام از آنان ، ازدواج دیگری باشد » و این موضوع ، توسط طرفین ، مورد پذیرش قرار می گیرد .

حکم نکاح شغار

نکاح شغار ، یکی از انواع عقد نکاح می باشد که در گذشته ، پیش از اسلام ، رواج داشته و در بسیاری از موارد ، به دلیل عدم احترام به خواست و رضایت زن و نیز ، حق مالکیت زن بر مهریه ، اقدام به انعقاد چنین نکاحی می نمودند و در حال حاضر نیز ، ممکن است پاره ای از مناطق ، برای انعقاد عقد نکاح موقت یا عقد دائم ، از قالب نکاح شغار استفاده نمایند .

اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که حکم نکاح شغار چیست و در صورتی که دو زن ، با شرایط ذکر شده ، بدون تعیین مهر ، به عقد دو مرد در آیند ؛ در حالی که مهریه هر کدام از آنها ، ازدواج با دیگری است ، حکم چنین نکاحی چه خواهد بود ؟

در خصوص حکم نکاح شغار ، باید گفت که این نوع عقد نکاح ، باطل می باشد . به همین دلیل ، پس از رسالت پیامبر اکرم ( ص ) ، ایشان نکاح شغار را ممنوع اعلام نمودند ؛ بنابراین ، حتی در صورتی که زن ، قصد و رضایت مبنی بر نکاح شغار داشته باشد نیز ، این نوع عقد ، صحیح نبوده و نمی تواند آثار ناشی از زوجیت را به همراه داشته باشد و در این میان ، تفاوتی هم ندارد که نکاح شغار موقت یا نکاح شغار دائم باشد .

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حکم نکاح شغار در کانال تلگرام حقوق خانواده عضو شوید . کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون حکم نکاح شغار پاسخ دهند .