معامله سلف چیست

معامله سلف یا عقد پیش فروش، یکی از انواع عقد بیع موجل یا زمان دار است که در آن، مشتری ثمن معامله را به صورت حال پرداخته و تحویل مبیع توسط بایع، به صورت موجل انجام می گیرد و از شرایط مهم این قرارداد، این بوده که زمان تحویل مبیع، نباید مجهول باشد و نحوه تنظیم قرارداد این معامله، به صورت کتبی و شفاهی، میسر می باشد.

انواع عقود، اعم از معین و نامعین، در نظام حقوقی ایران، پیش بینی شده اند تا به موجب تعهدات ایجاد شده بر اساس آن ها و با توجه به اینکه قانون گذار، بر تعهدات افراد به یکدیگر به موجب عقود، آثار حقوقی بار می کند، مردم در جامعه، بتوانند امور روزمره خود را به سرانجام برسانند و ایجاد آثار حقوقی ای نظیر مالکیت، تملیک و... را نمایند.

از انواع عقود معین پیش بینی شده در قانون مدنی، عقد بیع است که خود، دارای انواع مختلفی بوده و یکی از انواع آن، معامله سلف، می باشد که انعقاد این نوع از انواع عقد بیع، شرایط مخصوص به خود را دارد و تنها در صورتی دارای اثر حقوقی خواهد بود که قواعد نحوه تنظیم آن، رعایت شده باشند؛ در غیر این صورت، طرفین عقد، با ضرر و زیان و آثار حقوقی منفی ناشی از انعقاد عقد به اشتباه، مواجه خواهند شد.

از این رو، در مقاله حاضر، قصد داریم پس از توضیح در این خصوص که معامله سلف چیست، شرایط و نحوه تنظیم قرارداد این معامله را بگوییم و پس از بررسی آثار آن، متن و فایل دانلود نمونه قرارداد معامله سلف را ارائه نماییم. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتردر خصوص این موضوع، می توانند در ادامه مقاله، همراه ما باشند.

معامله سلف چیست

برای توضیح این امر که معامله سلف چیست، باید به قانون مدنی، مراجعه کرد و عقد بیع و انواع آن را مورد بررسی قرار داد. چرا که این معامله، یکی از انواع عقد بیع، می باشد. مواد 338 و 341 قانون مدنی، از مهم ترین موادی هستند که در پاسخ به پرسش معامله سلف چیست، مد نظر قرار خواهیم داد. 

مواد 338 و 341 قانون مدنی، به ترتیب، مقرر می دارند: "بیع، عبارت است از تملیک عین، به عوض معلوم" و "بیع، ممکن است مطلق باشد یا مشروط و نیز ممکن است که برای تسلیم تمام یا قسمتی از مبیع یا برای تادیه تمام یا قسمتی از ثمن‌، اجلی قرار داده شود."

بنابراین، چنانچه عینی، در برابر عوض معلوم و معینی، تملیک شود (به مالکیت دیگری درآید)، عقد بیع، محقق شده است. مستفاد از ماده 341، یکی از انواع عقد بیع، عقود موجل یا زمان دار هستند که در آن، برای دادن تمام یا بخشی از مبیع یا برای پرداخت تمام یا بخشی از ثمن‌ (اعم از پول، کالا و...)، اجل و مهلتی قرار داده شده است. بیع موجل، دارای انواع و اقسامی از قرار بیع نسیه، بیع سلف یا سلم و بیع کالی به کالی می باشد.

در بیع نسیه، مبیع به صورت حال و در لحظه، تحویل مشتری می گردد و تمام یا بخشی از ثمن معامله، توسط مشتری، به صورت مدت دار، تحویل بایع خواهد شد. در بیع سلف یا سلم، ثمن توسط مشتری، به صورت حال، پرداخت و مبیع، به صورت موجل و زمان دار، تحویل مشتری می گردد و در بیع کالی به کالی ثمن و مبیع، هر دو به صورت موجل، تسلیم می گردند.

شرایط قرارداد سلف

پس از توضیح در این باره که معامله سلف چیست، در این بخش از مقاله، قصد داریم شرایط قرارداد سلف را مورد بررسی قرار داده و بگوییم که شرایط قرارداد سلف، از جهت عمومی و اختصاصی، چه می باشد. در زیر، به تفکیک، شرایط عمومی و اختصاصی مورد رعایت در انعقاد قرارداد سلف یا سلم، توضیح داده شده اند.

جهت معامله سلف، باید مشروع و قانونی بوده و مورد معامله سلف، باید، معلوم و معین باشد، همچنین، طرفین قرارداد معامله سلف، باید، با رضایت کامل و بدون هیچ اکراهی و با قصد ایجاد عقد سلف یا پیش فروش، اقدام به انعقاد قرارداد معامله سلف، نمایند و از اهلیت قانونی، یعنی عقل و رشد و بلوغ، برخوردار باشند. این شرایط، شرایط صحت معامله در تمامی انواع آن معامله، اعم از سلف، نسیه و... است و عدم رعایت آن ها، سبب بطلان معامله خواهد بود.

اجل و مهلت تحویل مبیع، معین بوده و مجهول نباشد (مجهول بودن اجل، سبب غرر و بطلان معامله خواهد بود)؛ مبیع، پول نباشد(بیع سلف پول در ازای پول اعم از پول طلا، نقره و برنز، باطل خواهد بود)؛ خریدار، قبل از جدا شدن از فروشنده، ثمن را به طور کامل بپردازد (البته این شرط، در شرع بیان شده و در قانون مدنی، سخنی از آن، نیست)؛ مبیع در زمان مهلت تحویل، در بازار موجود باشد؛

 مستفاد از ماده 342 قانون مدنی، جنس و مقدار و اوصاف مبیع، معلوم و معین باشد؛ مستفاد از ماده 348 و 349 قانون مدنی، مبیع از مواردی که قانونا فروش و خرید آن ها، ممنوع است یا مال وقفی، نباشد؛ مستفاد از ماده 345 قانون مدنی، هریک از خریدار و فروشنده، اهلیت تصرف در مبیع و ثمن معامله را داشته باشند؛ مستفاد از مواد 46 و 47 قانون ثبت اسناد و املاک، در صورتی که مبیع، غیر منقول است، طرفین باید نسبت به ثبت معامله آن، اقدام کنند و صرف معامله و انعقاد شفاهی قرارداد کافی نیست.

نحوه تنظیم و انعقاد معامله سلف

چگونگی نحوه تنظیم و انعقاد معامله سلف، پرسش بسیاری از کسانی است که قصد انعقاد عقد بیع، به صورت سلف را دارند. لذا در این بخش، قصد داریم پیرامون نحوه تنظیم و انعقاد معامله سلف یا سلم یا همان عقد پیش فروش، صحبت کنیم. 

نحوه تنظیم قرارداد سلف، به دو صورت شفاهی و کتبی، میسر است. در نحوه تنظیم معامله سلف به صورت شفاهی، طرفین، بدون مکتوب کردن قرارداد، معامله را منعقد می نمایند، بدین ترتیب که مشتری، ثمن معامله را برای خرید مبیع مورد نظر خود، به صورت حال، تحویل بایع کرده و فروشنده یا بایع، تعهد می نماید که در موعد مقرر مورد توافق، مبیع را تحویل مشتری کند.

در انعقاد قرارداد معامله سلف به صورت شفاهی، انعقاد قرارداد در حضور دو شاهد، یا اخذ رسید پرداخت بابت خرید جنس توسط مشتری، به جهت داشتن ادله اثبات در صورت بروز اختلاف، پیشنهاد می گردد. چرا که در نبود قرارداد کتبی، اثبات وجود قرارداد، اندکی دشوار خواهد بود.

برای توضیح نحوه تنظیم قرارداد معامله سلف به صورت کتبی، لازم به ذکر است که طرفین عقد، می توانند با تنظیم یک سند دست نویس، یعنی به موجب یک سند عادی، اقدام به انعقاد قرارداد نمایند یا برای این امر، به دفترخانه، مراجعه کرده و اقدام به تنظیم سند رسمی کنند.

نحوه تنظیم قرارداد معامله سلف به صورت کتبی، بدین صورت است که باید، مشخصات طرفین معامله، از روی اوراق هویتی آن ها، در قرارداد درج گردد و مشخصات موضوع معامله یا مبیع، به طور کامل، شرح داده شود، پس از آن، میزان ثمن و نحوه پرداخت آن، تاریخ تحویل مبیع، تاریخ انعقاد قرارداد و شروط ضمن عقد مورد توافق طرفین، نوشته شده و طرفین، ذیل قرارداد را امضا نمایند.

شایان ذکر است که در صورت تنظیم قرارداد معامله سلف، به صورت دستی، قرارداد، بدون امضای طرفین عقد، فاقد اعتبار خواهد بود و بهتر است جهت پیش گیری از انکار و تردید سند عادی، قرارداد دستی یا سند عادی معامله سلف، در حضور دو شاهد تنظیم گردد و آنان نیز ذیل سند تنظیمی را امضا نمایند.

آثار معامله سلف

هر عقدی، از جمله عقد سلف یا سلم که از عقود بیع موجل و زمان دار بوده و در آن، پرداخت ثمن، حال، لکن برای تحویل مبیع، اجلی معیین، تعیین گردیده، دارای آثار حقوقی می باشد که در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره آثار معامله سلف، صحبت کنیم. آثار معامله سلف، به شرح زیر می باشد: 

مشتری، به موجب قرارداد، ملزم به پرداخت ثمن معامله خواهد بود؛

بایع، مالک ثمن پرداختی از جانب مشتری خواهد شد؛

مشتری و بایع، ضامن درک مبیع و ثمن خواهند بود، یعنی، هر کدام، مسئول خسارات وارده به دیگری، در قبال مستحق للغیر درآمدن مبیع و ثمن، می باشند؛

بایع، ملزم خواهد بود که در موعد مقرر، مبیع را تحویل مشتری کند، در غیر این صورت، با تبعات حقوقی عدم ایفای تعهد مواجه خواهد گردید؛

به علت لازم بودن عقد، هیچ یک از طرفین، حق فسخ و برهم زدن معامله را جز به موجب وجود خیارات قانونی، حق فسخ و یا اقاله، نخواهد داشت؛

مشتری، پس از تحویل مبیع توسط بایع، مالک آن خواهد بود و حق دارد هرگونه تصرفی که بخواهد را در آن، بنماید؛

بایع و مشتری، از خیارات قانونی مختص عقد بیع (خیار مجلس، خیار حیوان و خیار تاخیر تادیه ثمن) و سایر خیارات موجود در حقوق، برخوردار می گردند، مگر اینکه با اراده شخصی، حق اعمال خیارات را از خود، سلب و ساقط نموده باشند. در تیتر بعدی مقاله، فایل دانلود نمونه قرارداد معامله سلف، ارائه خواهد شد.

دانلود نمونه معامله سلف

در تیترهای قبلی مقاله، توضیح دادیم که معامله سلف چیست، شرایط و نحوه تنظیم قرارداد آن، چگونه است و این عقد، از عقود معین و لازم، چه آثاری دارد. پس از توضیح موارد مذکور، در این بخش، قصد ارائه متن و فایل دانلود نمونه قرارداد معامله سلف را داریم تا خوانندگان محترم، در صورت نیاز، با دانلود نمونه قرارداد، از آن، استفاده کنند.

علاقمندان به دانلود نمونه معامله سلف می توانند، از طریق لینک زیر و کلیک بر روی دکمه دانلود، اقدام نمایند.

برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه تنظیم قرارداد معامله سلف در کانال تلگرام حقوق قراردادها و عقود عضو شوید. کارشناسان مرکز مشاوره حقوقی دینا نیز آماده اند تا با ارائه خدماتی در زمینه مشاوره حقوقی تلفنی دینا به سوالات شما عزیزان پیرامون نحوه تنظیم قرارداد معامله سلف پاسخ دهند.